Joaquín Rodrigo

Joaquín Rodrigo Vidre (Sagunto, Valencia, 22 november 1901 - Madrid, 6 juli 1999), I Marqués de los Jardines de Aranjuez (1^e Markies van de tuinen van Aranjuez),^[1] was een Spaans componist. Zijn bekendste compositie is het Concierto de Aranjuez voor gitaar en orkest.

Levensloop

Rodrigo was de jongste van tien kinderen van een koopmansfamilie. Hij was net drie jaar oud, toen hij als gevolg van difterie blind werd. In 1906 vertrok de familie naar Valencia, waar hij aan de blindenschool zijn eerste muziekles kreeg. Hij wilde componist worden nadat hij de opera Rigoletto van Giuseppe Verdi had gehoord.

Van 1917 tot 1922 studeerde hij compositie bij Francisco Antich aan het Conservatorio Superior de Música in Valencia, dat later zijn naam zou krijgen. Zijn eerste werken schreef hij in 1922; twee jaar later werd zijn orkestwerk Juglares uitgevoerd. In 1922 ging hij naar Duitsland om te studeren. In deze tijd werd hij lid van een avant-gardistische componistengroep in Madrid. Dit intermezzo eindigde in 1925, nadat hem de Premio Nacional de Música als gevolg van dit lidmaatschap onthouden werd. Vervolgens vertrok hij naar Parijs (1927), waar hij bij Paul Dukas studeerde aan de École Normale de Musique. Hier onderhield hij vriendschappen met Maurice Ravel, Darius Milhaud, Arthur Honegger, Igor Stravinsky en Manuel de Falla.

In 1933 trouwde hij met de Turkse pianiste Victoria Kamhi, lerares aan het Conservatoire de Paris.

Terug in Spanje (1934) ontving hij de titel Conde de Cartagena (Graaf van Cartagena). In 1935 schreef Rodrigo zijn Sonata de adiós voor piano ter herinnering aan zijn leermeester Dukas. Nog eens ging hij naar Parijs om zijn studie af te ronden aan de Sorbonne. Daarna reisde hij door Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Pas na het aflopen van de Spaanse Burgeroorlog op 1 april 1939 keerde hij terug naar Spanje en vestigde zich definitief in Madrid.

In januari 1939, nog in Parijs, was Rodrigo gestart met het componeren van zijn meesterwerk Concierto de Aranjuez, het eerste concert voor klassieke gitaar met symfonieorkest. Hij rondde het werk af na zijn terugkeer in Madrid. De première was op 9 november 1940 in Barcelona door de solist Regino Sáinz de la Maza met het Philharmonisch Orkest van Barcelona onder leiding van César Mendoza Lasalle.

Tijdens de franquistische dictatuur (1939 - 1975) vertegenwoordigde Rodrigo met zijn composities de (quasi klassieke) Spaanse muziek in het buitenland. Met de uitvoering van zijn Fantasía para un gentilhombre in 1958 in San Francisco door de gitarist Andrés Segovia, aan wie dit werk was opgedragen, bereikte hij het hoogtepunt van zijn internationale carrière. Terug in Spanje werd hij medewerker van de radio en later docent aan de Madrileense universiteit.

In 1960 werd hij in Parijs als Officier van de kunst en literatuur onderscheiden. Van de Universiteit van Puerto Rico ontving hij in 1963 het "Legión de Honor". In 1964 kreeg hij een eredoctoraat aan de Universiteit van Salamanca en in 1978 aan de Universiteit van Valencia. Koning Juan Carlos I van Spanje verhief hem in 1991 opnieuw in de adelstand, met de titel 'Marqués de los jardines de Aranjuez' (Markies van de tuinen van Aranjuez)^[1] voor zijn bijdrage aan de Spaanse muziek en als erkenning van zijn meest bekende werk het Concierto de Aranjuez. Na zijn overlijden op 6 juli 1999 werd zijn dochter Cecilia Rodrigo Kamhi de tweede 'Marquesa de los Jardines de Aranjuez'.

Composities

Werken voor orkest

1923 Cançoneta, voor strijkorkest
1923 Juglares
1924 Cinco piezas infantiles
1. Son chicos que pasan
2. Después de un cuento
3. Mazurka
4. Plegaria
5. Gritería final
1926-1929 Tres viejos aires de danza
1927-1930 Zarabanda lejana y Villancico
1. Zarabanda Lejana
2. Villancico
1928 Preludio para un poema a la Alhambra
1929 Dos miniaturas Andaluzas
1934 Per la flor del Lliri Blau, symfonisch gedicht
1945 Dos piezas Caballerescas
1953 Soleriana, Suite para orquesta
1. Entrada
2. Fandango
3. Tourbillon
4. Pastoral
5. Passepied
6. Fandango a lo alto
7. Contradanza
8. Boleras
1955 Homenaje a Sagunto
1955 Pavana Real
1957 Música para un jardín [orkestratie van twee Berceuses voor piano]
1963 Sones en la Giralda
1966 Dos danzas españolas
1975 Pasodoble para Paco Alcalde
1976 A la busca del más allá, symfonisch gedicht voor de viering van 200 jaar onafhankelijkheid van de Verenigde Staten
1982 Palillos y panderetas

Werken voor orkest met soloinstrument

1939 Concierto de Aranjuez, voor gitaar en orkest
1943 Concierto heroico, voor piano en orkest
1944 Concierto de estío, voor viool en orkest
1949 Concierto in modo galante, voor cello en orkest
1954 Concierto serenata, voor harp en orkest
1958 Fantasía para un gentilhombre, voor gitaar en orkest
1960 Aria antigua, voor fluit en orkest
1966 Concierto madrigal, voor twee gitaren en orkest
1967 Concierto Andaluz, voor vier gitaren en orkest (opgedragen aan Los Romeros)
1978 Concierto pastoral, voor dwarsfluit en orkest (opgedragen aan James Galway)
1982 Concierto para una fiesta, voor gitaar en orkest
1990 Rincones de España, voor gitaar en orkest

Werken voor harmonieorkest

1934 Per la flor del lliri blau (verplicht werk in de "Seción Especial" tijdens het Certamen Internacional de Bandas de Música - Ciudad de Valencia in 2002)
1939 Homenaje a la tempránica, marcha
1955 Homenaje a Sagunto, marcha
1966 Adagio, para instrumentos de viento (voor blazers)
1. Adagio
2. Allegro Moderato - Adagio - Allegro Moderato
3. Adagio
1975 Paso-doble para Paco Alcalde
1978 Fantasía para un Gentilhombre

Oratoria, cantates en gewijde muziek

1953 Música para un códice salmantino, cantate voor bas, gemengd koor en orkest - tekst: Miguel de Unamuno, Oda a Salamanca - gecomponeerd voor de feestelijkheden van 700 jaar Universiteit van Salamanca
1960 La Azuzena de Quito, oratorium
Ave María, voor vijfstemmig gemengd koor

Muziektheater

Zarzuela

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1946	El Duende azul; (samen met: Federico Moreno Torroba)		22 april 1946, Madrid, Teatro Calderón de Madrid	Eduardo Castell en Rafael Villaseca
1955-1960	El Hijo fingido	Proloog en 2 aktes	9 april 1964, Madrid, Teatro de la Zarzuela	Jesús María Arozamena Victoria Kamhi, naar Felix Lope de Vega

Balletmuziek

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1955	Pavana real	3 jornadas (3 aktes)	19 december 1955, Barcelona, Gran Teatro del Liceo	Victoria Kamhi over het leven van Luis de Milán	Juan Magriñá

Toneelmuziek

1954 La destrucción de Sagunto, voor de komedie van José Pemán en Francisco Sánchez-Castañer, naar Gaspar Zavala y Zamora, (1762-1824)

Werken voor koor

1982 Cántico de San Francisco de Asís, voor gemengd koor en orkest - gecomponeerd ter gelegenheid van de 800e verjaardag van de Heilige Franciscus van Assisi.
Ave María, voor gemengd koor

Vocale muziek met orkest of instrumenten

1948 Ausencias de Dulcinea, voor bas, vier sopranen en orkest
1952 Retablo de Navidad, voor sopraan, bas, gemengd koor en orkest - tekst: Victoria Kamhi
1. Cantan por Belén Pastores
2. Duérmete, Niño
3. Aire y Donaire
4. Pastorcito Santo
5. Coplillas de Belén
6. A la Chiribirivuela
7. La Espera
8. A la Clavelina
1965-1974 Himnos de los neófitos de Qumrán, voor drie sopranen, mannenkoor en kamerorkest - tekst: Victoria Kamhi, naar uittreksels uit de Qumran-rollen, die in 1947 aan de Dode Zee gevonden werden
1. Rezaré día y noche en todos los instantes
2. Y caminaré sobre las Ilanuras sin límites
3. Te doy las gracias, O Señor
Album Centenario Canto y Piano, voor zang en piano
Aranjuez, Ma Pensée, voor zang en gitaar
Canción del Grumete, voor zang en piano
Canciones, voor zang en piano
Canço del Teuladí i Trova, voor zang en piano
Cánticos Nupciales, voor drie sopranen en orgel
Cantos de Amor y de Guerra, voor zang en piano
Coplas del Pastor Enamorado, voor sopraan en gitaar

Kamermuziek

7 Canciones Valencianas, voor viool en piano

Werken voor piano

Deux Berceuses
Suite para Piano
Canción y Danza
Bagatela
Pastoral
Preludio al Gallo Mañanero
Zarabanda Lejana
Air de ballet sur le nom d'une jeune fille
Serenata española
Sonada de adiós
Cinco piezas del Siglo XVI
Cuatro piezas para piano
Tres danzas de España
À l'Ombre de Torre Bermeja
Cuatro Estampas Andaluzas
El Álbum de Cecilia
Cinco Sonatas de Castilla
Tres Evocaciones
Preludio de Añoranza
Atardecer, vierhandig
Cinco Piezas Infantiles, voor twee piano's

Werken voor gitaar

Concierto Andaluz, voor 4 gitaren
Concierto-madrigal, voor 2 gitaren

Bibliografie

Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
Francisco Alia Miranda: Índice de Autores e Intepretes, in: La música en la radio: radio Ciudad Real EAJ 65 y sus discos de pizarra, Cuenca: Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha, 2000, 378 p., ISBN 978-84-8427-046-1
Colin Larkin: The encyclopedia of popular music, Third edition, New York: Macmillan, 1998, 8 v., ISBN 978-1561592371
Arístides Incháustegui, Blanca Delgado Malagón: Índice Onomástico, in: Vida musical en Santo Domingo (1940-1965), Banco de Reservas, Publicación Especial, Editora Corripio, C. por A. Santo Domingo, D. N., 1998. 529 p., ISBN 9945-036-01-7
Luis Iglesias de Souza: El Teatro Lírico Español: Tomo I-Catálogo: A-E, 1991. 994 p./ Tomo II-Catálogo F-O / Tomo III-Catálogo O-Z, 1994. 1045 p. / Tomo IV-Libretistas y compositores 1996. 742 p.; Coruña: Editorial Deportación Provincial, 1991-1996, ISBN 8-489-65219-8
Stewart Gordon: Spanish, Portuguese, and Latin Keyboard Music in the Twentieth Century, in: A History of Keyboard Literature. - Music for the Piano and its Forerunners, New York: Schirmer Books, 1996, 566 p., ISBN 978-0534251970
Tomas Marco, Cola Franzen: Spanish music in the twentieth century, Cambridge, Mass: Harvard University Press, 1993, 261 p.
Jacqueline Cockburn, Richard L. Stokes, Graham Johnson: The Spanish song companion, London: Victor Gollancz, 1992
Maurice J. Summerfield: Its composers, in: The classical guitar: its evolution and players since 1860, Newcastle-upon-Tyne: Ashley Mark Publishing, 1992, 333 p.
Wolfgang Suppan, Armin Suppan: Das Neue Lexikon des Blasmusikwesens, 4. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1994, ISBN 3-923058-07-1
Paul E. Bierley, William H. Rehrig: The heritage encyclopedia of band music: composers and their music, Westerville, Ohio: Integrity Press, 1991, ISBN 0-918048-08-7
Piero Sonti: Repertorio di musica sinfonica - Gli autori, le composizioni dal Seicento a oggi, Ricordi, 2001, 1060 p., ISBN 978-8809022553
Lamberto Trezzini: Indice Dei Nomi, in: Due secoli di vita musicale storia del teatro comunale di Bologna, Seconda edizione, Nuova Alfa Editoriale, 1987, 362 p., ISBN 978-8877790026
Matthias Henke: Joaquin Rodrigo: Concierto de Aranjuez, Neue Zeitschrift für Musik. 145 (1984) H. 7/8, S. 31-34.
Roger Alier, Xosé Aviñoa: El libro de la zarzuela, Madrid: Ediciones Daimon, 1982, ISBN 84-231-2677-3
David Ewen: Composers since 1900 - A biographical and critical guide, First supplement, New York: H. W. Wilson Company, 1981, 328 p., ISBN 978-0824206642
Margaret Campbell: Rodrigo's cello concerto, The Strad. 92 (1981/82), S. 892-893.
Linton Elzie Powell: A history of Spanish piano music, Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 1980
Jozef Powrozniak: Gitarrenlexikon, Berlin: Verlag Neue Musik, 1979, 185 p.
Martin Giertz: Liten uppslagsbok, in: Den klassiske Gitarren: Instrumentet musiken mastarna, Stockholm: P. A. Norstedt & Soners Forlag, 1979
Gösta Morin, Carl-Allan Moberg, Einar Sundström: Sohlmans musiklexikon - 2. rev. och utvidgade uppl., Stockholm: Sohlman Förlag, 1975-1979, 5 v.
Gösta Morin, Carl-Allan Moberg, Einar Sundström: Sohlmans musiklexikon: nordiskt och allmänt upplagsverk för tonkonst, musikliv och dans, Stockholm: Sohlmans Förlag, (1951-)
José María Ruiz Gallardón, Antonio Fernández-Cid: Cien Años de teatro musical en España 1875-1975, Madrid: Real Musical Editores, 1975, 610 p., ISBN 978-8-438-70021-1
Antonio Fernández-Cid: La música española en el siglo XX, Madrid: Publicaciones de la Fundacion Juan March, 1973
Antonio Fernández-Cid: Lieder y canciones de España; pequeña historia de la música nacional, 1900-1963, Madrid: Editora Nacional, 1963, 531 p.
Storm Bull: Index to biographies of contemporary composers, Vol. II, Metuchen, N.J.: Scarecrow Press, 1974, 567 p., ISBN 0-8108-0734-3
John Vinton: Dictionary of contemporary music, New York: E.P. Dutton, 1974, 834 p., ISBN 978-0525091257
Paul Frank, Burchard Bulling, Florian Noetzel, Helmut Rosner: Kurzgefasstes Tonkünstler Lexikon - Zweiter Teil: Ergänzungen und Erweiterungen seit 1937, 15. Aufl., Wilhelmshaven: Heinrichshofen, Band 1: A-K. 1974. ISBN 3-7959-0083-2; Band 2: L-Z. 1976. ISBN 3-7959-0087-5
Marc Honneger: Dictionnaire de la musique, Paris: Bordas, 1970-76
Antonio Iglesias: Joaquín Rodrigo. Su obra para piano, Orense, Conservatorio de Música 1965. 297 S.
Bernard Gavoty, Daniel Lesur: Pour ou contre la musique moderne?, Paris: Flammarion, Editeur, 1957, 340 p.
Philip James Bone: The guitar and mandolin: biographies of celebrated players and composers, London: Schott, 1954, 388 p.
Joaquín Pena, Higinio Anglés, Miguel Querol Gavalda: Diccionario de la Música LABOR, Barcelona: Editorial Labor, 1954, 2V, 2318P.
Gilbert Chase: The music of Spain, New York: W.W. Norton, 1941, 375 p.
Carlo Schmidl: Dizionario universale dei musicisti: Supplemento, Milan: Sonzogno, 1938, 806 p.

Trivia

In de jaren tachtig is een fragment uit het derde gedeelte van Fantasía para un gentilhombre gebruikt als leader voor het NOS-televisieprogramma Paspoort voor Spanjaarden.

Externe link

(en) Joaquín Rodrigo internetpagina

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b Koninklijk besluit 1860/1991, van 30 december 1991. Besluit waarin Rodrigo per decreet tot Joaquin Rodrigo Don Vidro werd benoemd met de titel van "Marques de los Jardines de Aranjuez".. Gearchiveerd op 26 juni 2011. Geraadpleegd op 6 oktober 2011.

Zie de categorie Joaquín Rodrigo van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[markies-1] Koninklijk besluit 1860/1991, van 30 december 1991. Besluit waarin Rodrigo per decreet tot Joaquin Rodrigo Don Vidro werd benoemd met de titel van "Marques de los Jardines de Aranjuez".. Gearchiveerd op 26 juni 2011. Geraadpleegd op 6 oktober 2011.

[1]