Leverbloempje
Het leverbloempje (Anemone hepatica, basioniem: Hepatica nobilis) is een hemikryptofyte plant uit de ranonkelfamilie (Ranunculaceae). De Nederlandse naam is ontleend aan de omtrek van de bladeren, die de vorm van een lever heeft. Ook de Engelse naam liverleaf en het Duitse Leberblümchen verwijzen hiernaar. Ook de wetenschappelijke geslachtsnaam wijst daarop: hepaticus (-a, -um) betekent de lever betreffende, lever-.[1]
| Leverbloempje | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| Leverbloempje (Hepatica nobilis) | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Hepatica nobilis Mill. (1768) | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||
Leverbloempje op  Wikispecies
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Beschrijving
bewerkenDe plant wordt 5-15[2]-25 cm hoog. De 1,5-2,5cm grote[2] bloemen zijn meestal paars, zelden[3] roze of wit.[2] Een bloem telt 6-7[2]-9-10[1] bloembladen. Onder de bloem bevinden zich 3 schutbladen.[2] De bloemen sluiten 's avonds en bij regen. De bloemstelen zijn behaard, en dragen 1 bloem.[4] De bloemen zijn soms gevuld.[1]
Als zoveel planten van de bosbodem is het een voorjaarsbloeier; ze bloeit in maart en april.
De bladeren bestaan uit drie lobben[1]; de omtrek herinnert aan die van een lever. De licht leerachtige bladeren zijn aan de bovenzijde groen, aan de onderzijde bruin tot paars.[4]
Een studie door Toshikazu Nomizu, Yoshiji Niimi en Eriko Watanabe vond een opvallend verband tussen temperatuur en embryo-ontwikkeling.[5] Boven de 23-25 °C werd de ontwikkeling ernstig vertraagd, terwijl er bij 4 °C nauwelijks ontwikkeling van het embryo plaatsvond.
Verspreiding
bewerkenDe soort komt voor in de bossen van het noordelijk halfrond, zowel in Europa en Azië als in Noord-Amerika. De soort komt plaatselijk verwilderd voor in België (in de Ardennen)[4][6], maar niet in Nederland.
Cultivars
bewerkenDe plant is zowel in de natuurlijke vorm als in diverse cultivars in de handel verkrijgbaar. Enkele cultivars zijn[7]:
- Hepatica nobilis 'Alba'
- Hepatica nobilis 'Alba Plena'
- Hepatica nobilis 'Barlowii'
- Hepatica nobilis 'Caerulea'
- Hepatica nobilis 'Little Abbington'
- Hepatica nobilis 'Marmorata'
- Hepatica nobilis 'Rosea'
- Hepatica nobilis 'Rubra'
Gebruik
bewerkenMiddeleeuwse kruidenmeesters gebruikten het plantje tegen leveraandoeningen. Modern gebruik in de volksgeneeskunde bevat behandelingen voor puistjes[8], bronchitis[8], jicht[8], traag helende wonden[9], en lever- of galkwalen.[9]
- ↑ a b c d Heijmans, E., H.W. Heinsius en Jac. P. Thijsse: Geïllustreerde Flora van Nederland. 22e druk. Amsterdam: Versluys, z.j. ISBN 90 249 1353 5
- ↑ a b c d e Alpenflora, Anthoney Huxley, uitgeverij Moussault, ISBN 90-226--0065-3
- ↑ Flora Helvetica, Konrad Lauber en Gerhart Wagner
- ↑ a b c wilde-planten.nl'. Gearchiveerd op 30 maart 2023.
- ↑ 'Embryo development and seed germination of Hepatica nobilis Schreber var. japonica as affected by temperature after sowing', door Toshikazu Nomizu, Yoshiji Niimi en Eriko Watanabe
- ↑ Lambinon, J. e.a.: Nouvelle Flore de la Belgique, du G.-D. de Luxembourg, du Nord de la France et des régions voisines. Meise (B): Nationale Plantentuin, 2004. ISBN 90-72619-58-7
- ↑ plantenkennis.com[dode link]
- ↑ a b c Howard, Michael: Traditional Folk Remedies. Z.p: Century, 1987, p. 161-2
- ↑ a b Launert, Edmund: Elseviers gids van eetbare en geneeskrachtige planten. ISBN 90 10 04373 8
