Marowijnekreek
De Marowijnekreek (Frans: Malani of Marouini) is een rivier in het betwiste gebied tussen Frans-Guyana en Suriname. Volgens Suriname vormt het de grensrivier,[2] maar Frankrijk is van mening dat de Litani de grens vormt.[3] De rivier heeft zijn bron bij de berg Pic Coudreau in het Toemoek-Hoemakgebergte. Uiteindelijk mondt de Marowijnekreek bij Antecume Pata uit in de Lawa. De rivier is 245 km lang.[1]
| Marowijnekreek Malani / Marouini | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Tekening van de Marowijnekreek tijdens de Henri Coudreau-expeditie (1893)
| ||||
| Lengte | 245 km | |||
| Bron | Pic Coudreau, Toemoek-Hoemakgebergte 2° 15′ NB, 54° 21′ WL | |||
| Monding | Samenvloeiing Litani 3° 18′ NB, 54° 4′ WL | |||
| Afvloeiing via | Lawa → Marowijne → Atlantische Oceaan | |||
| Zijrivieren | Wanapi | |||
| Stroomt door | Maripasoula, Frans-Guyana Sipaliwini, Suriname | |||
| Bevaarbaar | nee[1] | |||
   | ||||
| ||||
Naam
bewerkenDe rivier is in Suriname en Nederland bekend onder de naam van Marowijnekreek.[2] In Frankrijk werd de naam Marouini gebruikt, maar begint de Wayana-naam Malani de geaccepteerde naam te worden.[4][1] In het verleden werden Marouini en Marowijnekreek ook gebruikt om de Lawa aan te duiden.[5]
Loop
bewerkenDe Marowijnekreek heeft zijn bron bij de Pic Coudreau, een 711 meter hoge inselberg in het Toemoek-Hoemakgebergte bij de grens met Brazilië.[6] De rivier loopt eerst naar het zuiden en maakt een bocht van 180 graden om de Pic Coudreau waarna de rivier door het dichte tropische regenwoud naar het noorden kronkelt. De belangrijkste zijrivier is de Wanapi met een lengte van 92 km.[7] Uiteindelijk vloeit de Marowijnekreek bij Antecume Pata samen met de Litani en vormt de Lawa, die later de Marowijne heet, en die uitmondt in de Atlantische Oceaan.[1]
Oorspronkelijke bewoning
bewerkenIn 1791 werden de Aluku marrons uit Suriname verjaagd en vestigden zich in Frans-Guyana.[8] Het volk trok later door naar de Marowijnekreek. Ook hier waren ze niet geheel veilig, want Boni, de leider van het volk, werd op 19 februari 1793 aan de Marowijnekreek vermoord.[9] De Aluku keerden langzamerhand terug naar Gaan Day aan de Lawa, en hadden rond 1839 de rivier verlaten.[10]
Vanaf de jaren 1880 trokken de inheemse Wayana van de Parurivier in Brazilië naar het noorden via de Marowijnekreek en de Litani. Aan de rivier werden verschillende dorpen gesticht die door Henri Coudreau in 1893 bezocht werden.[11] Met uitzondering van Saint Laurent, dat aan de monding ligt, is de rivier tegenwoordig onbewoond.[12]
Zie ook
bewerken
- ↑ a b c d Sandre, malani ouest (crique); malani (riviere), "De Malani Ouest en de Malani worden als één rivier beschouwd" (fr) . Gearchiveerd op 11 september 2023.
- ↑ a b Joop den Uyl, Suriname.nu, Aan: De Regering van de Republiek Suriname t.a.v. Zijne Excellentie de Heer H.A.E. Arron, Minister-President, 25 november 1975. Gearchiveerd op 18 juli 2023.
- ↑ Eduscol, Guyane française – Suriname : le tracé définitif de la frontière officiellement fixé sur 400 km, 8 april 2021 (fr)
- ↑ Francis Dupuy, Un territoire, deux peuples : autochtonie, histoire, légitimité dans le sud-ouest de la Guyane, p.2, Université de la Réunion. Gearchiveerd op 9 juli 2022.
- ↑ Karin Boven, Overleven in een Grensgebied: Veranderingsprocessen bij de Wayana in Suriname en Frans-Guyana, p. 90, 2006, Amsterdam: Rozenberg Publishers. Gearchiveerd op 27 november 2022.
- ↑ Inventaire national du patrimoine naturel, Monts Bakra et pic Coudreau (fr) . Gearchiveerd op 9 juli 2022.
- ↑ Sandre, wanapi (crique) (fr) . Gearchiveerd op 9 juli 2022.
- ↑ Herman Benjamins & Johannes Snelleman, Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië, 1917, p.154, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. Gearchiveerd op 19 juni 2023.
- ↑ Wim Hoogbergen, Boni, ca. 1730-1793. Mythe en werkelijkheid, 1985, Maatstaf #33. Gearchiveerd op 9 juli 2022.
- ↑ Sandro Capo Chichi, L’histoire des Boni de Guyane et du Surinam (fr) . Gearchiveerd op 8 juni 2023.
- ↑ Renzo Duin, Wayana Socio-Political Landscapes: Multi-Scalar Regionality and Temporality in Guiana, 2009, pp.119-120 (en) . Gearchiveerd op 8 mei 2023.
- ↑ Renzo Duin, Engaged Archaeology: Participatory Mapping with the Indigenous People of the Upper Maroni River Basin, Northern Amazonia, 2014, p.341 Amazônica - Revista de Antropologia #6 (en) . Gearchiveerd op 9 mei 2023.