Mencía de Mendoza
Mencía de Mendoza y Fonseca, (30 november 1508 – 4 januari 1554) was markiezin van Zenete. Ze is in de Lage Landen bekend als derde vrouw van Hendrik III van Nassau-Breda, graaf van Nassau, heer van Breda en de Lek, met wie ze op 27 juni 1524 trouwde.
Levensloop
bewerkenZe was de dochter van Rodrigo Díaz de Vivar y Mendoza en zijn tweede vrouw María de Fonseca y Toledo. Ze volgde haar vader op veertienjarige leeftijd op als markiezin van Zenete en erfde het familiefortuin van de Mendoza’s. Dit maakte haar tot een van de meest begeerde huwelijkskandidaten van haar tijd. Aanvankelijk schoof de hertog van Alva zijn kleinzoon, Fernando Álvarez de Toledo, de latere landvoogd van de Nederlanden, naar voren als huwelijkskandidaat. Koning Karel I van Spanje was echter bang dat het huis Alva op die manier te machtig zou worden en huwelijkte haar uit aan Hendrik III van Nassau-Breda, oom van de latere Willem de Zwijger, die op dat moment als raadsman en opperkamerheer werkzaam was aan het hof van Karel V. In 1524 trouwden Hendrik en Mencía; zij bleven aanvankelijk in Spanje wonen. Intussen werd aan de Brabantse architect Rombout II Keldermans opdracht gegeven het kasteel van Breda volgens ideeën van Hendrik en Mencía te verbouwen van een middeleeuws kasteel tot een renaissancekasteel, passend bij de weelderige levensstijl van de Spaanse adel.
In 1530 verhuisden Hendrik en Mencía naar Breda en werden zij daar plechtig ingehuldigd. Mencía, die opgegroeid was in de kunstlievende sfeer van het Spaanse hof, maakte van het kasteel een trefpunt voor kunstenaars en humanisten. Zo nodigde zij bijvoorbeeld de Spaanse pedagoog Juan Luis Vives en de schilders Jan van Scorel en Orley uit voor een verblijf in Breda en bracht ze hier een verzameling schilderijen bijeen van toonaangevende schilders, zoals Jheronimus Bosch. Juan Luis Vives werd haar leermeester en raadgever en verbleef in Breda tot de dood van Hendrik. Gedurende deze periode voltooide hij zijn Dialogen en de Anima et Vita. Zelf beoefende zij graag de letteren o.a. in het Grieks, Latijn en Nederlands. Daarnaast speelde ze Vihuela. Grote werken kwamen er in deze tijd tot stand, zoals de verdere uitbreiding van het kasteel onder leiding van architect Bologna, de inrichting en versiering van de Prinsenkapel, de kooromgang en de versiering van de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk. Zelf verbleef ze in de vertrekken boven de Watermolen op het kasteelterrein. Dit gebouw, in opdracht van Hendrik in 1510 gebouwd, bestond uit vier verdiepingen en bood een weids uitzicht over het Belcrumbos (jachtgebied van de Nassau's), de hoftuin (Valkenberg), het begijnhof en de Waalse kerk. Naar wens van Mencia werden de vertrekken luxueues ingericht met wandtapijten en schilderijen.
Toen Hendrik in 1538 stierf en zijn zoon René van Chalon hem als heer van Breda opvolgde, verliet Mencía in 1539 definitief de Nederlanden. Terug in Spanje hertrouwde zij met Ferdinand van Aragón, hertog van Calabrië en onderkoning van Valencia (Andria, 15 december 1488 – Valencia, 26 oktober 1550), zoon van koning Frederik IV van Napels, met wie zij zich in Valencia vestigde. Hier zette ze haar kunstverzameling voort. Uit brieven blijkt dat een gedeelte van deze verzameling verloren was gegaan, mogelijk tijdens een schipbreuk op weg naar Spanje. Om het gat in haar collectie te vullen vroeg ze in 1539 haar zaakwaarnemer in Antwerpen, Arnoa del Plano, op zoek te gaan naar nieuwe werken van Jheronimus Bosch.[1] Een van deze werken is wellicht het 'Passie-drieluik' van een navolger van Bosch, dat dienstdeed als altaarstuk in haar grafkapel in de San Domingo in Valencia. Mencía overleed kinderloos. Haar erfgenamen waren de latere landvoogd Requesens en zijn dochter Mencia.[2]
Eerbetoon
bewerkenHet Mencia de Mendozalyceum in Breda en de Mendozaweg op het terrein van de Koninklijke Militaire Academie zijn naar haar vernoemd.
Literatuur
bewerken- M. Roest van Limburg: Een Spaansche gravin van Nassau, Mencia de Mendoza, markiezin van Zenete, gravin van Nassau (1508-1554). Leiden 1908.
- Noelia García Pérez, "Gender, Representation and Power. Female Patronage of Netherlandish Art in Renaissance Spain", in: Daan van Heesch, Robrecht Jansen en Jan van der Stock (red.), Netherlandish Art and Luxury Goods in Renaissance Spain, 2018. ISBN 9781909400825
Externe link
bewerkenBron
- Dijck, G.C.M. van (2001) Op zoek naar Jheronimus van Aken alias Bosch. De feiten. Familie, vrienden en opdrachtgevers, Zaltbommel: Europese Bibliotheek. ISBN 90-288-2687-4
- Beek, Cora van (2017). Mencia de Mendoza, De Spaanse gravin van Nassau. Engelbrecht van Nassau 36 (3): 116-119
Noten
- ↑ Van Dijck (2001): p. 99. Ze was in het bijzonder op zoek naar een 'Hooiwagen' van Bosch. Toen Mencía overleed liet ze van Bosch na een 'Oude man en de oude vrouw met een korf in de hand', een 'Toren van Babylon', een 'Johannes de Evangelist' en waarschijnlijk ook een 'Boerenbruiloft' (Una pintura grande de una boda).
- ↑ Van Dijck (2001): pp. 94-95.