Nederlands taalgebied

Nederlands wereldwijd;
Nederlands
	Nederlands in Nederland; Nederlands in België Nederlands in Wallonië; ; Nederlands in Suriname; Nederlands op Aruba, Curaçao en Sint Maarten; Nederlands in Zuid-Afrika – Erkenning; Nederlands in Frankrijk Nederlands in Frans-Guyana; ; Nederlands in Duitsland; Nederlands in de Verenigde Staten; Nederlands in Canada; Nederlands in Indonesië;
Nederlandse creoolse talen
	Afrikaans (verwantschap met Nederlands) Namibisch-Afrikaans; ; Petjo; Javindo; Negerhollands; Berbice-Nederlands; Skepi;
Portaal	Nederlands

Nederlands Taalgebied
	Het Nederlands taalgebied is in het zwart aangegeven en de (half-)creolen zijn rood gekleurd.
Taal	Afrikaans ; Nederlands ; e.a. creoolse talen
Sprekers	45 miljoen
Moedertaal	- 25 miljoen (nld) ; - 8 miljoen (afr)
Vreemde taal	- 8 miljoen (nld) ; - 10 miljoen (afr)
Gesproken in	Vijf soevereine landen: België (nld); Namibië (afr); Koninkrijk der Nederlanden (nld); Suriname (nld); Zuid-Afrika (afr); en wereldwijd als taal van immigranten (zijnde niet erkend).
Officiële status
Officieel in	Zie bovenstaande, aangevuld met: Benelux (nld); Afrikaanse Unie (afr); Caribische Gemeenschap (nld); Europese Unie (nld); Unie van Zuid-Amerikaanse Naties (nld);
Taalorganisatie	Nederlandse Taalunie (nld) ; Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns (afr)
Variëteiten
Dialecten	Nederlandse dialecten
Creolen	Nederlandse creoolse talen
Portaal	Taal ; Nederlands

Met het Nederlandse taalgebied wordt het gebied bedoeld, waar mensen in het dagelijks leven gebruikmaken van het Nederlands of een op basis van het Nederlands gecreoliseerde taal. De taal moet dan als moedertaal of als dagelijkse omgangstaal functioneren.

Taalgebied

Het Nederlands of zijn creoolse varianten worden tegenwoordig als moedertaal gesproken in delen van Afrika, Europa en Noord- en Zuid-Amerika. Europa is verreweg het belangrijkste vanwege het feit dat meer dan de helft van alle moedertaalsprekers er woont.

Hoofdtaal (Nederlands)

Het exacte aantal Nederlandstaligen is onbekend. Verschillende bronnen noemen verschillende cijfers. De Taalunie stelt dat er "ongeveer 24 miljoen Nederlandstaligen [zijn]. Ongeveer 17 miljoen van hen wonen in Nederland, 6,5 miljoen in België, en 400.000 in Suriname."^[2] Volgens een website van de Nederlandse overheid zijn er 23 miljoen sprekers.^[3] Deze cijfers gaan nog voorbij aan het feit dat er in Noord-Frankrijk ongeveer 80.000 mensen een West-Vlaams dialect spreken.^[4] Het gaat hierbij om sprekers die Nederlands als moedertaal hebben: er zijn geen cijfers over het aantal mensen dat Nederlands als tweede of verdere taal spreekt.

Officieel en moedertaal

Het Nederlands wordt gebruikt als officiële landstaal in:

België:
- België, officieel drietalig (Nederlands, Frans en Duits)
- Vlaanderen, het Nederlandse taalgebied in België in de strikte zin
- Brussels Hoofdstedelijk Gewest, tweetalig gebied, samen met het Frans
- Wallonië, alleen officieel erkend in de Waalse faciliteitengemeenten
Koninkrijk der Nederlanden:
- Aruba
- Curaçao
- Nederland (incl. Saba, Bonaire en Sint Eustatius)
- Sint Maarten
Suriname

Verder wordt het Nederlands gesproken in:

Duitsland, alleen de regio Nederrijn
Frankrijk, in de regio Frans-Vlaanderen
Indonesië, als bronnentaal, officiële bestuurstaal en algemene omgangstaal van Indische Nederlanders en, vaak in Nederland, hoger opgeleide Indonesiërs. De eerste groep vertrok vóór 1955 naar Nederland, van de tweede groep is alleen de oudste, nu vrijwel uitgestorven, generatie nog Nederlandstalig.

Als cultuurtaal was het Nederlands in gebruik in:

vanaf de Reformatie tot in de jaren tachtig van de 19de eeuw in de westelijke gemeenten van Oost-Friesland (Ostfriesland) en in de Graafschap Bentheim (Grafschaft Bentheim), waar de bevolking vanouds tot de Hervormde Kerk behoort; in afgescheiden Oudgereformeerde Gemeenten werd daar zelfs nog tot in de jaren zeventig van de 20ste eeuw in het Nederlands gesproken.

in het graafschap Lingen tot het midden van de 19de eeuw
in het hertogdom Kleef (Kleve) tot in de jaren zeventig van de 19de eeuw
Nederlands-Indië (na 1945 Indonesië)
Zuid-Afrika, grondwettelijk tot 1961; tot 1984 grondwettelijk gelijkgesteld aan het Afrikaans
Zuidwest-Afrika

Immigrantentaal

Andere gebieden waar Nederlands wordt gesproken door economische belangen of door grote aantallen immigranten zijn:

Australië
Canada
Frans-Guyana, waaronder Nederlandssprekende Surinamers
Nieuw-Zeeland
Verenigde Staten
Zuid-Afrika; hier woont een grote groep Nederlanders en Vlamingen, niet te verwarren met de Afrikaners en Boeren

Hoofdtaal (Afrikaans)

Het Afrikaans is een creooltaal die geldt als dochtertaal van het Nederlands en een zelfstandige status heeft gekregen. Zodoende functioneert het in Namibië en Zuid-Afrika als onafhankelijke taal. Aan het einde van de 19de eeuw werd daar het Nederlands als cultuurtaal ingewisseld voor de eigen Zuid-Afrikaanse variant, die zich sindsdien heeft verzelfstandigd en naast het Engels de officiële taal werd. De spelling van het Afrikaans is nog altijd gebaseerd op de Algemeen Vereenvoudigde Spelling van Kollewijn.

Omdat het apartheidsregime tussen 1961 en 1994 gedomineerd werd door de 'Afrikaanders', kreeg hun taal een slechte naam. Na opheffing van de apartheid werd ze als officiële taal onttroond en geboycot. Omdat een talrijke zogenaamde 'kleurlingen'bevolking in de Kaapprovincie Afrikaans in een eigen vorm spreekt, heeft deze boycot uiteindelijk niet tot een verbod geleid. De positie van de taal is wel verzwakt, mede doordat een deel van de Afrikaanders is geëmigreerd.

Er zijn wereldwijd ongeveer 17 miljoen Afrikaanstaligen. Dit aantal kan als volgt worden berekend: ruim 7 miljoen moedertaalsprekers in Zuid-Afrika (census 2011); naar schatting ongeveer 300.000 moedertaalsprekers in Namibië, en naar schatting 9.500.000 mensen in Zuid-Afrika en Namibië, die Afrikaans als tweede of derde taal spreken. In Namibië vervult het Afrikaans de rol van lingua franca. Het aantal moedertaalsprekers van het Afrikaans ligt dus aanzienlijk lager dan het aantal mensen dat Afrikaans als tweede of derde taal beheerst.

Officieel en moedertaal

Het Afrikaans werd in 1925 erkend als onafhankelijke taal, daarvoor werd het beschouwd als enkel een dialect of creoolse variant van het Nederlands. In dat jaar werd Afrikaans. Echter, door de Zuid-Afrikaanse grondwet werden Afrikaans en Nederlands tot 1984 nog als synoniemen bestempeld. Als officiële taal wordt het gebruikt in:

Namibië, als erkende regiotaal
Zuid-Afrika, als een van de elf officiële talen van het land

Verder wordt Afrikaans ook gesproken door kleine gemeenschappen in andere landen:

Immigrantentaal

Na de afschaffing van de apartheid zijn veel Afrikaners verhuisd naar andere landen. Daardoor wordt het Afrikaans als immigrantentaal gesproken in:

Overige creoolse talen

Nederlandse creoolse talen werden gesproken in voormalige Nederlandse koloniën en handelsvestigingen en door vóór 1900 gevestigde immigrantengroepen. Nu zijn ze vrijwel uitgestorven. Er zijn nog maar een handjevol sprekers verspreid over de wereld, bijvoorbeeld in Guyana, Indonesië, de Verenigde Staten, Brazilië en op Puerto Rico, en vroeger ook op de Maagdeneilanden en Sri Lanka (Ceylon).

Grootste gemeenschappen in het taalgebied

De grootste Nederlands- en Afrikaanstalige steden wereldwijd.

In het Nederlands taalgebied liggen de tien grootste gemeenschappen verspreid over België, Nederland en Zuid-Afrika.^[5] Hoewel een groot deel van de Afrikaans- en Nederlandstalige gemeenschap in Nederland woont, te weten ongeveer 17 miljoen sprekers, ligt de grootste stad, wat betreft het aantal Afrikaans of Nederlands sprekenden, in Zuid-Afrika. Kaapstad heeft met bijna 1,2 miljoen Afrikaanstaligen de grootste stedelijke gemeenschap van het taalgebied binnen haar grenzen. Deze stad wordt gevolgd door de drie grootste steden in Nederland: Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Antwerpen sluit met ongeveer 470.000 Nederlandstaligen de top vijf van grootste gemeenschappen in het Nederlands taalgebied. In de grootste metropool van de Lage Landen, Brussel, werd het Nederlands, waar rond 1850 nog de meerderheid van de bevolking een Brabants dialect sprak, tijdens de intensief voortgaande verfransing van Brussel sinds de Eerste Wereldoorlog teruggedrongen tot de taal van een kleine minderheid.

De gemeenschappen in Aruba, Curaçao, Namibië, Sint Maarten en Suriname vormen te kleine gemeenschappen om in de top van de lijst voor te komen.

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Révision portant sur le traité de 1958(2008), Artikel 38 : Frans en Nederlands zijn de officiële talen van de instellingen van de Beneluxunie
↑ Feiten & cijfers - Taalunie. taalunie.org. Geraadpleegd op 18 juli 2023.
↑ Zaken, Ministerie van Buitenlandse, Nederlandse taal - Over het koninkrijk - Nederlandenu.nl. www.nederlandenu.nl (23 november 2016). Geraadpleegd op 18 juli 2023.
↑ Structuur en geschiedenis van het Nederlands :: Niederländische Philologie FU Berlin. neon.niederlandistik.fu-berlin.de. Geraadpleegd op 18 juli 2023.
↑ Deze cijfers zijn gebaseerd op volkstellingen in Zuid-Afrika, Namibië en Suriname en de bevolkingsregisters van het Koninkrijk der Nederlanden en België.

[1] Révision portant sur le traité de 1958(2008), Artikel 38 : Frans en Nederlands zijn de officiële talen van de instellingen van de Beneluxunie

[2] Feiten & cijfers - Taalunie. taalunie.org. Geraadpleegd op 18 juli 2023.

[3] Zaken, Ministerie van Buitenlandse, Nederlandse taal - Over het koninkrijk - Nederlandenu.nl. www.nederlandenu.nl (23 november 2016). Geraadpleegd op 18 juli 2023.

[4] Structuur en geschiedenis van het Nederlands :: Niederländische Philologie FU Berlin. neon.niederlandistik.fu-berlin.de. Geraadpleegd op 18 juli 2023.

[5] Deze cijfers zijn gebaseerd op volkstellingen in Zuid-Afrika, Namibië en Suriname en de bevolkingsregisters van het Koninkrijk der Nederlanden en België.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]