Rijk (biologie)
taxonomische rang boven de rang van stam
In de biologie is een rijk, Latijn: Regnum, een taxonomische rang of een taxon in die rang in de biosystematiek, in de taxonomie. Er werden eerst drie rijken onderscheiden: dieren, planten en mineralen. De mineralen worden niet tot het leven gerekend en in de biologie buiten beschouwing gelaten.
Een modernere indeling van organismen is in drie domeinen met een groot aantal rijken, Het zijn de domeinen van de
Deze zijn weer in vijf of vier supergroepen onderverdeeld, in de:[1]
- Unikonta, bestaande uit de Opisthokonta, met de rijken dieren en schimmels, en het rijk Amoebozoa
- Excavata, met twee rijken: Euexcavatae en Discicristatae
- Chromalveolata met de rijken Hacrobiae, Chromista, Alveolatae en Rhizaria. Tot de Chromalveolata worden onder andere de bruinwieren, diatomeeën, dinoflagellaten, Ciliaten of trilhaardiertjes, Foraminifera en de stralendiertjes gerekend.
- Archaeplastida, met de roodwieren, groenwieren en planten
Oudere indeling
bewerkenHiervoor, aan het eind van de twintigste eeuw werd de indeling van Carl Woese gebruikt,[2] die de levende wezens in zes rijken indeelde:
- Archaea, eencellige micro-organismen.[3]
- Bacteriën, inclusief de Archaebacteria
- Protisten: eencelligen met celkern, eukaryoten
- Planten: meercellige eukaryoten die hun eigen voedsel aanmaken door middel van fotosynthese.
- Dieren of Animalia: meercellige eukaryoten die voedsel extern opnemen. Ze kunnen zich bewegen.
- Schimmels of Fungi: één- of meercellige eukaryoten die voedsel extern opnemen.
De oorspronkelijke rijken zijn dus verplaatst en de protisten zijn over de supergroepen verdeeld.
Schema
bewerken| Linnaeus (1735) 2 rijken |
Haeckel (1894) 3 rijken |
Whittaker (1969) 5 rijken |
Woese (1977) 6 rijken |
Woese (1990)[2] 3 domeinen |
Cavalier-Smith (1998) 2 domeinen en 6 rijken |
Keeling (2004) 3 domeinen en 5 supergroepen | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Animalia | Animalia | Animalia | Animalia | Eucarya | Eukaryota | Animalia | Eukaryota | Unikonta |
| Vegetabilia | Plantae | Fungi | Fungi | Fungi | Excavata | |||
| Plantae | Plantae | Plantae | Archaeplastida | |||||
| Protista | Protista | Chromista | Chromalveolata | |||||
| niet behandeld |
Protista | Protozoa | Rhizaria | |||||
| Monera | Archaebacteria | Archaea | Prokaryota | Bacteria | Archaea | |||
| Eubacteria | Bacteria | Bacteria | ||||||
Voetnoten
- ↑ NA Campbell et al. Biology, 2008.
- ↑ a b (en) Woese, C.R., Kandler, O. & Wheelis, M.L. (1990). Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 87 (12): 4576–9. PMID 2112744. PMC 54159. DOI: 10.1073/pnas.87.12.4576.
- ↑ (en) Campbell, N. & Reece, J (2008). Biology - 8th Edition. Pearson International Edition. ISBN 0-321-53616-9. (Nederlandse vaktaalspelling volgens de bijbehorende Updated Dutch glossary).