Rosmolen

Een rosmolen is een molen waarbij de aandrijvingkracht wordt geleverd door een paard (ros) of een ezel. In het verleden waren er boerderijen die zelf een rosmolen hadden maar meestal stond er in een dorp een grotere rosmolen, vaak aangedreven door twee paarden. Rosmolens werden soms gebouwd om het windrecht van een banmolen te omzeilen.

Werking

Het principe van het malen is hetzelfde als bij andere molens. De rosmolen werd voor uiteenlopende doeleinden gebruikt: het malen van graan tot meel, het uitpersen van zaden tot olie, het karnen van boter of bemaling van water. De grotere rosmolens waren bouwsels waarin de molenstenen over elkaar rolden of schuurden, terwijl het paard of het stel paarden buiten het bouwwerk liep. De aandrijving gebeurde dan via een balk die aan de top van het dak bevestigd was en waaraan verticaal naar beneden een 'boom' bevestigd was waaraan beneden een tandwielmechanisme was gemaakt.

Baggerschuiten werden wel uitgerust met rosmolens voor de aandrijving van een baggermolen.

Andere dieren

Voor sommige werktuigen werden ook andere dieren dan paarden ingezet om een draaiende beweging te verkrijgen. De karnmolen werd vaak aangedreven door een hond; een enkele maal was er sprake van een koemolen; in woestijnachtige gebieden gebruikt men vaak kamelen of dromedarissen om een molen of een waterpomp in beweging te zetten. Ook de mens werd wel ingezet, bijvoorbeeld in middeleeuwse torenkranen, waarin zich een verticaal opgestelde tredmolen bevond.

Rosmolens in België

Antwerpen

Antwerpen: Rosmolen aan het brouwershuis
Lille: Slagmolen (maalvaardig)

Limburg

Bokrijk: Rosmolen van Lampernisse
Bokrijk: Rosmolen van Leisele
Lommel: Rosmolen van de Groote Hoef
Sint-Martens-Voeren (Voeren): Rosmolen aan het kasteel
Zonhoven: Rosmolen van De Hoev

Oost-Vlaanderen

Beke (Zomergem): Rosmolen van de Lievemolen
Ertvelde: Rosmolen aan de Stenen Molen
Gent: Rosmolen aan de Sint-Pietersabdij
Olsene: Rosmolen van het kasteel (bij het voormalige neerhof)
Vrasene (Beveren-Waas): Rosmolen ter Biest
Herzele: nieuwe rosmolen (anno 2014) bij molen Te Rullegem
Schellebelle (Wichelen): Rosmolen van het Veir

West-Vlaanderen

Alveringem: Rosmolen van de Steendamhoeve: Steendamstraat 6
Bredene: Rosmolen van het Trojaneford: Plassendaalsesteenweg 4
Bredene: Rosmolen van Hof Ter Yeste: Kwadeweg 3
Bredene: Rosmolen van de Vicognyhoeve: Blauwvoetlaan 2
Brugge: Het oud waterhuis: Hendrik Consciencelaan
Ettelgem (Oudenburg): Rosmolen: Klemskerkestraat 5
Gistel: Rosmolen: Abdijstraat 75
Gistel: Rosmolen: Abdijstraat 88
Hoogstade (Alveringem): Rosmolen: Brouwerijstraat 11
Hoogstade (Alveringem): Rosmolen van de Collaertshille: Collaertshillestraat 2
Izenberge (Alveringem): Rosmolen: Izenbergestraat 142
Izenberge (Alveringem): 2 rosmolens in het openluchtmuseum Bachten de Kupe
Leffinge (Middelkerke): Rosmolen: Kalkaertweg 15
Meetkerke (Zuienkerke): Rosmolen aan de ooievaar: Oude Oostendsesteenweg 53
Meulebeke: Rosmolen: Veldstraat 130
Oostkamp: Rosmolen: Waterstraat
Oostkerke: Rosmolen: Sabtweg 2
Sint-Andries (Brugge): Rosmolen aan de abdij van Zevenkerke: Zevenkerke 1
Sint-Michiels (Brugge): Rosmolen aan de Trutselaar: Tillegem-Bos
Sint-Pieters-op-den-dijk (Brugge): Rosmolen aan de hoeve Spizele: Blankenbergesteenweg 456
Stalhille (Jabbeke): Rosmolen: Cathillestraat 6
Stalhille (Jabbeke): Rosmolen: Paddegatstraat 3
Torhout: Rosmolen: Ieperse heirweg 5 (manege, ontmanteld in 2005)
Westkerke: Rosmolen aan de Massenhove: Massenhoveslag 1
Wilskerke: Rosmolen: Fleriskotstraat 15
Wulpen (Koksijde): Rosmolen: Wulpendammestraat 11
Wulvergem-Vinkem (Veurne): Rosmolen: Zomerweg 7
Zande (Koekelare): Rosmolen: Korkentapstraat 3
Zuienkerke: Rosmolen aan de grote stoove: Nieuwe gentweg 140

Wallonië

Villers-Le-Bouillet: Rosmolen

Rosmolens in Nederland

Rosmolens in Duitsland

Rossmühle Oberbauerschaft

Zie ook

Paardenmanege (molen)

Zie de categorie Horse mills van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Zie de categorie Donkey mills van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.