Schiedam

stad en gemeente in Zuid-Holland, Nederland

Schiedam (uitspraak) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het gemeentebestuur neemt deel aan de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Rotterdam-Den Haag.

Schiedam
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Schiedam (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Zuid-Holland Zuid-Holland
COROP-gebied Groot-Rijnmond
Coördinaten 51° 55′ NB, 4° 24′ OL
Algemeen
Oppervlakte 19,86 km²
- land 17,82 km²
- water 2,04 km²
Inwoners
(1 januari 2024)
81.855?
(4593 inw./km²)
Bestuurs­centrum Schiedam
Naam inwoners Schiedammer, Schiedamse
Belangrijke verkeersaders
Spoorlijn Amsterdam - Rotterdam
Metrolijnen  A   B  en  C 
Tramlijnen  21  en  24 
Politiek
Burgemeester (lijst) Harald Bergmann (VVD)
Economie
Gemiddeld inkomen (2019) € 25.000 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019) € 171.000
WW-uitkeringen (2014) 44 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 3100, 3101, 3102, 3100, 3111-3119, 3121-3125
Netnummer(s) 010
CBS-code 0606
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Amsterdamse code 11260
Website www.schiedam.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Schiedam
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Topografische gemeentekaart van Schiedam, juni 2023
Oude kaart gemeente Schiedam circa 1870
Oude stadhuis van Schiedam
Zicht op Schiedam met het zakkendragershuisje
Molens in Schiedam, De Vrijheid en De Noord (in de achtergrond)

Schiedam is gelegen tussen Rotterdam en Vlaardingen, oorspronkelijk aan de Schie en later ook aan de Nieuwe Maas. Op 1 januari 2024 had de gemeente 81.855 inwoners (bron: CBS). De stad is bekend om haar jeneverproductie, de historische binnenstad met historische havens (in andere steden worden dat 'grachten' genoemd) en de hoogste windmolens ter wereld.

Geschiedenis

bewerken
  Zie geschiedenis van Schiedam voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De geschiedenis van de stad Schiedam gaat terug tot de 13e eeuw. Nabij de monding van de Schie werd rond ca. 1230 door de heer van Wassenaar en/of heer Dirk Bokel van ambacht Mathenesse een dam aangelegd om het polderland te beschermen tegen het zeewater. In 1247 kreeg Aleid van Holland bij haar huwelijk met Jan van Avesnes het oostelijke deel van de dam (en het poldertje) als bruidsgeschenk. In 1275 werden stadsrechten verleend door vrouwe Aleid van Holland (Aleida van Avesnes), de zuster van graaf Willem II van Holland.

De achttiende eeuw was voor Schiedam een Gouden Eeuw, als gevolg van de stilgevallen drankimport uit het buitenland en de opkomst van de jeneverstokerij. Er ontstonden tientallen branderijen en destilleerderijen die over de hele wereld exporteerden. De jeneverindustrie gaf Schiedam de bijnaam 'Zwart Nazareth'. De bedrijfstak is inmiddels grotendeels verdwenen, maar de ten behoeve van de industrie gebouwde zes klassieke windmolens bepalen nog steeds het stadsbeeld. In 2005 is de Noletmolen gebouwd naar het beeld deze molens. Ook zijn er nog een aantal voormalige branderijen. In 1 daarvan, aan de historische Lange Haven, is sinds 1996 het Jenevermuseum gevestigd.

In 1941 werd de gemeente Kethel en Spaland geannexeerd, waardoor er ruimte was voor grootschalige woningbouw ten noorden van Schiedam. Hier liggen nu de wijken Tuindorp, Sveaparken, Kethel, Groenoord, Woudhoek en Spaland.

Bezienswaardigheden

bewerken

Monumenten

bewerken

Een deel van Schiedam is een beschermd stadsgezicht. In de gemeente is er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en oorlogsmonumenten, zie:

 

Kaart van het oude centrum van Schiedam, met bezienswaardigheden.

Kunst en cultuur

bewerken

De meeste culturele voorzieningen in Schiedam bevinden zich in de binnenstad. Zo is er het Stedelijk Museum Schiedam, bekend om zijn grote collectie kunst van de kunstbeweging Cobra, het Nationaal Jenevermuseum waar nog regelmatig gestookt wordt en museummolen De Walvisch, waar nog gedraaid en gemalen wordt. Tot februari 2018 was De Nieuwe Palmboom museummolen.

Naast de musea zijn er vele kunstenaars en hun ateliers te vinden in de stad. Ook kent de stad een aantal galeries.

In de voormalige Korenbeurs naast de Dam is sinds juni 2015[1] de eerste groene bibliotheek van Nederland gevestigd.[bron?] In het Wennekerpand, een voormalige distilleerderij, zijn diverse culturele instellingen ondergebracht. Onder meer is er het filmhuis Wenneker Cinema en de kleine zaal van het Theater aan de Schie waarvan de hoofdlocatie aan het Stadserf te vinden is. Naast zijn musea en culturele centra kent Schiedam een groeiend aantal terugkerende evenementen en festivals, waarvan de bekendste zijn:

  • Brandersfeesten
  • De Bonte Koe Chocolade Festival
  • Film op 't Erf
  • Fotofestival Schiedam
  • Jenever- en Ginfestival
  • Muziek op het Water
  • Nationale Molendag
  • Open Monumentendagen
  • Open Expo Schiedam
  • Opera aan de Schie
  • Suikerzoet Filmfestival
  • Wereldmuziekfestival Verueño
  • Where we've met

Kunst in de openbare ruimte

bewerken

In Schiedam zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie lijst van beelden in Schiedam.

Samenstelling gemeentebestuur

bewerken

Gemeenteraad

bewerken
 
Stadhuis Schiedam met rechts de Sint Liduinabasiliek

De gemeenteraad van Schiedam telt 35 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1994:

Zetels
1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022
VVD 5 7 5 4 5 4 6 6
DENK - - - - - - 4 4
GroenLinks 3 3 3 2 2 2 3 4
PvdA 9 11 7 13 9 5 2 4
D66 6 2 1 1 4 5 4 3
OuderenPartij Schiedam - - - - - - 2 3
Progressief Schiedam - - - - 1 2 2 3
Alles voor Schiedam - - - - - - - 2
AOV - 1 1 1 2 4 4 2
CDA 5 5 6 5 4 3 2 2
Lokaal Onafhankelijk Schiedam - - - - - - 2 2
Sociaal Liberaal Verbond - - - - - - 1 0
SP - 3 2 5 2 4 2 -
ChristenUnie-SGP - - - - - 1 1 -
Leefbaar Schiedam - - 7 3 2 3 - -
Gemeente Belangen Schiedam 2 2 3 1 1 1 - -
Lijst Blanco - - - - - 1 - -
Trots op Nederland - - - - 2 - - -
Fractie Schoenmakers/S.O.S 1 - - - 1 - - -
Centrum Democraten 4 1 - - - - - -
Totaal 35 35 35 35 35 35 35 35

Burgemeester

bewerken

College van B&W

bewerken

Het college van burgemeester en wethouders bestaat uit:[2]

Naam Functie Partij Taken
Harald Bergmann Burgemeester VVD Algemene zaken en juridische zaken; Bestuurlijke- en raadsaangelegenheden, integriteit en algemeen beleid; Openbare orde en veiligheid; Regionale aangelegenheden
Antoinette Laan Wethouder/1e loco-burgemeester VVD Bouwen en Wonen; Financiën en Control; Sport; Havens en bedrijventerreinen; Nationaal Programma Nieuwland en Oost; Coördinatie gemeentelijke handhaving; Gemeentearchief
Cemil Kahramanoğlu Wethouder DENK Buitenruimte & recreatie; Onderwijs; Samenleven; Nationaal Programma Nieuwland en Oost; Jeugdbeleid
Petra Zwang Wethouder PvdA Armoedebeleid en Schuldhulpverlening; Kinderopvang/ Voor- en vroegschoolse educatie; Volwasseneneducatie en laaggeletterdheid; Zorg en Welzijn (Wmo (m.u.v. Jeugdzorg), Wijkondersteuningsteams, Samen Schiedam, Senioren); Volksgezondheid; Wijkregie en Burgerparticipatie
Anouschka Biekman Wethouder D66 Binnenstad, Stadspromotie en Toerisme; Samenleven; Werk en Inkomen; Vastgoed, Grondbeleid en Monumenten; ICT & Facilitaire zaken; Communicatie; 750 jaar Schiedam
Frans Hamerslag Wethouder PS Mobiliteit; Dierenwelzijn en Natuur; Duurzaamheid en Milieu; P&O; Cultuur en media; Horeca en Evenementen; Inkoop; Economie; Dienstverlening
Caroline Bos Gemeentesecretaris n.v.t. Hoofd van de gemeentelijke organisatie en de eerste adviseur van het college

Verkeer en vervoer

bewerken
 
Trein- en metrostation Schiedam Centrum
  • Schiedam ligt voor een groot gedeelte binnen de Ring Rotterdam. Hierdoor is de stad goed te bereiken via de afrit aan de A4 Schiedam-West en de afritten aan de A20 Schiedam-Noord en Schiedam.
  • Ook heeft Schiedam een tramverbinding met Rotterdam. Tramlijnen 21 (alleen overdag tot circa 19:00) en 24 doen beide de binnenstad, station Schiedam Centrum en Schiedam-Noord aan.

Onderwijs en gezondheidszorg

bewerken

Onderwijs

bewerken

In Schiedam bevinden zich ongeveer 35 scholen voor basisonderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs en mbo, waaronder zowel openbare als rooms-katholieke, protestants-christelijke, gereformeerde en islamitische scholen. In het aangrenzende Rotterdam bevinden zich diverse hbo-opleidingen en de Erasmus Universiteit Rotterdam.

De oudste school voor voortgezet onderwijs is het Stedelijk Gymnasium Schiedam met een historie die teruggaat tot 1346.

Gezondheidszorg

bewerken

Van oudsher kende Schiedam twee ziekenhuizen: het Gemeenteziekenhuis en het Nolet Ziekenhuis, die in 1981 fuseerden tot het Schieland Ziekenhuis. In 2008 werd het Vlietland Ziekenhuis in gebruik genomen, een fusie van het Schieland Ziekenhuis in Schiedam en het Holyziekenhuis in Vlaardingen. Dit ziekenhuis ligt nabij de A20 en station Schiedam Nieuwland. Op 29 juni 2012 fuseerde dit ziekenhuis met het Fransiscus Gasthuis in Rotterdam.

Bekende Schiedammers

bewerken

Internationale relaties

bewerken

Schiedam had tot 2008 een zusterband met onderstaande steden:

Toen Schiedam in 2008 onderdeel werd van de Europese gemeenschap voor middelgrote steden (Eurotowns), heeft de gemeente de zusterbanden opgezegd.[4]

Aangrenzende gemeenten

bewerken
   Aangrenzende gemeenten   
   Midden-Delfland                Rotterdam 
             
   Vlaardingen    
           
          Rotterdam        
bewerken
Commons heeft media­bestanden in de categorie Schiedam.

  NODES
INTERN 3
Note 1
Project 1