Spoorlijn 36

Spoorlijn 36 is een Belgische spoorlijn die Brussel met Luik verbindt. De lijn is bijna 100 km lang.

Spoorlijn 36 Brussel-Noord - Luik-Guillemins
Totale lengte	99,9 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	Belgische Staat
Geopend Brussel Noord - Leuven: 17 december 1866 Leuven - Tienen: 22 september 1837 Tienen - Ans: 2 april 1838 Ans - Luik-Guillemins: 1 mei 1842
Huidige status	in gebruik
Geëlektrificeerd Brussel Noord - Leuven: 1954 Leuven - Luik-Guillemins: 1955
Aantal sporen	2
Baanvaksnelheid Brussel - Leuven: 160 Leuven - Luik: 140
Treindienst door	NMBS
Traject
Legenda lijn 0 van Brussel-Zuid 0,0 Brussel-Noord 1 1 1 1 1 lijn 25 van Brussel-Groendreef opg. lijn 50 naar Gent-St-Pieters Y Josaphat lijn 161 van Namen lijn 27D naar Schaarbeek-Vorming lijn 161/1 naar Y Zennebrug vanaf 1952 lijn 161/1 naar Y Zennebrug tot 1952 lijn 28 van Brussel-Zuid 1 R21 2,4 Schaarbeek Schaarbeek-Vorming lijn 26A naar Y Haren-Noord lijn 25N naar Y Abeelstraat lijn 27D naar Schaarbeek-Vorming lijn 27 (Spoor A) naar Antwerpen-Centraal lijn 27 (Spoor B) naar Antwerpen-Centraal lijn 25 naar Antwerpen-Luchtbal 5,5 Haren-Zuid lijn 26, Halle - Schaarbeek lijn 36/3 van Y Harenheide Y Diegem-West grens Brussel - Vlaams-Brabant Y Diegem-Oost, lijn 36/1 van Y Keelbeek-Zuid 7,0 Diegem A201 R0 9,4 Zaventem 10,4 Y Zaventem lijn 36C naar Y Machelen-Noord lijn 36C/1 van Y Luchthaven 11,5 Y Nossegem 12,0 Nossegem 14,7 Kortenberg 16,1 Zavelstraat 17,8 Erps-Kwerps 19,2 Beisem 21,1 Veltem Y Herent 24,0 Herent A2E314 Y Wilsele, lijn 35/2 naar Y Holsbeek Kanaal Leuven-Dijle Dijle lijn 53 van Schellebelle lijn 35 van Hasselt werkplaats Leuven 28,8 Leuven lijn 139 naar Ottignies Y Tivoli, lijn 139/1 naar Y Parkbrug Y Molenbeek, lijn 36/2 van Leuven N25 HSL 2 naar Ans 34,1 Korbeek-Lo 36,1 Lovenjoel 40,0 Vertrijk 42,0 Roosbeek ingestorte Tunnel van Kumtich 44,3 Kumtich 47,4 Tienen lijn 142 naar Namen opgebroken lijn 22 naar Diest opgebroken R27 53,8 Ezemaal 57,0 Neerwinden lijn 147 van Tamines opgebroken 60,7 Landen lijn 21 naar Hasselt opgebroken lijn 127 naar Statte opgebroken Y Brugstraat, lijn 21/1 naar Y Gingelomstr. lijn 21 naar Hasselt grens Vlaams-Brabant - Limburg 64,0 Gingelom 69,0 Jeuk-Rosoux grens Limburg - Luik 71,5 Corswarem A3E40 HSL 2 van Leuven naar Ans 74,5 Borgworm 77,2 Bleret 79,8 Remicourt 83,2 Momalle 85,4 Fexhe-le-Haut-Clocher 87,8 Voroux-Goreux 89,2 Y Voroux, lijn 36A naar Kinkempois HSL 2 van Leuven 89,9 Bierset-Awans A15E42 A602E25 93,4 Ans lijn 31 naar Liers opgebroken lijn 32 naar Flémalle-Haute opgebroken lijn 32, Flémalle-Haute - Ans-Est opgebroken 94,7 Montegnée 97,0 Liège-Haut-Pré Hellende Vlakken van Luik lijn 34 van Hasselt 99,9 Luik-Guillemins lijn 125 naar Namen lijn 37A naar Angleur lijn 37 naar Hergenrath grens

Geschiedenis

Op 22 september 1837 werd een enkelsporige spoorlijn tussen Leuven en Tienen geopend. In de daaropvolgende maanden werd de spoorlijn vanuit Tienen verlengd tot Ans. De spoorlijn werd op dubbelspoor gebracht, samen met de verlenging van de spoorlijn vanuit Ans tot Luik in 1842. Dit laatste stuk tot Luik werd officieel ingehuldigd op 1 mei 1842.

Tussen Leuven en Tienen bevond zich ook de eerste spoortunnel van het land, de Tunnel van Kumtich, die in 1844 instortte en vervangen werd door een sleuf.

De spoorlijn is vooral bekend omwille van de helling van Ans, die een stijgingspercentage heeft van 3% (stijgend in de richting Luik-Brussel). Vanaf 1842 werden treinen vanuit Luik via kabels omhooggetrokken. Deze kabels werden aangedreven door vaste stoommachines in Haut-Pré. Tussen 1866 en 1872 werd het systeem geleidelijk aan afgebouwd. In 1866 werd de laatste reizigerstrein met kabels omhooggetrokken; in 1872 de laatste goederentrein. Nadien ging men vanuit Luik een duwende locomotief achter de trein plaatsen. Deze duwende locomotief heeft verlengde buffers om niet met de geduwde trein te koppelen. Eenmaal bovengekomen, rijdt de trein op eigen kracht verder en kan de duwende locomotief vaart minderen, zonder te moeten loskoppelen.

Op 17 december 1866 werd de spoorlijn vanuit Leuven dubbelsporig verlengd naar Brussel. In 1982 werd een derde spoor aangelegd tussen Schaarbeek en Zaventem en een aansluiting aangelegd met de spoorlijn 26. In het kader van het GEN en de HSL werd tussen 2000 en 2006 het traject tussen Schaarbeek en Leuven viersporig gemaakt. Zo ontstond spoorlijn 36N die nu op de vroegere bedding van spoorlijn 36 ligt. De sporen van spoorlijn 36 zijn naar buiten toe verplaatst. De middelste sporen worden gebruikt door de Thalys, de ICE en IC-treinen. De buitenste sporen worden gebruikt door de lokale treinen.

De spoorlijn werd in twee fasen geëlektrificeerd met 3 kV: het baanvak Brussel-Leuven op 17 oktober 1954 en het baanvak Leuven-Luik op 1 oktober 1955.

Tussen Brussel en Leuven is de snelheid verhoogd tot 160 km/u. In de bocht van de bruggen over de vaart en de Dijle in Leuven is de snelheid beperkt tot 90 km/u op lijn 36. Lijn 36N maakt gebruik van nieuwe en langere bruggen waardoor de bocht minder scherp is. Van Leuven tot Ans bedraagt de maximumsnelheid 140 km/u. Tijdens de afdaling van de helling van Ans is de snelheid beperkt: 70 km/u voor reizigerstreinen en 25 km/u voor zware goederentreinen. Bij het stijgen is de snelheid beperkt tot 100 km/u of 140 km/u voor motorstellen.

Treindiensten

De NMBS verzorgt het personenvervoer met IC, en Piekuurtreinen. Daarnaast wordt de route gebruikt door internationale diensten van Thalys en ICE.

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
ICE 79	InterCityExpress (DB Fernverkehr)	Brussel-Zuid – Brussel-Noord – Luik-Guillemins – Aachen Hbf – Köln Hbf – Frankfurt (Main) Flughafen Fernbahnhof – Frankfurt (Main) Hbf	Rijdt elke twee uur.
Eurostar 9400	Eurostar (Eurostar)	Paris Nord – Brussel-Zuid – Luik-Guillemins – Aachen Hbf – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg Hbf – Essen Hbf – Bochum Hbf – Dortmund Hbf	Vijf treinen per dag. Enkele treinen verder naar Dortmund.
IC 01	Intercity (NMBS)	Eupen – Luik-Guillemins – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Oostende
IC 03	Intercity (NMBS)	Genk – Leuven – Brussel-Zuid – Gent-Sint-Pieters – Brugge – Blankenberge
IC 06	Intercity (NMBS)	Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Zuid – Doornik
IC 08	Intercity (NMBS)	Antwerpen-Centraal – Mechelen – Brussels Airport-Zaventem – Hasselt
IC 11	Intercity (NMBS)	Binche – La Louvière-Centrum – Brussel-Zuid – Schaarbeek [ – Mechelen – Turnhout ]	Rijdt in het weekend tussen Binche en Schaarbeek.
IC 12	Intercity (NMBS)	[ Oostende – Brugge – ] Kortrijk – Gent-Sint-Pieters – Brussel-Zuid – Luik-Guillemins – Welkenraedt	Rijdt alleen op werkdagen. Eerste en laatste ritten van/naar Oostende.
IC 14	Intercity (NMBS)	Quiévrain – Bergen – Brussel-Zuid – Leuven – Luik-Guillemins	Rijdt alleen op werkdagen.
IC 20	Intercity (NMBS)	Gent-Sint-Pieters – Aalst – Brussel-Zuid – [ Hasselt – Tongeren ] / [ Dendermonde – Lokeren ]	Rijdt in het weekend Gent-Sint-Pieters - Lokeren.
IC 29	Intercity (NMBS)	[ De Panne – ] Gent-Sint-Pieters – Aalst – Brussel-Zuid – Brussels Airport-Zaventem – Leuven – Landen	Rijdt in het weekend De Panne - Landen.
P 7300/8300	Piekuurtrein (NMBS)	Genk – Hasselt – Leuven – Brussel-Zuid	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7310/8310	Piekuurtrein (NMBS)	Leuven – Hasselt – Genk	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7375	Piekuurtrein (NMBS)	Landen – Luik-Guillemins	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7400/8400	Piekuurtrein (NMBS)	Luik-Guillemins – Leuven – Brussel-Zuid	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7440/8440	Piekuurtrein (NMBS)	Wezet – Luik-Guillemins – Brussel-Zuid – 's-Gravenbrakel	Rijdt alleen op werkdagen, 1 rit verder naar 's-Gravenbrakel.
P 7490/8490	Piekuurtrein (NMBS)	Borgworm – Luik-Guillemins	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7510/8510	Piekuurtrein (NMBS)	Moeskroen – Doornik – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Rijdt alleen op werkdagen. Twee treinen verder als IC-18 naar Luik-Paleis.
P 7740/8740	Piekuurtrein (NMBS)	Binche – La Louvière-Centrum – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Rijdt alleen op werkdagen.
P 7800/8800	Piekuurtrein (NMBS)	Quiévrain – Bergen – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Rijdt alleen op werkdagen.

Gewestelijk Expresnet

Op het traject rijdt het Gewestelijk Expresnet de volgende routes:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
S 2	GEN (NMBS)	's-Gravenbrakel – Brussel-Zuid – Leuven	Rijdt 1×/u. op zondag.
S 6	GEN (NMBS)	Denderleeuw – Geraardsbergen – Brussel-Zuid – Schaarbeek	Tijdens de spits extra ritten Geraardsbergen - Denderleeuw - Aalst, Geraardsbergen - Edingen, Geraardsbergen - Ottignies, Brussel-Zuid - Geraardsbergen.
S 9	GEN (NMBS)	Landen – Leuven – Brussel-Schuman – Nijvel	Rijdt alleen op werkdagen.
S 44	S-trein Luik (NMBS)	Landen – Borgworm – Momalle – Luik-Guillemins – Flémalle-Haute	Rijdt in het weekend Landen - Luik-Guillemins.

Aansluitingen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Brussel-Noord

Spoorlijn 25 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Luchtbal

Spoorlijn 27 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Centraal

Spoorlijn 36N tussen Brussel-Noord en Leuven

Spoorlijn 50 tussen Brussel-Noord en Gent-Sint-Pieters

Spoorlijn 161/2 tussen Brussel-Noord en Y Josaphat

Schaarbeek

Spoorlijn 25 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Luchtbal

Spoorlijn 26 tussen Schaarbeek en Halle

Spoorlijn 26A tussen Schaarbeek en Y Haren noord

Spoorlijn 26B tussen Schaarbeek en Y Haren noord

Spoorlijn 27 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Centraal

Spoorlijn 27D tussen Brussel-Noord en Schaarbeek-Vorming

Spoorlijn 27E in de bundel van Schaarbeek-Vorming

Spoorlijn 27F in de bundel van Schaarbeek-Vorming

Spoorlijn 25N tussen Y Albertbrug en Mechelen-Nekkerspoel

Spoorlijn 36N tussen Brussel-Noord en Leuven

Spoorlijn 161 tussen Schaarbeek en Namen

Y Zaventem

Spoorlijn 36C tussen Y Zaventem en Y Machelen-Noord

Y Nossegem

Spoorlijn 36C/1 tussen Y Nossegem en Y Luchthaven

Y Herent

Spoorlijn 36N tussen Brussel-Noord en Leuven

Leuven

HSL 2 tussen Leuven en Ans

Spoorlijn 35 tussen Leuven en Hasselt

Spoorlijn 36N tussen Brussel-Noord en Leuven

Spoorlijn 53 tussen Schellebelle en Leuven

Spoorlijn 139 tussen Leuven en Ottignies

Tienen

Spoorlijn 22 tussen Tienen en Diest

Spoorlijn 142 tussen Namen en Tienen

Landen

Spoorlijn 21 tussen Landen en Hasselt

Spoorlijn 127 tussen Landen en Statte

Spoorlijn 147 tussen Landen en Tamines

Fexhe-le-Haut-Clocher

Spoorlijn 36B tussen Fexhe-le-Haut-Clocher en Ans

Voroux-Goreux

Spoorlijn 36A tussen Voroux-Goreux en Kinkempois

Ans

HSL 2 tussen Leuven en Ans

Spoorlijn 31 tussen Liers en Ans

Spoorlijn 32 tussen Ans en Flémalle-Haute

Spoorlijn 36B tussen Fexhe-le-Haut-Clocher en Ans

Luik-Guillems

Spoorlijn 34 tussen Hasselt en Luik-Guillemins

Spoorlijn 37 tussen Luik-Guillemins en Hergenrath

Spoorlijn 37A tussen Luik-Guillemins en Angleur

Spoorlijn 125 tussen Luik-Guillemins en Namen

Verbindingssporen

36/1: Y Keelbeek-Zuid (lijn 26) - Y Diegem-Oost (lijn 36)

36/2: Leuven - Y Molenbeek (lijn 36)

36/3: Y Harenheide (lijn 26) - Y Diegem-West (lijn 36)

Varianten

Tussen Herent en Leuven volgt lijn 36N een nieuw traject, met een viaduct over het kanaal Leuven-Dijle en de Dijle heen. De lijn loopt over de sporen 2 en 3 door het station van Leuven, om voorbij het station over te gaan in HSL 2. Dit nieuwe traject werd in gebruik genomen op 16 juni 2003. Ook in Schaarbeek werd een nieuw viaduct gebouwd, over de sporen van de lijnen 25 en 27 heen). Lijn 36N werd in haar geheel in gebruik genomen in december 2006.

Lijn 36B was de parallellijn naast lijn 36, vermoedelijk aangelegd tussen de twee wereldoorlogen, in verband met lijn 36A en het vormingsstation van Voroux. Deze lijn is buiten dienst gesteld en opgebroken in 1999, waarna de vernieuwde lijn 36 op de bedding van 36B werd gelegd. Op de oude bedding van lijn 36 werd HSL 2 aangelegd.

Zie ook

• Lijst van spoorlijnen in België
• Lijst van spoorwegstations in België
• Lijst van voormalige spoorwegstations in België

Bronnen, noten en/of referenties

• Lijn 36
• L.36: Brussel-Noord - Liège-Guillemins
• http://www.belrail.be/F/infrastructure/lignes/036.html
• http://m.fte2.org/doc/car/ctr.pdf
• http://www.sporenplan.nl/html_nl/sporenplan/nmbs/nmbs_schaal/voroux-goreux_85.html

Lijst van Belgische spoorlijnen