Transponeren (muziek)
In muziek wordt de term transponeren of transpositie gebruikt om aan te geven dat een muziekstuk in een nieuwe toonsoort geschreven wordt. Transponeren komt er in feite op neer dat iedere noot van de originele compositie met hetzelfde aantal halve tonen of hele tonen wordt verhoogd of verlaagd.
- C naar Cis/Des: alles een halve toon hoger (7 kruisen/5 mollen erbij)
- C naar D: alles een hele toon hoger (2 kruisen erbij)
- D naar C: alles een hele toon lager (2 kruisen eraf)
Een transponerend instrument, zoals een trompet, is een muziekinstrument dat van zichzelf al transponerend is. Ook akkoordsymbolen zoals die in de lichte muziek gebruikelijk zijn, moeten getransponeerd worden.
Verder kan het ook voorkomen dat getransponeerd moet worden binnen een partij in een stuk. Zo staan bijvoorbeeld in de trompetpartij van de Negende symfonie van Antonín Dvořák gedeeltes afwisselend in E, in Es of in C genoteerd, zonder dat het de bedoeling is dat van instrument gewisseld wordt. Indien dit gebeurt, zal soms de aanwijzing muta in "X" staan, waarin X een toon is, op het moment dat de geschreven toonsoort verandert.[1]