Westkerke (kasteel)

Westkerke
	De heuvel waar het kasteel op heeft gestaan.
Locatie	Scherpenisse
Algemeen
Kasteeltype	mottekasteel
Gebouwd in	13e eeuw
Gesloopt in	midden 18e eeuw
Monumentale status	rijksmonument
Monumentnummer	46034
	Kasteel en buurtschap Westkerke (afbeelding uit periode 1710-1735), waarschijnlijk grotendeels berustend op fantasie

Het kasteel Westkerke stond in de buurtschap Westkerke, ten zuidwesten van het Nederlandse dorp Scherpenisse, provincie Zeeland. De vliedberg waar het kasteel op stond is bewaard gebleven en is een rijksmonument.

Geschiedenis

De oudste terp diende als vluchtheuvel bij hoogwater. Begin 11e eeuw werd het terpje opgehoogd en van een houten versterking voorzien. In de 13e eeuw werd de heuvel opnieuw opgehoogd en kreeg het een bakstenen gebouw.

In 1316 werd eigenaar Jan van Westkerke gedood. Dit leidde ertoe dat graaf Willem van Henegouwen in 1317 het ambacht Westkerke met het kasteel in leen gaf aan Gerard, een buitenechtelijk zoon van Floris V. Het gedeelte van het ambacht dat binnen Scherpenisse viel, werd aan Catharina overgedragen, die vermoedelijk een dochter was van Jan van Westkerke.

Toen Gerard overleed, beleende graaf Willem in 1327 de edelman Willem van Duvenvoorde met het ambacht en het huis, maar die verkocht alles nog in datzelfde jaar door aan Jan Wissenzoon.

Het kasteel Westkerke werd later nog bewoond door Simon van de Werve en zijn in 1540 overleden zoon Hendrik. Hun nakomelingen bleven in bezit van het ambacht Westkerke en de kasteelplaats.

De kasteelheuvel in 1963

Beschrijving

Het oudste terpje reikte tot circa één meter boven NAP en diende als vluchtheuvel bij hoog water. Begin 11e eeuw werd het terpje met enkele meters opgehoogd en van een houten versterking voorzien, waardoor een mottekasteel ontstond. Uiteindelijk is nog een laag zavel en klei aangebracht, zodat een omgrachte heuvel van meer dan zeven meter hoog ontstond waarop in de 13e eeuw een bakstenen gebouw is geplaatst, mogelijk een toren.

Het zogenaamde Hooge Huys is gebouwd aan de oostzijde van het mottekasteel, vermoedelijk op de eveneens omgrachte voorburcht. Dit versterkte gebouw werd in 1606 door de rentmeester van de ambachtsheer nog verpacht als boerderij. Midden 18e eeuw was het Hooge Huys kennelijk geheel verdwenen.

Van het Hooge Huys zijn geen zichtbare restanten bewaard gebleven. De motte is wel behouden gebleven en werd in 2002 gerestaureerd.

De veldnaam Steenhoek verwijst nog naar het stenen kasteel.

Bronnen, noten en/of referenties

Westkerke - Hooge Huys, Kastelenlexicon
Scherpenisse, Gemeentearchief Tholen
Nehalennia | 1 juni 2015. Tijdschriftenbank Zeeland pp.13-14 (1 juni 2015). Geraadpleegd op 24 mei 2024.
Nehalennia | 1 september 1979. Tijdschriftenbank Zeeland pp.19-20 (1 september 1979). Geraadpleegd op 24 mei 2024.
Lantsheer, Meinardus Fredericus (1880). Zelandia illustrata: verzameling van kaarten, portretten, platen enz., betreffende de oudheid en geschiedenis van Zeeland toebehorende aan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Altorffer.

↑ De tekening uit de Atlas Schoemaker vermeldt 'Noord Beverland', maar het Zeeuws Archief toont een variant op deze tekening waarop 'Westkerke in Tholen' staat aangegeven.

[1] De tekening uit de Atlas Schoemaker vermeldt 'Noord Beverland', maar het Zeeuws Archief toont een variant op deze tekening waarop 'Westkerke in Tholen' staat aangegeven.

[1]