WikiWoordenboek:Veelgestelde vragen

Bent u nieuw op het WikiWoordenboek, dan is de pagina welkom speciaal voor u. Onder zoeken kunt u woorden opzoeken of een nieuw lemma aanmaken. U zult er allerlei lexicale informatie vinden. Maar u kunt natuurlijk ook links aanklikken op de Hoofdpagina en op Recente wijzigingen. En denkt u erover om ook iets bij te dragen, maar weet u niet precies wat en hoe, lees dan Hoe u mee kunt doen?.

Algemeen

Hoe kan ik een woord toevoegen?

Je kunt een nieuw woord op een aantal manieren toevoegen.

Je kunt een link naar het woord toe voegen op je gebruikerspagina (of zandbak die je eraan hangt) of op overlegpagina's; hierna kun je op de (rode) link klikken en een nieuwe pagina aanmaken voor het woord.
Een andere manier is naar het woord zoeken met de OK-knop, als het niet in het bestand zit, verschijnt het in rood op de pagina met de zoekresultaten. Klik dat aan en schrijf! (Probeer wel eerst zeker te stellen dat de spelling juist is, inclusief de vraag of al dan niet met een hoofdletter geschreven wordt).
een derde methode is gebruik te maken van al bestaande lijsten, die vermeld staan op het gebruikersportaal.

Waar is de alfabetische lijst?

Die is er niet echt, maar je kunt de zoekfunctie gebruiken of de categorieën. Verder staan er op de Hoofdpagina links naar de letters van het alfabet.

Ik wil een woord toevoegen waarvan ik wel iets, maar lang niet alles weet (ik ben geen taalkundoloog!). Moet ik dat woord nou toevoegen of niet?

Ja! WikiWoordenboek gebruikt de filosofie: alle kleine beetjes helpen, ofwel: iets is beter dan niets (als dat iets maar zo correct mogelijk is). Waarschijnlijk zal een ander vroeg of laat wel weer wat meer toevoegen of corrigeren. Natuurlijk verwachten we wel dat je je geleidelijk vertrouwd maakt met hoe het hier toegaat.

Uitspraak

Hoe kan ik IPA symbolen andere speciale tekens voor de uitspraak toevoegen?: Onderaan de bewerkingspagina staat een deel van het IPA alfabet in blauw. Je kunt dat aanklikken om de symbolen op de in bewerking zijnde pagina te krijgen; /ˈwɪkʃənrɪ/, /ˈwɪkʃənˌerɪ/

Hoe kun je die symbolen typen, en is er een tabel die aangeeft welke symbolen bij welke geluiden horen?

Deze tabel kan van pas komen:

IPA Examples. Verder is er nog een aantal Wikipedia-artikelen:

Artikelformaat

Hoe formatteren we artikels? Is er een standaard formaat dat we zouden moeten gebruiken?: Ja, er zijn een aantal afspraken daarover, hoewel er zo nu en dan nog wel aan het formaat gesleuteld wordt. Zie WikiWoordenboek:Stramien.

Hoeveel moet ik linken

Sommige mensen linken altijd naar alle andere woorden. Omdat elk Nederlands woord uiteindelijk moet worden vermeld op het WikiWoordenboek, zou iemand dan niet programmaregels daarvoor aan WikiWoordenboek kunnen toevoegen?

Wanneer een artikel wordt geladen wordt voor elke wikilink gecheckt of het verwijst naar een bestaand artikel, en wordt de link in rood ofwel blauw weergegeven. Indien elk woord een link zou zijn, zou dit tot aanzienlijke vertragingen leiden. Dit komt al voor op het veel grotere Wikipedia bij artikelen die zeer veel links bevatten. We brengen daarom maar beperkt links aan. Te veel links geeft ook een tamelijk schreeuwerig eruitziende pagina. (Het oog wil ook wat!)

We vermijden daarom doorklikken in voorbeeldzinnen geheel en al en ook in de definities gebruiken we ze bij hoge uitzondering. Dat wil zeggen dat er echt een gegronde reden moet zijn om er eentje aan te brengen. Onder koppen zoals {{-rel-}}, {{-drv-}}, {{-syn-}} enzovoort is er gelegenheid genoemd om doorklikken op een georganiseerde wijze neer te zetten.

Definities schrijven

Hoe schrijf je definities?

Het makkelijkste is om een aantal gebruiksvoorbeelden te bedenken of op te zoeken en de kortst mogelijke, accurate definities te bedenken voor deze voorbeelden. Het is vaak nuttig om eens naar het woord te googelen en te kijken hoe taalgebruikers het woord in de taalpraktijk gebruiken. Dit levert vaak ook voorbeelden op van ingescande boeken en dergelijke.

Hoe schrijf je definities NIET?

Door te kijken naar andere woordenboeken en glossaries en je definitie daarop te klakkeloos te baseren. Drie redenen:

We respecteren het auteursrecht van anderen. Uiteraard maken we wel gebruik van wat in het publiek domein is zoals oude woordenboeken.
WikiWoordenboek zou de taal moeten representeren zoals die in de praktijk gebruikt wordt; veel woordenboeken bezitten een bias door hun ouderdom, auteurs, genre of affiliatie.
Woordenboekmakers vergelijken hun definities meestal met andere woordenboeken op zoek naar verschillen. Als alle woordenboeken op elkaar waren gebaseerd zou het leiden tot inteelt, waarbij zwakke definities in principe erg lang kunnen voortbestaan, omdat ze worden overgenomen door alle woordenboeken.

Beperking en/of rangorde van definities

Moeten we om bias te voorkomen de definities soms beperken of rangschikken om de impressie te voorkomen dat zeldzame of moeilijke gebruikelijker lijken dan ze zijn?

Ja, zet de gebruikelijkste definities vooraan. Onder {{-expr-}} kunnen idiomatische uitdrukkingen neergezet worden en onder de kop {{-note-}} kan eventueel een opmerking geplaatst worden over bijzonderheden in het gebruik. Ook daar maken we spaarzaam gebruik van, omdat anders het artikel naar het encyclodische gaat zwemen.

Naamruimte

Soms kom ik in een discussie het woord "namespace" of naamruimte tegen. Wat is dat?

Een namespace ofwel naamruimte is een indeling om onderscheid te maken tussen verschillende onderdelen van WikiWoordenboek. De belangrijkste naamruimten zijn:

basisnaamruimte waarin alle woordlemma's thuishoren; deze staan vermeld als [[verwijzing]]
WikiWoordenboeknaamruimte waarin alle informatie over WikiWoordenboek, taal, gebruik van WikiWoordenboek enzovoort, staat: [[WikiWoordenboek:Verwijzing]]
overlegnaamruimte voor overleg over woordlemma's en/of gebruik van WikiWoordenboek: [[Overleg:verwijzing]]
gebruikernaamruimte waarin iedere WikiWoordenboeker zijn eigen zaken neer kan zetten (wie-is-wie): [[Gebruiker:verwijzer]]
MediaWikinaamruimte waarin alle taalafhanklijke boodschappen van zowel het WikiWoordenboeksysteem als gebruikersgedefinieerde boodschappen staan (de {{msg:melding}} dingen): [[Mediawiki:verwijzing]]

Hoe werkt het WikiWoordenboek nu kort gezegd?

Alle bestaande woorden ter wereld mogen aangemaakt worden als woordenboekingang. Indien je op de pagina van een Nederlandstalig woord terechtkomt, zul je meestal onder andere een reeks vertalingen zien. Dit is alleen zo bij de Nederlandse woorden. Als je bijvoorbeeld een Engels woord naar een Duits wilt vertalen ga je naar het Engelse woord (via de pagina Alle pagina's bij Speciale pagina's onderaan links, of de zoekfunctie), je klikt op de link naar de Nederlandse vertaling (meestal zal het kernwoord van de Nederlandstalige uitleg in het blauw staan), en je vindt in de reeks het Duitse woord. Woorden die in verschillende talen bestaan krijgen één enkele pagina. Bij de rubriek "Nederlands" vind je daar dan eveneens de vertalingen. Onderaan bij de link naar de rubriek kom je terecht op een soort woordenboek van de desbetreffende taal naar het Nederlands. WikiWoordenboek is hoofdlettergevoelig, het Duitse woord Hand staat dus op een andere pagina dan het Nederlandse hand. In alfabetische lijsten staan alle hoofdletters voorop tezamen.

Wat is een wiki?

Zie de Nederlandse Wikipedia: Wat is een wiki?

Wat is het verschil tussen Wikipedia en WikiWoordenboek?

Kort gezegd is Wikipedia een encyclopedie en WikiWoordenboek een woordenboek. Het gaat hier dus niet om wat encyclopedisch, maar om wat lexicografisch van belang is.

Een encyclopedie, zoals Wikipedia, is een gestructureerde, geschreven verzameling van menselijke kennis, waarin trefwoorden op inhoudelijke manier in de vorm van een artikel geschreven in een bepaalde taal worden uitgelegd of verklaard.

Het WikiWoordenboek is de lexicale zuster van Wikipedia, maar is zelf geen encyclopedie. Het gaat hier dus zuiver om de taal zelf, niet om de kennis die er in uitgedrukt kan worden. Hoogstens kan specifieke kennis ten aanzien van taalaspecten zoals grammatica enzovoort hier uitgelegd worden. Echter dit is zuiver ter ondersteuning en tot beter begrip van de taalinformatie en gebeurt op pagina's van de WikiWoordenboek naamruimte. In het woordenboek (lexicon) zelf staat woordspecifieke informatie, zoals de woordbetekenissen, de vertalingen, de etymologie, de vormen, de uitspraak enzovoorts. WikiWoordenboek is dus een naslagwerk waarin de betekenis van woorden, vertalingen en andere taalaspecten van alle talen in het Nederlands worden weergegeven. Uiteraard staat kennis aangaande het Nederlands zelf daarbij op de eerste plaats.

Hoe maak ik een nieuwe ingang in het WikiWoordenboek?

Tik bij zoeken (links in beeld) het woord en klik op OK. In het dan volgende scherm klikt u op "een artikel creëren met deze titel" en u kunt een nieuwe woordenboekingang maken. Met behulp van de wijzig tab kunnen bestaande artikelen worden bewerkt.

Kan ik daar dan zomaar wat tekst invullen?

Ja, zolang dit maar informatie is die a) geschikt is voor een woordenboek en b) vrij is van auteursrechten (tenzij daarvoor uitdrukkelijk toestemming is gegeven). Op dit WikiWoordenboek wordt tevens met een algemeen Sjabloon gewerkt om alle in te vullen informatie op de juiste plek te krijgen. Zie ook: Conventies en afspraken en Stramien voor hulp bij het aanbrengen van het juiste formaat. Er wordt niet verwacht dat je onmiddellijk alle afspraken aangaande de opmaak foutloos kunt toepassen, hoogstens dat je allengs je er mee vertrouwd maakt.

Welke opmaak kan ik gebruiken?

Op WikiWoordenboek hebben niet alle lemma's (woordenboekartikelen) dezelfde opmaak, maar kan dit per lemma verschillen. De standaardwijze van opmaak is door middel van het algemeen stramien. De uiteindelijke invulling hiervan is echter afhankelijk van het lemma, de auteur en de aanwezige informatie. Concrete informatie is te vinden in het overzicht tekstopmaak en op de instructiepagina.

Wat is een sjabloon?

Het woord sjabloon heeft hier op het WikiWoordenboek twee betekenissen. Ten eerste dat er een ingang op de naamruimte sjabloon: is gecreëerd dat tekst bevat die op veel plaatsen terugkomen. Na de creatie kunnen gebruikers het sjabloon in de wijzigpagina van een artikel (lemma) invoegen. Veel sjablonen worden gebruikt om de nodige uniformiteit in het formaat te warborgen en bijdragen uniform te categoriseren. Er zijn ook sjablonen als {{nodef}} of {{herschrijven}} die aangeven dat er serieuze problemen zijn met een artikel, of {{nuweg}} om snelle opruiming aan te vragen. Een Wikipediasjabloon als "wiu" of "stub" is er niet echt. Veel bijdragen zijn namelijk van nature kort. Bijvoorbeeld op een lemma als vinca-alkaloïden hoeft echt niet zo veel meer vermeld dat het het meervoud van vinca-alkaloïde betreft. Het is onzinnig en onnodig ontsierend om er dan een schreeuwerig sjabloon op te zetten.

De tweede betekenis is die van algemeen Sjabloon. Met dit zogenoemde algemene sjabloon of liever stramien kan men nieuwe lemma's in een algemene (woordenboek)opmaak weergeven. De meeste aanwezige artikelen op WikiWoordenboek voldoen in meer of mindere mate aan dit stramien. Het gebruik ervan wordt dan ook aangemoedigd. Voor Nederlandse naamwoorden en werkwoorden is dat makkelijk te doen door de in blauw onder de bewerkingspagina verschijnende stramienlinks aan te klikken samen met de substitutie link en even de bladzijde op te slaan en weer te openen. Er bestaat ook de mogelijkheid wat knopjes voor deze functie boven de bewerkingsbladzijde aan te vragen.

Wat is een stramien?

Een stramien is een verzameling sjablonen die in zijn geheel in de juiste volgorde op een lege pagina geplakt kan worden om deze bij voorbaat de juiste opmaak mee te geven.

Ik wil graag een taal of vertaling toevoegen, maar wat is de taalcode?

Voor het invoegen van talen maakt WikiWoordenboek gebruik van de ISO 639-3-norm. Nederlands heeft bijvoorbeeld de code nld. Op de pagina ISO 639 vindt u uitleg en codes van verschillende talen. We zijn ook bezig alle pagina's die de naam van een taal omschrijven te voorzien van een ISO-sjabloon.

Welke "talen/dialecten" mogen wel, welke niet?

We houden ons aan een eenvoudige stelregel: alles wat een geldig ISO639-3-code bezit wordt als "taal" behandeld. Alles wat dat niet heeft, niet. Daarmee voorkomen we veel discussie en partijdigheid. Wat het niet inhoudt is we het altijd eens hoeven te zijn met de keuzes die ISO daarin precies maakt.

Welke woorden mogen, welke niet?

In principe mag ieder woord in iedere taal, maar er zijn wel een aantal spelregels:

Het woord moet echt in gebruik (geweest) zijn. Zelfverzonnen woorden zijn dus niet welkom. Zoekacties met bijvoorbeeld google zijn daar vaak erg nuttig in, maar citaten uit boeken, tijdschriften enzovoort zijn ook welkom.
Indien een taal een wettelijk gereguleerde spelling heeft (zoals het Nederlands) verschaffen we informatie die overeenkomt met die spelling. Voor talen (zoals Engels) die alleen gewoonterecht kennen geven we zoveel mogelijk de meest gebruikte spelling weer, eventueel met alternatieven
In zekere zin is WikiWoordenboek ook een analytisch lexicon omdat ook vormen opgenomen mogen worden die gewoonlijk niet als zodanig in een woordenboek staan, zoals meervouden ("straten") of verbogen of vervoegde vormen ("grote" of "wachtten"). Deze vormen krijgen echter een verkorte behandeling die terugwijst naar het hoofdwoord (straat, groot, wachten).
Toponiemen, zoals Amsterdam en hun afleidingen, bijvoorbeeld: Amsterdams zijn van lexicografisch belang en dus welkom en dat geldt ook voor eigennamen zoals "Gerard". Echter namen van daadwerkelijke personen als "Albert Einstein" zijn eerder van encyclopedisch dan lexicografisch belang en horen daarmee op Wikipedia thuis en niet hier

Mogen gereconstrueerde talen ook?

Jazeker, zij zijn zeker ter ondersteuning van de etymologie van harte welkom. Gereconstrueerde woorden of stammen worden altijd voorafgegaan door een asterisk (sterretje) om aan te duiden dat dit woord nergens zo geschreven staat en ook zo nergens meer gezegd wordt. Er is onder de code ISO 639-5 nu een stelsel van codes voor de verschillende taalfamilies. Hoewel dit natuurlijk niet hetzelfde is als een gereconstrueerde taal – het geconstrueerde Proto-Indo-Europees zal ongetwijfeld verschillen van wat er daadwerkelijk ooit gesproken is –, kunnen we deze codes gebruiken voor de gereconstrueerde versies.

Voor meer informatie en een overzicht van pagina's voor hulp en ondersteuning zie: Hulppagina.