aller

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  aller    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈɑlər / (2 lettergrepen)
  • bij aller- [1] ligt de hoofdklemtoon van de samenstelling op áller: de állerliefste hond van Nederland
  • bij aller- [2] ligt de hoofdklemtoon van de samenstelling op het bijvoeglijk naamwoord: de allerlíéfste brief die ik kreeg
  • bij reduplicatie ligt de hoofdklemtoon van de samenstelling op het tweede áller: de aller-állerliefste vader van de wereld

Woordafbreking

• al·ler

Woordherkomst en -opbouw

• [A] genitief meervoud van al, gevormd met de oude uitgang -er
• [B] datief enkelvoud al, gevormd met de oude uitgang -er

Onbepaald voornaamwoord

[A] aller

1. van alle

   ▸ In de tweede helft van de twaalfde eeuw kreeg, verspreid over heel Noord-Europa, het omvangrijkste project voor buitenlichtreclame aller tijden gestalte.

   • Tot op heden is Beethoven nog steeds een van de meest beroemde en meest invloedrijke musici aller tijden. 
   • Loffeld, de aardigste aller trainers, die afscheid leemt van zijn lunchende spelers, terwijl voorzitter Aalbers gelaten toehoort. 

[A] aller-

1. versterkend voorvoegsel bij een bijvoeglijk naamwoord in de overtreffende trap
   1. in hoogst mogelijke graad

      • Maar tal van interessante persoonlijke krachtmetingen gaven de pas in de tweede helft boeiende botsing der giganten nog een extra dimensie. De alleraardigste was die tussen Marco van Basten uit Utrecht en Romario da Souza Faria uit Rio de Janeiro, de wellicht twee beste spitsen ter wereld. 

   2. bij overdrijving gebruikt om een buitengewoon hoge graad van de stellende trap aan te geven

      • Jan 'Speedy' Lorré, handelaar in gebruikte wagens, koopt op zekere dag een alleraardigst autootje in voor weinig geld. 

[A] aller-aller-

1. versterkend voorvoegsel (spreektaal) in hoogst mogelijke graad (door reduplicatie sterk benadrukte vorm van aller-, betekenis [1])

   • Het is een aller-alleraardigste vlotte, genoegelijke film. 

Opmerkingen

• Samenstellingen met "aller" zijn ook mogelijk als het bijvoeglijk naamwoord bijwoordelijk gebruikt wordt.

• Skoda heeft een alleraardigst aangeklede Pickup op basis van de Favoriet. 

• Voor het contrast staan hier telkens voorbeelden met het bijvoeglijk naamwoord aardig, maar samenstelling met "aller-" is bij de overtreffende trap van elk bijvoeglijk naamwoord mogelijk.

Synoniemen

• [2] absoluut

Afgeleide begrippen

    1. van alle

Allerheiligen Allerzielen allerhande Allerkinderen ons aller belang allerlei allerwege

Afgeleide begrippen

    2. als versterkend eerste deel van samenstellingen met bijvoeglijk naamwoord in de overtreffende trap

alleraangenaamst alleraardigst allerakeligst allerallergeenarmst allerallergeenvrijst allerarmst allerbekendst allerbekoorlijkst allerbelabberdst allerbelangrijkst allerbeminnelijkst allerberoerdst allerbest allercharmantst allerchristelijkst allerdomst allerduurst allereenvoudigst allereerst allerergst allerfijnst allerfoutst allergeschiktst allergetrouwst allergevoeligst allergoedkoopst allergrootst allerhardst allerhartelijkst allerheiligst allerhelderst allerhoogst allerjongst allerkleinst allerkloterigst allerlaagst allerlaatst allerlangst allerlekkerst allerleukst allerlichtst allerliefst allermeest allerminst allermiserabelst allermodernst allermoeilijkst allermooist allernaast allernederigst allernieuwst allernoodzakelijkst alleronderst alleroneindigst alleroudst allerprettigst allerprimitiefst allerrijkst allersickst allersimpelst allerslechtst allerslimst allersnelst allersomberst allersterkst allertrouwst allertweedst alleruiterst allerverdorvenst allerverdrietigst allerverrukkelijkst allerverst allervreemdst allervriendelijkst allervroegst allerwijst allerzachtst allerzwakst allerzwartst

Uitdrukkingen en gezegden

• u aller vriend.

de vriend van u allemaal

• ons aller <persoon>

<persoon> waarop we allemaal erg gesteld zijn

• Alle / aller ogen zijn gericht op Kwatta

Vertalingen

    1.   

Engels: of all (en)

Spaans: de todos (es)

Onbepaald voornaamwoord

[B] aller

1. (aan, voor, in of bij) alle (voor een woord met vrouwelijk genus)

Synoniemen

• ieder

Afgeleide begrippen

• in allerijl
• te aller stond

Gangbaarheid

• Het woord aller staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

Duits

Onbepaald voornaamwoord

aller

1. nominatief mannelijk enkelvoud van alles.
2. genitief vrouwelijk enkelvoud van alles.
3. datief vrouwelijk enkelvoud van alles.
4. genitief meervoud van alles.

Frans

Uitspraak

• Geluid:  aller    (hulp, bestand)
• IPA: /ɑle/

stamtijd
infinitief	verleden tijd	voltooid deelwoord
aller /ɑle/	allais /ɑlɛ/	allé /ɑle/
derde groep	volledig

Werkwoord

aller

1. gaan, lopen, stromen

   «Tous les fleuves vont à la mer.»

   Alle rivieren stromen naar zee.

Pennsylvania-Duits

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / ˈɑləɾ /

Woordafbreking

• al·ler

all	m	v	o	mv
nominatief	aller	alli	all	alle
datief	allem	aller	allem	alle
accusatief	aller	alli	all	alle

Onbepaald voornaamwoord

aller, m

1. onbepaald nominatief en accusatief mannelijk enkelvoud van all

aller, v

1. onbepaald datief vrouwelijk enkelvoud van all