buigen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  buigen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈbœyɣə(n) / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /bœʏ̯χə(n)/
  • (Vlaanderen, BrabantLimburg): /bœːɣə(n)/

Woordafbreking

• bui·gen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘krom worden’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901.
• erfwoord: Middelnederlands būghen ‘krom worden’, ontwikkeld uit Oergermaans *būgan- ‘krom worden’, bij Indo-Europees *bʰeugʰ-, waartoe ook Russisch dial. bgatʹ (бгать) ‘buigen’, bugór (буго́р) ‘heuveltje’ en Lets baũgurs ‘heuvel’ behoren. Eveneens Nederduits bugen, Fries bûg(j)e en Engels bow ‘een buiging maken’.

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
buigen	boog	gebogen
klasse 2	volledig

Werkwoord

buigen

1. overgankelijk krommend vervormen, van de gewoonlijk rechte stand, houding of richting afwijken

   • Hij boog het ijzer. 

2. onovergankelijk krom worden, (door vervorming) doen afwijken

   ▸ Langzaam boog hij voorover en hij rechtte daarna met veel moeite zijn rug.

   ▸ De zilte adem van de zee liet de toppen van een overdaad aan palmbomen licht buigen.

3. inergatief een buiging maken

   • Hij boog diep bij de begroeting van de hoge gast. 

4. wederkerend zich ~ over: aandacht besteden aan iets

   • De regeringen zullen zich diep moeten buigen over de problemen ontstaan in de economie. 

5. een bocht maken

   • De weg boog naar rechts. 

Synoniemen

• plooien

Hyponiemen

   

aanbuigen afbuigen doorbuigen inbuigen krombuigen neerbuigen ombuigen opbuigen openbuigen overbuigen rechtbuigen samenbuigen uitbuigen verbuigen vooroverbuigen

Afgeleide begrippen

   

buigbaar buiger buigijzer buiging buigmoment buigproef buigpunt buigspanning buigspier buigsterkte buigtang buigvastheid buigveer buigzaam onbuigzaam

Uitdrukkingen en gezegden

• [4]: zich buigen over...

aandacht schenken aan...

Vertalingen

    1. krom maken   

Deens: bøje (da) Duits: beugen (de) Engels: bend (en) Frans: plier (fr), courber (fr) Fries: bûge (fy), bûgje (fy) Italiaans: piegare (it), curvare (it)

Nederduits: bugen (nds), bögen (nds) Oudnoords: beygja, liða Russisch: сгиба́ть (ru) (sgibátʹ), изгибать (ru) (izgibátʹ), гнуть (ru) (gnutʹ) Spaans: doblar (es), curvar (es) Thai: งอ (th) (ngɔɔ) Zweeds: kröka (sv), böja (sv)

    2. krom worden   

Duits: biegen (de) Engels: bend (en) Frans: se plier (fr), ployer (fr), se courber (fr) Fries: bûge (fy), bûgje (fy) Italiaans: piegarsi (it), curvarsi (it)

Nederduits: bugen (nds), bögen (nds) Oudnoords: bjúga Russisch: гну́ться (ru) (gnútʹsja), изгиба́ться (ru) (izgibátʹsja) Spaans: doblarse (es), curvarse (es) Thai: โค้ง (th) (kóong) Zweeds: krokna (sv), buga (sv)

    3. een buiging maken, zich buigen   

Deens: bukke (da), bøje sig (da) Duits: sich verbeugen (de) Engels: bow (en) Frans: s'incliner (fr), faire une révérence (fr) Fries: in bûging meitsje (fy), bûge (fy) Italiaans: inchinarsi (it), fare la riverenza (it)

Russisch: поклони́ться (ru) (poklonítʹsja), кла́няться (ru) (klánjatʹsja) Spaans: doblar (es), inclinarse (es) Thai: โค้ง (th) (kóong) Zweeds: bocka sig (sv), buga sig (sv)

    4. aandacht besteden aan iets   

Duits: sich vertiefen (de) in

Engels: bow (en)

Gangbaarheid

• Het woord buigen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "buigen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.