gal

vervoeging van
	gallen

Nederlands

Uitspraak

Geluid: gal (hulp, bestand)
IPA: / ɣɑl / (1 lettergreep)

Woordafbreking

gal

Woordherkomst en -opbouw

erfwoord via Middelnederlands galle van Oudnederlands galla ^[1]
In de betekenis van ‘bittere vloeistof’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 ^[2]
eponiem, genoemd naar de Italiaanse onderzoeker Galilei
In de betekenis van ‘eenheid van versnelling’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1950 ^[2]

Zelfstandig naamwoord

[A] gal m

(natuurkunde), (eenheid) eenheid van versnelling in het c.g.s-stelsel (centimeter-gram-seconde-stelsel), weergegeven met symbool Gal

Vertalingen

1. eenheid van versnelling in het c.g.s-stelsel (centimeter-gram-seconde-stelsel)

Duits: Gal ^(de) o

Noors: Gal ^(no) o, gal ^(no) o

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Zelfstandig naamwoord

[B] gal v/m

(anatomie) uit de lever afkomstig vocht dat een rol speelt in de spijsvertering, met name van vet
- Gal helpt bij de vertering van vetten.

Synoniemen

levervocht

Afgeleide begrippen

galaandoening, galblaas, gallen, galontsteking, galsteen, galvocht, zwartgallig, vergallen

Uitdrukkingen en gezegden

bitter als gal zijn

zeer bitter zijn

De gal loopt over

boos worden

Zijn gal spuwen

zijn boosheid over iets uiten

Verder spuwde Rutte zijn gal over de „witte wijn sippende elite in Amsterdam.” ^[3]

Zijn pen in gal dopen

het oneens zijn en dat duidelijk laten blijken in een schrijven

Vertalingen

[A] 1. uit de lever afkomstig vocht dat een rol speelt in de spijsvertering, met name van vet

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Zelfstandig naamwoord

[C] gal v

(techniek) door luchtinsluiting gevormd holletje in (giet-) materiaal
- De grote gaten moeten we dichtplamuren, de kleine galletjes mogen wel blijven zitten.
(biologie) (Cecidologie) uitwas aan blad van boom of struik, ontstaan door een parasiet of symbiont, meestal een insect (een galwesp, galmug, gewone vijgenwesp, vlieg, bladluis of galmijt) die haar eieren in de plant legt
(diergeneeskunde) gezwel bij dieren (paardenbeen)

Synoniemen

[1]: gietgal
[2]: galappel, galnoot

Afgeleide begrippen

[3]: vlotgal, waaigal, steengal

Vertalingen

[B] 1. door luchtinsluiting gevormd holletje in (giet-) materiaal

Duits: Lunker ^(de) m
Engels: blowhole ^(en) (beton) flaw ^(en) (metaal) blister, bubble ^(en) (glas)

Frans: souflure ^(fr) v

[B] 2. uitwas aan blad van boom of struik

Duits: Gallapfel ^(de) m, Galle ^(de) v, , Pflanzengalle ^(de) v
Frans: galle ^(fr) v
Noors: gall ^(no) o, galle ^(no) m

Nynorsk: gall ⁽ⁿⁿ⁾ o, galle ⁽ⁿⁿ⁾ m

[B] 3. gezwel bij dieren (paardenbeen)

Duits: Galle ^(de) v

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Werkwoord

gal

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van gallen
- Ik gal.
gebiedende wijs van gallen
- Gal!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van gallen
- Gal je?

Gangbaarheid

Het woord gal staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gal" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
97 %	van de Vlamingen.^[4]

Verwijzingen

↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ ^2,0 ^2,1 "gal" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ Reformatorisch Dagblad Gerard Vroegindeweij 21-1-2019Het knettert in de coalitie dankzij reclameman
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Engels

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

enkelvoud	meervoud
gal	gals

Zelfstandig naamwoord

gal

(informeel) meisje, vriendin

Alle jongens en meisjes vermaakten zich kostelijk.#:*All the guys and gals were having a great time.

Noors

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA: /gɑːl/

Woordafbreking

gal

Woordherkomst en -opbouw

eponiem; Afkomstig van het Oudnoorse woord galinn.

Bijvoeglijk naamwoord

gal

fout, verkeerd
«Det var en veldig godt planlagt tur som dessverre endte veldig galt.»
Het was een zeer goed geplande reis die helaas zeer verkeerd eindigde.
gek, gestoord
krankzinnig, geestesziek