zelf

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zelf    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈzɛl^əf / (1 of 2 lettergrepen)
• IPA:
  • (Noord-Nederland): /zɛɫf/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /zɛlf/

Woordafbreking

• zelf

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘aanwijzend voornaamwoord’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901
• [A]: van Middelnederlands selve
• [B]: verkorting van selve, dat teruggaat op Latijn salvia "salie"

Aanwijzend voornaamwoord

[A] zelf

1. in eigen persoon, niet een ander

   • Zeg nou zelf, zou ik ooit zoiets doen? 

   ▸ Zelf moest ik ook erg nodig naar de wc, maar ik durfde na dit verhaal absoluut niet meer naar buiten.

2. in tegenstelling met iets anders

   • Hij was zelf echter niet geraakt door de kogel. 

Hyponiemen

   

deszelfs doe het zelf gijzelf haarzelf hemzelf henzelf hijzelf hunzelf ikzelf jezelf jijzelf jouzelf julliezelf mezelf mijzelf onszelf uzelf vanzelf wijzelf zichzelf zijzelf

Uitdrukkingen en gezegden

• Die zich zelf verhoogt, zal vernederd worden

• Kommandeer je hond en blaf zelf

• Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in

je kan het slachtoffer worden van je eigen snode plannen

• Zich zelf kunnen bedruipen

Vertalingen

    1. in eigen persoon   

Duits: selbst (de) Engels: myself (en) (ik-vorm), yourself (en) (jij-vorm), himself (en) (hij-vorm), herself (en) (zij-vorm, enkelvoud), itself (en) (het-vorm), ourselves (en) (ons-vorm), yourselves (en) (jullie-vorm), themselves (en) (zij-vorm, meervoud), oneself (en) (zich-vorm)

Frans: même (fr) Limburgs: zèlf (li), zèlve (li), zèlfs (li) Spaans: mismo (es), misma (es)

    2. in tegenstelling met iets anders   

Duits: selbst (de) Engels: itself (en) Frans: même (fr)

Limburgs: zèlf (li), zèlve (li), zèlfs (li) Spaans: propio (es)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zelf	zelven
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[A] zelf o

1. eigen persoon (vaak gebruikt als eerste deel van een samenstelling om aan te geven dat het onderwerp en voorwerp van het tweede deel hetzelfde zijn)

   • Mijn zelf is verweven met en wordt gedefinieerd door al het andere dat bestaat. 

2. (psychologie) besef van identiteit

   • Autisme. Het woord is nota bene afgeleid van 'zelf' in het Grieks, en nu zegt een van de belangrijkste autisme-theoretici dat autisten géén zelf bezitten. 

Afgeleide begrippen

   

doe-het-zelfafdeling doe-het-zelfartikel doe-het-zelfdiagnose doe-het-zelfkassa doe-het-zelfketen doe-het-zelfmakelaar doe-het-zelfwinkel doe-het-zelfzaak eenzelvig zelfaanvaarding zelfacceptatie zelfachting zelfactualisatie zelfactualisering zelfadministrerend zelfanalyse zelfbedacht zelfbediening zelfbedrog zelfbedruipend zelfbedwang zelfbeeld zelfbegoocheling zelfbehaaglijk zelfbehagen zelfbehandeling zelfbeheer zelfbeheersing zelfbehoud zelfbeklag zelfbeklagend zelfbelang zelfbenoemd zelfbeoordeling zelfbepaling zelfbeperking zelfbeschadiging zelfbescherming zelfbeschikking zelfbeschouwing zelfbeschuldiging zelfbesef zelfbespiegeling zelfbestemming zelfbestraffing zelfbestuiving zelfbesturend zelfbestuur zelfbestuurder zelfbevestiging zelfbevlekking zelfbevrediging zelfbevrijding zelfbevruchting zelfbeweging zelfbewoning zelfbewust zelfbewustheid zelfbewustzijn zelfbezinning zelfbinder zelfbommer zelfbouw zelfbouwer zelfbouwgroep zelfcensuur zelfconcept zelfcontrole zelfcorrectie zelfcorrigerend zelfdefinitie zelfdefiniëring zelfdenkend zelfdestructie zelfdestructief zelfdiscipline zelfdiscriminatie zelfdoder zelfdoener zelfdragend zelfdunk zelfdwang zelfeinde zelfeuthanasie zelfevaluatie zelfevident zelfexpressie zelffinanciering zelfgave zelfgebakken zelfgebouwd zelfgebreid zelfgebrouwen zelfgecreëerd zelfgedraaid zelfgefabriceerd zelfgegenereerd zelfgegevenheid zelfgegraven zelfgekozen zelfgekweekt zelfgemaakt zelfgenererend zelfgenezend zelfgenezing zelfgenoegzaam zelfgenoegzaamheid zelfgeproduceerd zelfgerichtheid zelfgeschapen zelfgeschilderd zelfgeschreven zelfgesprek zelfgestookt zelfgeteeld zelfgevangen zelfgevoel zelfgevonden zelfgezocht zelfhaat zelfhandhaving zelfheid zelfhelp zelfherkenning zelfherstellend zelfhulp zelfhygiëne zelfhypnose zelfidentificatie zelfinductie zelfingenomen zelfinitiatief zelfinterpretatie zelfinzicht zelfironie zelfkant zelfkastijding zelfkazend zelfkennis zelfklevend zelfklever zelfklinker zelfkoelend zelfkritiek zelfkritisch zelfkweller zelfkwelling zelflader zelflerend zelfliefde zelflimiterend zelfloos zelflosser zelfmanagement zelfmedelijden zelfmedicatie zelfmelder zelfmisleiding zelfmonitoring zelfmoord zelfmoordenaar zelfmoordenares zelfmutilatie zelfnoemfunctie zelfobservatie zelfonderhoud zelfonderricht zelfonderschatting zelfonderzoek zelfontbrander zelfontbranding zelfontdekking zelfonthulling zelfontkenning zelfontlading zelfontleding zelfontplooiing zelfontspanner zelfontsteking zelfontwikkeld zelfontwikkeling zelfontworpen zelfopblaasbaar zelfopenbaring zelfopgelegd zelfopheffing zelfoplossend zelfopofferend zelfopoffering zelfordening zelforganisatie zelforganiserend zelfoverschattend zelfoverschatting zelfoverstijgend zelfoverstijging zelfoverwinning zelfparodie zelfpijniging zelfplagiaat zelfportret zelfpresentatie zelfpromotie zelfrapportage zelfrealisatie zelfrechtvaardiging zelfredzaam zelfreferentie zelfreflectie zelfreflexief zelfregelend zelfregering zelfregistrerend zelfregulatie zelfregulerend zelfregulering zelfreinigend zelfreiniging zelfrelativering zelfreplicatie zelfrespect zelfrijdend zelfrijzend zelfroosteren zelfscan zelfscannen zelfscanner zelfscheppend zelfschepping zelfscholing zelfselectie zelfsmerend zelfsondage zelfspiritualiteit zelfspot zelfstandig zelfstarter zelfstigmatisering zelfstrijd zelfstrijkend zelfstudie zelfsturend zelfsturing zelfsuggestie zelfsusser zelftankstation zelftest zelftucht zelftwijfel zelfuitgeroepen zelfverachting zelfverantwoordelijkheid zelfverbetering zelfverblinding zelfverbranding zelfverdediging zelfverdedigingssport zelfvergiftiging zelfvergoding zelfvergroting zelfverheerlijking zelfverheffing zelfverhongering zelfverklaard zelfverkozen zelfverlaging zelfverlies zelfverloochening zelfverlossing zelfverminking zelfvernedering zelfvernietigend zelfvernietiging zelfvernieuwing zelfverrijking zelfvertedering zelfvertrouwen zelfvervreemding zelfvervulling zelfverwerkelijking zelfverwezenlijking zelfverwijt zelfverwijzing zelfverwonding zelfverzaking zelfverzekerd zelfverzonnen zelfverzorgend zelfverzorging zelfvoldaan zelfvoldaanheid zelfvoldoening zelfvoorzienend zelfvoorzienendheid zelfvoorziening zelfwaarde zelfwaardering zelfwaarneming zelfwarmend zelfwegcijfering zelfwerkend zelfwerkzaam zelfwerkzaamheid zelfwording zelfzeker zelfzekerheid zelfzorg zelfzucht zelfzwichting

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zelf	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[B] zelf v

1. (plantkunde) salie, benaming voor planten uit het geslacht Salvia 

Afgeleide begrippen

• zelfblad
• zelveroom
• zelfmelk
• zelfplant
• zelfwater

Gangbaarheid

• Het woord zelf staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zelf" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.