Archaeopterodactyloidea
De Archaeopterodactyloidea zijn een groep uitgestorven pterosauriërs behorend tot de Pterodactyloidea.
| Archaeopterodactyloidea Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Jura tot Vroeg-Krijt | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| Pterodaustro | |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Infraorde | |||||||||||
| Archaeopterodactyloidea Kellner, 1996 | |||||||||||
| |||||||||||
| Fossiel van Germanodactylus | |||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||
| |||||||||||
In 1996 benoemde de paleontoloog Alexander Kellner een klade, monofyletische afstammingsgroep, die de Ctenochasmatidae, de Gallodactylidae, Germanodactylus en Pterodactylus omvatte — welke klade hij zag als de meest basale deelgroep van de Pterodactyloidea, dus de oudste tak die zich van de stamboom van de pterodactyloïden afsplitste — als de Archaeopterodactyloidea, de 'Oudste Pterodactyloïden'
In het kader van een grote exacte kladistische analyse die hij in 2003 publiceerde gaf Kellner als definitie: de groep bestaande uit de laatste gemeenschappelijke voorouder van Pterodactylus, Ctenochasma en Gallodactylus en al zijn afstammelingen.
Als synapomorfieën, gedeelde nieuwe eigenschappen, gaf hij de vijf volgende: de aanwezigheid van een zijdelings geplaatst uitsteeksel aan het neusgat; een afgeronde vorm van de achterkant van de schedel, waarbij het os squamosum naar beneden verplaatst is; het quadratum is zozeer naar het horizontale vlak gedraaid dat het nog maar een hoek van 30 graden maakt ten opzichte van de onderrand van de schedel; de middelste halswervels zijn verlengd; de doornuitsteeksels van de middelste halswervels zijn laag en lemmetvormig.
Volgens David Unwin echter zijn niet deze Archaeopterodactyloidea maar de Ornithocheiroidea de meest basale groep binnen de Pterodactyloidea. Ook ziet hij Germanodactylus als verwant aan de Dsungaripteridae zodat Archaeopterodactyloidea volgens de definitie zou samenvallen met zijn klade Lophocratia, zij het dan met een inhoud die sterk verschilt van die bij Kellners analyse. Een analyse uit 2008 van Brian Andres heeft die van Kellner bevestigd.
Fylogenie
bewerkenHieronder staat het cladogram volgens een topologie die is gevonden door Brian Andres, met behulp van de meest recente iteratie van zijn dataset (Andres, 2021). Uit Andres' analyse bleek dat Pterodactylus nauw verwant is aan de ctenochasmatoïden.
| Pterodactyloidea |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
In 2017 vonden Steven Vidovic en David Martill in hun eigen analyse een significant andere reeks verwantschappen voor vroege pterodactyloïden, zoals hieronder weergegeven.
| Pterodactyloidea |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Archaeopterodactyloidea op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.