Black Sabbath

Britse metalband
Voor het gelijknamige debuutalbum, zie Black Sabbath (album).

Black Sabbath was een Britse band uit Birmingham die door velen beschouwd wordt als de eerste metalband. De band maakte in de loop der jaren verschillende veranderingen in de samenstelling door, waarin alleen gitarist Tony Iommi een constante bleef. Wanneer men tegenwoordig Black Sabbath bespreekt, verwijst men veelal naar de originele samenstelling bestaande uit Tony Iommi, Ozzy Osbourne, Geezer Butler en Bill Ward.

Black Sabbath
Black Sabbath
Black Sabbath in 1970, v.l.n.r.: Geezer Butler, Tony Iommi, Bill Ward en Ozzy Osbourne
Black Sabbath in 1970, v.l.n.r.: Geezer Butler, Tony Iommi, Bill Ward en Ozzy Osbourne
Achtergrondinformatie
Ook bekend als Polka Tulk (Blues Band) (1968)
Earth (1968-1969)
Heaven & Hell (2010)
Jaren actief 1969 - 2006, 2006 - 2010 (als Heaven & Hell), 2011 - 2017
Oorsprong Vlag van Engeland Birmingham
Genre(s) Heavy metal, Doom metal
Invloed(en) blues, hard rock, folk
Label(s) Vertigo, Warner Bros., Sanctuary
I.R.S., EMI, Castle, Reprise, Epic
Fontana
Leden
Zang Ozzy Osbourne
Gitaar Tony Iommi
Bass Geezer Butler
Drums Bill Ward
Officiële website
(en) IMDb-profiel
(en) Allmusic-profiel
(en) Last.fm-profiel
(en) Discogs-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal  Portaalicoon   Muziek

Geschiedenis en bezettingsveranderingen

bewerken

Ozzy Osbourne (1969-1979)

bewerken

De groep werd in 1969 opgericht door Tony Iommi en Terence Michael Joseph "Geezer" Butler. Butler speelde oorspronkelijk gitaar maar schakelde over naar basgitaar omdat Iommi niet met een andere gitarist wilde samenspelen. Zanger Ozzy Osbourne werd via een advertentie op het raam van een muziekwinkel uit de buurt gevonden. Bill Ward vervolledigde de groep als drummer.

De groep heette oorspronkelijk Polka Tull Blues Band en daarna Earth en speelde vooral covers van bekende bluesrock nummers. Omdat de groepsnaam Earth al door een andere band gebruikt werd, veranderden Iommi, Butler, Osbourne en Ward hun naam in Black Sabbath, geïnspireerd door de Italiaanse horrorfilm I tre volti della paura van Mario Bava, die in de bioscoop tegenover de studio werd vertoond tijdens de opnamen voor hun titelloze debuutalbum. In 12 uur tijd leverden ze een plaat af met donkere teksten en muziek; hoofdzakelijk blues en hardrock. Het album stond recht tegenover de flowerpowercultuur en werd razendsnel populair. Er werd gebruik gemaakt van de tritonus, wat het geluid een duisterder kantje gaf. Black Sabbath was de eerste groep die zo duidelijk het occulte in zijn teksten verwerkte, en lag hiermee aan de basis van doom & heavy metal.

De opvolger Paranoid volgde nog in hetzelfde jaar, en verkocht nog beter. Het titelnummer betekende in 1970 de definitieve doorbraak. De klassieke formatie van Black Sabbath hield het 8 albums vol tot 1979, toen Ozzy Osbourne na de opnames voor Never Say Die uit de band werd gezet wegens overvloedig drank- en drugsgebruik. Hij startte een succesvolle solocarrière en bleef live Black Sabbath-nummers spelen.

 
Black Sabbath in 1973

Ronnie James Dio (1979-1982, 1992, 2007)

bewerken

De band zat in een diepe crisis, maar zanger Ronnie James Dio, die net uit de band Rainbow was gestapt, deed met Heaven and Hell (1980) en Mob Rules (1981) het tij weer helemaal keren. Na het album Heaven and Hell verliet Bill Ward de groep en werd hij vervangen door Vinnie Appice. Nadat Dio ervan verdacht werd stiekem te sleutelen aan de mix van het livealbum Live Evil werd hij uit de groep gezet. Hij nam Appice mee om de succesvolle band Dio te vormen.

Ian Gillan en Glenn Hughes

bewerken

Met ex-Deep Purple-zanger Ian Gillan werd het album Born Again (1983) gemaakt. Bill Ward keerde terug als drummer maar ging niet mee op tournee; Bev Bevan van Electric Light Orchestra werd aangetrokken als invaldrummer. Na afloop van de tournee hielden zowel Ian Gillan als Geezer Butler het voor gezien. Gillan keerde terug bij Deep Purple en zei prettige herinneringen te bewaren aan zijn Black Sabbath-periode;[1] Butler stichtte The Geezer Butler Band en voegde zich in 1988 bij Ozzy Osbourne voor diens wereldtournee No Rest For The Wicked.

Black Sabbath zat op het dieptepunt van zijn populariteit en werd overschaduwd door de solocarrières van Ozzy en Dio. Met Glenn Hughes als zanger nam Tony Iommi Seventh Star (1986) op. Het was bedoeld als soloproject, maar de platenmaatschappij wilde een Black Sabbath-album; als compromis werd het onder de naam "Black Sabbath featuring Tony Iommi" verkocht.

Tony Martin (1987-1992, 1994-1995)

bewerken

Met Tony Martin als zanger werd geleidelijk een stabiele band gevormd, met Geoff Nichols op keyboards, Cozy Powell op drums en Neil Murray op bas. The Eternal Idol (1987) (met drummer Eric Singer en zanger Tony Martin), Headless Cross (1989) en Tyr (1990) maakten Black Sabbath weer vrij succesvol.

Reünies

bewerken

In 1992 kwam de Dio-formatie van Black Sabbath terug bij elkaar en werd het album Dehumanizer uitgebracht. Een uitgebreide tournee volgde, maar vlak voor het einde hielden Dio en Vinnie Appice het weer voor gezien; Dio weigerde de tournee af te sluiten als voorprogramma van Ozzy Osbourne. Rob Halford van Judas Priest viel voor Dio in en tijdens de toegift van Osbournes concert kwam de klassieke bezetting van Black Sabbath weer bijeen.

Doordat Dio was vertrokken en Osbourne naar eigen zeggen met pensioen ging keerde Tony Martin terug; met hem werden de albums Cross Purposes (1994) en Forbidden (1995) opgenomen. Ook dit waren soloprojecten van Iommi die onder de naam Black Sabbath werden uitgebracht.

In 1997 kwamen Ozzy Osbourne, Tony Iommi, Geezer Butler en Bill Ward weer bijeen voor reünieconcerten. Behalve het album Reunion (1998) met muzikale hoogtepunten en één nieuw nummer werd geen studioalbum meer uitgebracht, maar de band bleef in deze samenstelling wel toeren, onder meer op het Ozzfest, waar de band optrad met Rob Halford (en waar diverse bootlegs van verschenen zijn). In juni 1998 stond Black Sabbath als headliner op Graspop Metal Meeting.

In 2007 werd de samenwerking met Dio en Appice hernieuwd. Naar aanleiding van het verzamelalbum The Dio Years, dat drie nieuwe nummers bevat, volgde een tournee onder de naam Heaven and Hell. Ook verscheen er in 2009 een nieuw album (The Devil You Know) waarvan in maart de single Bible Black werd vrijgegeven. Deze samenwerking kwam in 2010 tot een abrupt einde door de dood van Dio.

Op 16 augustus 2011 werd aangekondigd dat er een reünie zou komen in de originele bezetting. Dit gerucht werd snel ontkend door Tony Iommi, die zei dat er niet direct een reünie aan zat te komen, maar dat niets onmogelijk is. Op 11 november van dat jaar kondigde Ozzy Osbourne aan dat er wel degelijk een reünie komt met de originele bezetting. In juni kwamen ze als een van de drie headliners naar Download Festival. Ook liet de band weten dat er een nieuw album in de maak was, met Rick Rubin als producent.

 
Black Sabbath in 2013

In januari 2012 kwam de reünie in het gedrang omdat bij gitarist Tony Iommi kanker was aangetroffen.[2] Ook liet drummer, Bill Ward, weten dat hij niet wenste mee te doen aan de reünie. De reünie ging door (met Tommy Clufetos als drummer), maar werd teruggebracht tot drie concerten; een try-out in Birmingham, Download Festival en Lollapalooza als enige Amerikaanse datum. Het op 18 november 2011 aangekondigde optreden op Graspop Metal Meeting 2012 werd er een van Ozzy Osbourne & Friends. Begin 2013 werd bekend dat Brad Wilk, bekend als drummer van de band Rage Against the Machine, zou gaan spelen op het nieuwe album.

Het album 13 verscheen in juni 2013. Op 17 juni van dat jaar werd bekend dat het album in Groot-Brittannië op nummer 1 binnenkwam. Daarmee vestigden ze een record met een interval van bijna 43 jaar tussen twee topnoteringen. Op 19 juni kwam Black Sabbath met dit album voor het eerst in hun carrière op nummer 1 in de VS Billboard. Op 29 juni 2014 was Black Sabbath, na 16 jaar afwezigheid, headliner op Graspop Metal Meeting. Op 28 januari 2017 overleed Geoff Nicholls op 68-jarige leeftijd. De toetsenist leed aan longkanker.

Op 4 februari 2017 gaf de groep een slotconcert in Birmingham.[3]

Bandleden

bewerken

Discografie

bewerken
Album Verschijnen Label Type Hitlijsten Opmerkingen
BE (VL) NL VK VS
Piek Weken Piek Weken Piek Piek
Black Sabbath 13 februari 1970 Vertigo, Warner Bros. Studio 6 5 8 23
Paranoid 18 september 1970 Vertigo, Warner Bros. Studio 1 (4 wk) 11 1 12
Master of Reality 21 juli 1971 Vertigo, Warner Bros. Studio 10 1 5 8
Vol. 4 25 september 1972 Vertigo, Warner Bros. Studio 8 12
Sabbath Bloody Sabbath 1 december 1973 WWA / Vertigo, Warner Bros. Studio 4 11
Sabotage 28 juli 1975 Vertigo, Warner Bros. Studio 7 28
We Sold Our Soul for Rock 'n' Roll 1 december 1975 NEMS, Vertigo, Warner Bros. Verzamel 35 48
Technical Ecstasy 25 september 1976 Vertigo, Warner Bros. Studio 13 51
Never Say Die! 28 september 1978 Vertigo, Warner Bros. Studio 12 69
Heaven and Hell 25 april 1980 Vertigo, Warner Bros. Studio 9 28 Eerste album zonder Ozzy Osbourne en eerste album met Ronnie James Dio
Live at Last juli 1980 NEMS Live Onofficieel
Mob Rules 4 november 1981 Vertigo, Warner Bros. Studio 47 1 12 29
Live Evil december 1982 Vertigo, Warner Bros. Live 34 4 13 37
Born Again 7 augustus 1983 Vertigo, Warner Bros. Studio 4 39
The Sabbath Collection 1985 Castle Verzamel Onofficieel
Seventh Star 28 januari 1986 Vertigo, Warner Bros. Studio 27 78
The Eternal Idol 23 november 1987 Vertigo, Warner Bros. Studio 66 168
Headless Cross 24 april 1989 I.R.S. Studio 71 6 31 115
Tyr 20 augustus 1990 I.R.S. Studio 77 5 24
Dehumanizer 22 juni 1992 I.R.S., Reprise Studio 63 5 28 44
The Collection 1 juli 1992 Castle Verzamel
Cross Purposes 31 januari 1994 I.R.S. Studio 85 3 41 122
The Ozzy Osbourne Years 17 oktober 1994 Castle Verzamel Onofficieel
Cross Purposes Live 4 april 1995 I.R.S. Live
The Sabbath Stones 29 april 1995 I.R.S. Verzamel
Forbidden 20 juni 1995 I.R.S. Studio 86 3 71
Reunion 20 oktober 1998 Epic Live 41 11
The Best of Black Sabbath 2000 Vertigo, Warner Bros. Verzamel
Past Lives[4] 20 augustus 2002 Sanctuary Live 114
Symptom of the Universe: The Original Black Sabbath 1970–1978 22 oktober 2002 Rhino, Warner Bros. Verzamel
Black Box: The Complete Original Black Sabbath (1970–1978) 27 april 2004 Rhino, Warner Bros. Verzamel
Greatest Hits 1970–1978 14 maart 2006 Rhino, Warner Bros. Verzamel 96
Black Sabbath: The Dio Years 3 april 2007 Rhino, Warner Bros. Verzamel 151 54
Live at Hammersmith Odeon 1 mei 2007 Rhino Live
The Rules of Hell 22 juli 2008 Rhino Verzamel
Greatest Hits 9 juni 2009 Universal Music Group/UMC Verzamel 19
Iron Man: The Best of Black Sabbath 4 juni 2012 Universal Verzamel 147 5
13 10 juni 2013 Vertigo, Universal Studio 4 39 10 12 1 1 Met Ozzy Osbourne
Live... Gathered in Their Masses 26 november 2013 Vertigo Live
The End 20 januari 2016 BS Productions Limited Ep 79 1
The Ultimate Collection 2016 Verzamel 20

Singles

bewerken
Single Verschijnen Album Hitlijsten
BE (VL) NL VK VS
Piek Weken Piek Weken Piek Piek
Evil Woman 9 januari 1970 Black Sabbath - - - - - -
The Wizard 13 februari 1970 - - - - - -
Paranoid augustus 1970 Paranoid 2 13 2 13 4 61
Iron Man oktober 1971 - - - - - 52
After Forever 1971 Master of Reality - - - - - -
Children of the Grave 21 juli 1971 - - - - - -
Tomorrow's Dream september 1972 Vol. 4 - - - - - -
Sabbath Bloody Sabbath 1 december 1973 Sabbath Bloody Sabbath - - - - - -
Am I Going Insane (Radio) 28 juli 1975 Sabotage - - - - - -
Never Say Die 28 september 1978 Never Say Die! - - - - 21 -
Hard Road oktober 1978 - - - - 33 -
Neon Knights juli 1980 Heaven and Hell - - - - 22 -
Die Young december 1980 - - - - 41 -
The Mob Rules 1981 Mob Rules - - - - 46 -
Turn Up the Night 1982 - - - - 37 24
Trashed 7 augustus 1983 Born Again - - - - - -
No Stranger to Love 1986 Seventh Star - - - - - -
The Shining 1987 The Eternal Idol - - - - - -
Headless Cross 1989 Headless Cross - - - - 62 -
Devil and Daughter 1990 - - - - 81 -
Feels Good to Me 1990 Tyr - - - - 79 -
TV Crimes juli 1992 Dehumanizer - - - - 33 -
The Hand That Rocks the Cradle 1994 Cross Purposes - - - - - -
Psycho Man 20 oktober 1998 Reunion - - - - - -
Selling My Soul 1999 - - - - - -
The Devil Cried 13 maart 2007 Black Sabbath: The Dio Years - - - - - -
God Is Dead? 19 april 2013 13 - - - - 145 -
End of the Beginning 15 mei 2013 - - - - - -
Loner 17 oktober 2013 - - - - - -

Video's

bewerken
Album Verschijnen Label Type Hitlijsten
BE (VL) NL VK VS
Piek Weken Piek Weken Piek Weken Opmerkingen
Never Say Die 1978 VCL VHS, betamax, laserdisc
Black and Blue (met Blue Öyster Cult) 1981 PolyGram Concertfilm, VHS, betamax, laserdisc
The Black Sabbath Story Volume I • 1970 – 1978 1991 PolyGram VHS, laserdisc
The Black Sabbath Story Volume II • 1978 – 1992 1992 PolyGram VHS, laserdisc
Cross Purposes Live 4 april 1995 I.R.S. VHS
The Last Supper 1999 Sony VHS, dvd
Inside Black Sabbath – A Masterclass With Tony Iommi 2002 Magna Pacific Dvd
Live... Gathered in Their Masses 26 november 2013 Vertigo Dvd, blu-ray 14 12
The End: Live in Birmingham 17 november 2017 Eagle Vision Dvd 7 16

Radio 2 Top 2000

bewerken
Nummer met notering(en)
in de NPO Radio 2 Top 2000[noot 1]
'99'00'01'02'03'04'05'06'07'08'09'10'11'12'13'14'15'16'17'18'19'20'21'22'23
Paranoid 68-7952425896124105801121141038871104123113111133135123132124 127
  1. 1, 2, 3, … geeft de plaats aan; vet = hoogste notering. * = nummer was nog niet uitgekomen; - = nummer was niet genoteerd.
De Tijdloze '87 '88 '90 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98 '99 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 '16 '17 '18 '19 '20
Paranoid 89 - - 81 54 60 45 45 51 55 60 42 39 50 45 53 37 42 58 72 61 74 56 64 68 72 74 54 75 86 - - -

Referenties

bewerken
Zie de categorie Black Sabbath van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
  NODES
Note 5
Project 2