Diapsiden

Diapsiden; Fossiel voorkomen: Laat-Carboon – heden
	Nijlkrokodil (Crocodylus niloticus)
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Reptilia (Reptielen)
Onderklasse
	Diapsida; Osborn, 1903
	Spinoaequalis schultzei
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Diapsiden op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Herpetologie

Diapsiden zijn Amniota met twee openingen aan beide zijden in het deel achter de oogkas van hun schedel (zie afbeeldingen). Ze omvatten onder andere de krokodillen, hagedissen, slangen, schildpadden en vogels.^[1] Bij de laatste twee groepen zijn een of beide gaten in de evolutie weer verloren gegaan, maar ze worden op grond van hun afstamming toch tot de diapsiden gerekend.

Diapsiden ontwikkelden hun twee openingen (temporale fenestra) aan elke kant van hun schedel in het laat Carboon, ongeveer 300 miljoen jaar geleden.^[2] Er zijn ten minste 7.925 soorten reptielen beschreven, in omgevingen over de hele wereld.^[3]

Schema schedelvormen
Schedel synapsida (onder andere zoogdieren)
Schedel anapsida (mogelijk de nog levende schildpadden)
Schedel diapsida (onder andere dinosauriërs, slangen en vogels)

Taxonomie

Krokodilachtigen en vogels zijn hedendaagse vertegenwoordigers van de Archosauria
Plesiosaurus
Brughagedis (jong mannetje Sphenodon punctatus)

De oudst bekende diapside is Petrolacosaurus uit het Late Carboon van Noord-Amerika. In het Perm zijn de Diapsida nog niet zo belangrijk. Er zijn slechts enkele geslachten uit het Vroege Perm bekend. In het Late Perm ontstaan de groepen die in het Mesozoïcum zullen domineren. De voornaamste landdieren tijdens het Perm zijn de Synapsida en de Anapsida. Aan het einde van het Perm sterven de meeste dieren uit in de grootste uitstervingsgolf uit de evolutie. Alle drie groepen reptielen worden zwaar getroffen, maar de diapsiden weten zich beter te herstellen. Met de ontwikkeling van de archosauriërs en de Lepidosauriërs in het Mesozoïcum begint het tijdperk van de reptielen.

Onder is een mogelijke stamboom van de Diapsida:

Diapsida

?Palacrodon

Neodiapsida

Eosuchia

Sauria

	Lepidosauromorpha

	Archosauromorpha

Bronnen

↑ (en) Schoch, Rainer R. & Sues, Hans-Dieter (2016). The diapsid origin of turtles. Zoology 119 (3): 159–161. PMID 26934902. DOI: 10.1016/j.zool.2016.01.004.
↑ (en) P. David Polly, Those diverse diapsids. Gearchiveerd op 15 juni 2021.
↑ (en) Reeder, Tod W. (2015). Integrated Analyses Resolve Conflicts over Squamate Reptile Phylogeny and Reveal Unexpected Placements for Fossil Taxa. PLOS ONE 10 (3): e0118199. PMID 25803280. PMC 4372529. DOI: 10.1371/journal.pone.0118199.

[1] (en) Schoch, Rainer R. & Sues, Hans-Dieter (2016). The diapsid origin of turtles. Zoology 119 (3): 159–161. PMID 26934902. DOI: 10.1016/j.zool.2016.01.004.

[2] (en) P. David Polly, Those diverse diapsids. Gearchiveerd op 15 juni 2021.

[3] (en) Reeder, Tod W. (2015). Integrated Analyses Resolve Conflicts over Squamate Reptile Phylogeny and Reveal Unexpected Placements for Fossil Taxa. PLOS ONE 10 (3): e0118199. PMID 25803280. PMC 4372529. DOI: 10.1371/journal.pone.0118199.

[1]

[2]

[3]