Kasjoeboom

De kasjoeboom, acajouboom of olifantsluisboom (Anacardium occidentale) is een tot 15 m hoge, laag vertakte, groenblijvende boom. Hij levert de in een groot deel van de wereld bekende cashewnoot.

Kasjoeboom
Bron Koehler (1887)
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen Clade: Malviden Orde: Sapindales Familie: Anacardiaceae (Pruikenboomfamilie) Geslacht: Anacardium
Soort
Anacardium occidentale L. (1753)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Kasjoeboom op Wikispecies
Portaal    Biologie

Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van de boom ligt in het Caribisch gebied en van Midden-Amerika tot in Noordoost-Brazilië. De boom werd al in de zestiende eeuw door Portugese kolonisten van Amerika naar India en Mozambique gebracht. Het gewas wordt vanwege de vruchten (cashewnoten) wereldwijd in de tropen verbouwd, voornamelijk in India, Brazilië, Nigeria, Mozambique, Indonesië en Tanzania. De economie van het Afrikaanse land Guinee-Bissau is voor 95% afhankelijk van de export van cashewnoten.

Beschrijving

De bladstelen zijn 1-1,2 cm lang. De bladeren zijn afwisselend geplaatst, stevig-leerachtig, kaal, gaafrandig, omgekeerd breed-eirond, aan de basis afgerond of wigvormig en 10-20 × 7–12 cm groot. Door het blad loopt een lichtgekleurde hoofdnerf met meerdere lichtgekleurde, onder een wijde hoek afstaande zijnerven. De bloemen die mannelijk of tweeslachtig kunnen zijn, staan in eindstandige, losse, veelbloemige schermen. Ze bestaan uit vijf bleekgele, roze gestreepte, lijnvormige, 7–9 mm lange, teruggeslagen kroonbladeren en bij de tweeslachtige bloemen tevens uit één vruchtblad. Het vruchtblad wordt omgeven door tien meeldraden, waarvan er vaak meerdere steriel zijn. Er is één meeldraad die drie keer zo lang is als de andere en altijd fertiel is.

Schijnvrucht met daaronder de vrucht

De vruchtsteel van de kasjoeboom zwelt bij rijping sterk op en zit als een 5–10 cm grote, peervormige, geel- of roodschillige, zachtvlezige, sappige, aromatisch zoetzure, fruitig geurende schijnvrucht boven op de eigenlijke vrucht waarvan de cashewnoot de kern vormt.

Schijnvrucht

De schijnvrucht is in tegenstelling tot de vrucht niet giftig en kan direct rauw van de boom worden gegeten. Deze is vitamine C-rijk en kan ook worden gekookt en worden verwerkt tot jam, gelei of siroop. Van het zoetzure sap wordt frisdrank gemaakt en lokaal ook wijn (caju-wijn) en azijn. Omdat de vrucht na het plukken maar enkele dagen houdbaar is, wordt hij in tegenstelling tot de cashewnoot nooit geëxporteerd. Het sap wordt echter wel geëxporteerd en kan in West-Europa onder andere in Chinese supermarkten worden gekocht.

Vrucht

De vrucht is eenzadig, boon - of niervormig gekromd en lijkt qua vorm op de noot. De schil is houtig, grijsbruin en glad en bevat een scherpe, bijtende, giftige olie (cardol) die ernstige huidirritaties kan veroorzaken. De olie van de schil wordt in de volksgeneeskunde door indianen gebruikt als middel tegen wratten en likdoorns. Ook kan het worden gebruikt als houtbeschermingsmiddel tegen termieten. Ook dient het als industrieolie voor de fabricage van verven, lakken, lijmen, coatings, remvoeringen en koppelingsplaten. De olie wordt verkregen door stoomdestillatie, waarna de vrucht met de hand kan worden geopend om het zaad tevoorschijn te halen. De cashewnoot is de vetrijke, geelbruine kern van het zaad. Het zaad wordt gefrituurd of met hete lucht geroosterd en daarna geschild. De kern is rauw nog giftig, maar na verhitting is het smakelijk, voedzaam en bevat 45% vet en 20% eiwit. Het heeft een nootachtige, vrij zachte consistentie en een zoete smaak. Het kan eventueel gezouten of gesuikerd worden gegeten en in gebak en zoetwaren worden verwerkt.

Wereldwijde productie

Topproducenten van cashewnoot 2018
Land	Productie (Mg=ton)
Vietnam	2 663 885
India	785 925
Ivoorkust	688 000
Filipijnen	228 612
Benin	215 232
Tanzania	171 455
Mali	167 621
Guinee-Bissau	150 934
Brazilië	141 418
Indonesië	136 402

Bronnen, noten en/of referenties