Plombières (België)

**Plombières**
*Blieberg*
Gemeente in België
	(Details)
	;
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luik
Arrondissement	Verviers
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	53,17 km² (2022); 83,6%; 5,78%; 10,62%
Coördinaten	50° 44' NB, 5° 58' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	10.771 (01/01/2024) ; 49,47% ; 50,53% ; 202,58 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 20,7%; 59,62%; 19,67%
Buitenlanders	19,76% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Marie Stassen (OCP)
Bestuur	OCP, @ctions
Zetels; OCP; URP; @ctions	21; 9; 8; 4
Economie
Gemiddeld inkomen	18.458 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	8,46% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 4850; 4850; 4851; 4851; 4852	Deelgemeente; Montzen; Moresnet; Gemmenich; Sippenaeken; Homburg
Zonenummer	087
NIS-code	63088
Politiezone	Pays De Herve
Hulpverleningszone	Vesdre - Hoëgne & Plateau
Website	www.plombieres.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Verviers; in de provincie Luik
Foto's
	Kasteel van Beusdael
Portaal	België

Plombières (Nederlands: Blieberg; Duits: Bleyberg of Bleiberg) is een plaats en gemeente in het Waalse gewest, in de provincie Luik, arrondissement Verviers, in België. De gemeente telt ruim 10.000 inwoners. De gemeente is Franstalig met slapende faciliteiten voor Nederlandstaligen en vrijwillige faciliteiten voor Duitstaligen.

De namen Plombières en Blieberg komen van de winning van looderts ('plomb' is het Franse woord voor lood). Dit vond in de middeleeuwen plaats op de Braesberg of Bleyberg ('Blei' is het Duitse woord voor lood) en vervolgens iets zuidelijker bij de Mijnzetel van Plombières.

De fusiegemeente is in 1977 gevormd toen de gemeenten Gemmenich, Homburg, Montzen, Moresnet en Sippenaeken samengevoegd werden. De nieuwe gemeente werd genoemd naar het gehucht Plombières dat, tot de verfransing van de naam in 1919, Bleyberg heette en dat zich door de gevestigde nijverheid tot een centrum had ontwikkeld.

De gemeente grenst met haar Duitstalige Belgische buurgemeente Kelmis aan het drielandenpunt met het Duitse Aken en het Nederlandse Vaals.

Ten westen grenst Plombières aan de Vlaamse gemeente Voeren. Het Beusdalbos ligt op het grondgebied van beide gemeenten. Het grensoverschrijdende Preusbos ligt voor een stuk op het grondgebied van de gemeente Plombières en reikt over buurgemeente Kelmis tot in Duitsland en tot in Nederland; ten zuiden van Vaals.

Een markant bouwwerk in de gemeente is het spoorviaduct van Moresnet.

Geschiedenis

Het dorpje Blieberg heeft zijn snelle ontwikkeling in de loop van de negentiende eeuw te danken aan de aanwezigheid van lood en zink in zijn ondergrond. Tot rond 1820 was "Bleyberg" (Blieberg is hiervan een spellingvariant) een eenvoudig gehucht waar drie gemeenten, te weten Gemmenich, Homburg en Montzen in elkaar overliepen.

In verscheidene geschriften uit de veertiende en vijftiende eeuw komt men als verwijzingen tegen o.a. Bladersbergh, Blaesbergh, Bredersberg, Braesberg en Bleyberg. Deze verwijzingen zijn zonder twijfel de oudere benamingen van het huidige Plombières. Overigens bestaat er ook nog heden ten dage een heuvel en gelijknamige straat in Plombières die "Braesberg" wordt genoemd. Men weet niet hoe oud de ertsmijn in werkelijkheid is. Van Keltische, Romeinse of Frankische oorsprong heeft men echter geen sporen kunnen vinden. Zeker is dat de ertsmijn reeds in het midden van de veertiende eeuw geëxploiteerd werd.

Tot de opheffing van het hertogdom Limburg hoorde Blieberg tot de Limburgse hoogbank Montzen. Net als de rest van het hertogdom werd Blieberg bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1795 opgenomen in het toen gevormde departement Ourthe.

De taalscheiding in het historische hertogdom Limburg is sinds 1977 aanzienlijk versterkt doordat er drie verschillende eentalige gemeenten zijn gevormd op het oorspronkelijk Platdietse territorium: Voeren (Nederlands), Plombières (Frans) en Kelmis (Duits). Bij de Belgische talentellingen in de 19e eeuw gaven de meeste mensen aan Duitstalig te zijn. Dat veranderde na de oorlogen.

Naam

De oorspronkelijke naam van het plaatsje luidt Bleyberg, wat loodberg betekent in het lokale Platdietse dialect. Deze naam verwijst naar de winning van looderts ter plaatse in de middeleeuwen. In 1919 is de naam van het gehucht verfranst naar Plombières.^[1] Dit is gebeurd in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en als uiting van Belgisch (Franstalig) nationalisme. Later kreeg de fusiegemeente de naam van dit dorp.

Kernen

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Gemmenich	11,45	3.079	269	63088A
2	Moresnet	6,73	1.960	291	63088B
3	Montzen	13,26	3.508	265	63088C
4	Homburg	16,77	1.721	103	63088D
5	Sippenaeken	4,99	258	52	63088E

Overige kernen

De gemeente omvat nog de volgende woonkernen:

Völkerich in Gemmenich
Montzen-Gare in Montzen
Eiksken (Moresnet-Chapelle) in Moresnet

Bezienswaardigheden

Zie ook

Lijst van beschermd erfgoed in Plombières

Natuur en landschap

De plaats Plombières ligt in het Geuldal op een hoogte van ongeveer 150 meter. De beekjes Tunisbach en Weschbach zijn zijriviertjes van de Geul. De lood- en zinkmijnen en de daaruit voortvloeiende metallurgische activiteit hebben tot verontreiniging met zware metalen geleid, waardoor de zinkflora zich kon vestigen. Voor de aanleg van de zinkmijn is de rivier de Geul verlegd en heeft men de Geultunnel aangelegd.

Demografische ontwikkeling

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[2]	Evolutie: 1992=index 100
1992	8.769	100,0
1993	8.861	101,0
1994	9.048	103,2
1995	9.153	104,4
1996	9.100	103,8
1997	9.209	105,0
1998	9.306	106,1
1999	9.333	106,4
2000	9.361	106,8
2001	9.388	107,1
2002	9.436	107,6
2003	9.491	108,2
2004	9.517	108,5
2005	9.590	109,4
2006	9.672	110,3
2007	9.765	111,4
2008	9.782	111,6
2009	9.765	111,4
2010	9.760	111,3
2011	9.879	112,7
2012	9.907	113,0
2013	9.952	113,5
2014	10.034	114,4
2015	10.158	115,8
2016	10.279	117,2
2017	10.342	117,9
2018	10.401	118,6
2019	10.459	119,3
2020	10.527	120,0
2021	10.547	120,3
2022	10.682	121,8
2023	10.745	122,5
2024	10.771	122,8

Taal

De gemeente ligt in een gebied waar drie taalgebieden - het Nederlandse, Franse en Duitse - samenkomen. In het gebied wordt (werd?) Platdiets gesproken, een Limburgs-Ripuarisch grensdialect. In de westelijke dorpen Sippenaeken en Homburg neigt dit dialect meer naar het Limburgs, in de oostelijke deelgemeenten Gemmenich, Montzen en Moresnet meer naar het Ripuarisch. Het is niet duidelijk wat de status van het Platdiets in deze streek anno 2019 is. In de deelgemeente Homburg is het Platdiets zo goed als verdwenen.^[3]

Door de gebeurtenissen in de Eerste en Tweede Wereldoorlog keerde de bevolking zich om politieke redenen af van het Duits en het daarmee geassocieerde Platdiets, ten gunste van het Frans, toen de dominante officiële taal van België. Zo was tot 1918 in Bleyberg het Hoogduits de taal die in de kerk en parochieschool gebezigd werd; na 1918 was dit het Frans. Deze verfransing blijkt ook uit de diverse talentellingen. Bij de telling van 1930 beschouwde slechts in enkele dorpen de meerderheid van de bevolking zichzelf als Franstalig; na de Tweede Wereldoorlog was dat in alle dorpen het geval. Bij het vastleggen van de taalgrens in 1962 werd het gebied dan ook ingedeeld bij Franstalig Wallonië.

Omdat de spreektaal van in elk geval een deel van de autochtone bevolking in 1963 Platdiets was, werd toen besloten om de mogelijkheid open te laten Nederlandse of Duitse taalfaciliteiten in te stellen, indien de bevolking daar om zou vragen ('slapende faciliteiten'). Hiervoor zou toestemming nodig zijn van de federale regering in een koninklijk besluit. Tot op heden zijn deze faciliteiten officieel nooit ingesteld. Wel besloot de gemeente in 2001, samen met de naburige gemeenten Welkenraedt en Baelen, een begin te maken met het verlenen van informele Duitse taalfaciliteiten. Dit gebeurde naar aanleiding van de toestroom van Duitstaligen uit zowel de Duitstalige Gemeenschap van België als uit de regio Aken (Duitsland). Voor de in de gemeente wonende Nederlanders (onder andere zoals de meertalige Hein Simons afkomstig uit Nederlands Zuid-Limburg) zijn tot op heden geen Nederlandse taalfaciliteiten beschikbaar.

Politiek

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij	10-10-1976^[4]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[5]		14-10-2012^[6]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels	%	19	%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21
PS¹ / PS-Ecolo^A / @ctions²	22,8¹	4	23,07¹	4	27,35¹	5	26,04¹	5	24,46¹	5	21,39¹	5	15,38^A	3	22,02²	4	-
ECOLO¹ / PS-Ecolo^A	-		4,87¹	0	5,4¹	0	7,63¹	0	10,58¹	1	6,79¹	0	15,38^A	3	-		-
PSC¹/cdH² / OCP³	59,86¹	12	43,59¹	9	34,87¹	7	38,79¹	8	35,5¹	8	25,28²	6	22,78²	5	41,34³	9	41,24³	9
DC	17,34	3	28,47	6	32,38	7	27,54	6	29,46	7	19,28	4	11,19	1	-		-
URP	-		-		-		-		-		27,26	6	50,65	12	36,65	8	46,44	10
Réagir	-		-		-		-		-		-		-		-		12,32	2
Totaal stemmen	4962		5120		5259		5285		5441		5689		5931		6142		6175
Opkomst %					96,21		94,22		92,79		93,25		90,81		88,89		87,45
Blanco en ongeldig %	3,91		5,27		5,99		6,21		8,11		6,75		7,35		8,74		9,05

De zetels van de bestuursmeerderheid worden vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Trivia

Op 4 december 2006 werd de 22-jarige Thierry Wimmer (URP) tot burgemeester van Plombières gekozen, waarmee hij in België de jongste burgemeester ooit was. In 2019 ging hij in de oppositie en werd hij opgevolgd door Marie Stassen (OCP).