Stoofbrug
De Stoofbrug (brug 214) is een voetgangersbrug over de Oudezijds Achterburgwal in de Nederlandse stad Amsterdam.
| Stoofbrug | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
De 3D-geprinte tijdelijke Stoofbrug in 2021
| ||||
| Algemene gegevens | ||||
| Locatie | Amsterdam-Centrum | |||
| Coördinaten | 52° 22′ NB, 04° 54′ OL | |||
| Overspant | Oudezijds Achterburgwal | |||
| Brugnummer | 214 | |||
| Ook bekend als | Stoofsteegbrug | |||
| Architectuur | ||||
| Type | plaat/liggerbrug | |||
| Architect(en) | Dienst der Publieke Werken | |||
| Bijzonderheden | korte spanten | |||
  | ||||
| ||||
Naam
bewerkenDe brug is aan de westzijde gelegen in het verlengde van de Stoofsteeg. Aan de oostzijde van de gracht sluit de brug niet aan op een doorgaande weg. Hier stond eind 14e- tot midden 15e eeuw de naamgever van de brug; een tehuis voor arme weduwen en oude vrijsters met twaalf eenkamerwoninkjes, zogenaamde stoven. [1]
Geschiedenis
bewerkenEr ligt op deze plaats al eeuwenlang een brug. Op de plattegrond van Cornelis Anthonisz. uit 1544 is hier al een overspanning te zien. Ook op latere kaarten van bijvoorbeeld van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 is er in het verlengde van de 'Stoof Steech' een brug over de 'Oudesydts Achter Burchwal' te zien. In 1764 gebruikte de 'Leydse Courant' de brug als aanduiding voor de plek waar een makelaar woonde. Amsterdam had toen nog geen huisnummers. De moderne geschiedenis begint in 1885, toen werd hier, net als op veel andere plaatsen in de stad, een nieuwe brug neergelegd.[2] Het was een voor die tijd normale plaat/liggerbrug met ijzeren balustraden en, opvallend genoeg, voorzien van draagspanten. Die spanten ondersteunden niet de gehele overspanning, maar alleen de eerste meter vanuit het landhoofd. De op die wijze gebouwde brug ging langer dan een eeuw mee, want in 2010 had hij nog steeds dat uiterlijk.
Noodbrug
bewerkenIn 2013/2014 werd de brug tijdelijk weggehaald en vervangen door een eenvoudig te plaatsen zilverkleurige noodbrug. In verband met geplande herstelwerkzaamheden aan de kademuur ten noorden en ten zuiden van de brug moest een damwand geplaatst worden, dit kon alleen door de brug te verwijderen. De werkzaamheden liepen vertraging op omdat de omwonenden soms de paalfundering van hun woning moesten laten onderzoeken en vernieuwen om schade door de werkzaamheden aan de kademuur te voorkomen. In 2018 lag de in 2014 geplaatste noodbrug er nog steeds, ook de damwand stond nog in de gracht. Werkzaamheden vonden er nauwelijks plaats.
3D-geprinte brug
bewerken
In oktober 2015 werd door toenmalig wethouder Kajsa Ollongren bekendgemaakt dat een te 3D-printen brug op de plaats van de Stoofjesbrug zou komen.[3] De brug, ontworpen door Joris Laarman werd in een loods op het NDSM-terrein door fabrikant MX3D in elkaar gezet. In april 2018 was de basisconstructie gereed.[4] Naar planning zou de brug in het najaar van 2018 geplaatst worden, maar de datum werd steeds vooruitgeschoven. De noodbrug werd in afwachting van de komst van de 3D-brug in 2020 verwijderd. Om het 6000 kg wegende gevaarte te kunnen plaatsen moesten de kadermuren verstevigd worden. Toen dat gebeurd was kon de lang verwachte brug geplaatst worden, waardoor voetgangers weer een korte weg tussen beide oevers hadden. Deze noodbrug kon uiteindelijk in juli 2021 door koningin Maxima geopend worden; zij hoefde het lintje niet door te knippen; dat deed een robotarm. De brug is uitgevoerd met sensoren die niet alleen bijhouden hoeveel mensen de brug gebruiken, maar ook hoe ze zich daarbij gedragen in diverse omstandigheden van drukte; een onderzoek naar crowdcontrol. Het onderzoek moet ook bijdragen in onderzoek naar de mogelijke toepasbaarheid van lichtere constructies en gebruik van minder materiaal.[5]
Binnen een week waren de eerste klachten binnen. De westzijde van de brug sluit namelijk goed aan op het plaveisel van die kade. Aan de oostkant is het een ander verhaal. Daar moet gebruik gemaakt worden van een af- of opstap. Die afstap wordt aan de overkant niet gemeld; mindervaliden die de brug overkomen moeten terug of hier risico van vallen nemen. Bovendien is die afstap is het donker nauwelijks zichtbaar. De opstap aan de andere zijde vormt voor diezelfde gebruikers een hindernis. Ook mensen in een roes, niet ondenkbaar in het gebied, hadden het moeilijk met de brug. Om aan die kant te waarschuwen werden gele stroken (die wijzen op gevaar) op het plaveisel geschilderd en een waarschuwingsbord geplaatst. Ondanks dat ook eerdere bruggen hier opstapjes hadden, wordt ook het af- en opstap probleem verholpen, men verwacht in september 2021 de situatie veilig te hebben. [6][7]
Afbeeldingen
bewerken-
Brug zonder spanten. Foto Pieter Oosterhuis, ca. 1870 -
De brug met spanten in 2008 -
De brug in 2010 -
De in 2012 geplaatste zilverkleurige noodbrug -
De Stoofbrug in 2021 -
Detail van de Stoofbrug in 2021 -
Detail van de Stoofbrug in 2021
- Bruggen van Amsterdam
- De Telegraaf, 25 juli 1940; De Amsterdammer kijkt weer naar zijn bruggen, o.a. bevestigd door de Stadsatlas Amsterdam. Stadskaarten & straatnamen verklaard, Bakker, Martha (red.) (1998). Amsterdam Publishers [etc.].
- ↑ Het woord "stoof" in deze context is is verwant aan het Duitse Stube
- ↑ Algemeen Handelsblad, 16 februari 1886; De openbare werken te Amsterdam in 1885
- ↑ 3D-geprinte brug komt in Wallengebied. Architectenweb (16 oktober 2015). Geraadpleegd op 13 april 2018.
- ↑ Ronnie Weessies, Basisconstructie 3D-geprinte stalen brug MX3D klaar. Architectenweb (9 april 2018). Geraadpleegd op 13 april 2018.
- ↑ Het Parool, 31 juli 2021, Eerste 3d-geprinte metalen brug geopend.
- ↑ https://www.at5.nl/artikelen/210269/3d-geprinte-brug-op-wallen-nog-steeds-discriminerend-voor-mindervaliden
- ↑ Het Parool, 5 augustus 2021, Uiteinde brug is een aanfluiting.
