Wikipedia:Dag uit de geschiedenis/januari

Overzicht
beheerpagina's

Elke dag van het jaar wordt op de hoofdpagina een overzicht gegeven van de belangrijkste gebeurtenissen op die dag in de geschiedenis. Deze pagina bevat de sjablonen met de belangrijkste gebeurtenissen per dag in de maand januari.

1 januari Juliaanse kalender 45 v.Chr. – De juliaanse kalender wordt ingevoerd. Deze kalender is een correctie op de Romeinse versie van de Egyptische kalender en wordt later door de gregoriaanse kalender vervangen. Cafébrand Volendam 2001 – In de nieuwjaarsnacht breekt brand uit in Café De Hemel in Volendam, nadat een bundel sterretjes is aangestoken. Naast 14 doden vallen er ongeveer 350 gewonden. Euro 2002 – In twaalf van de vijftien Europese lidstaten van de Europese Unie wordt de euro als betaalmiddel ingevoerd. Het is daarmee de grootste monetaire omwisselingsoperatie.	2 januari Reconquista 1492 – Spanje verovert het Moorse Granada en eindigt daarmee de ongeveer 800 jaar durende Reconquista. Door de verovering is het gehele Iberisch Schiereiland in christelijke handen. Elfstedentocht 1909 – De eerste officiële Elfstedentocht wordt verreden in Friesland. De door De Friesche IJsbond georganiseerde wedstrijd wordt gewonnen door Minne Hoekstra met een tijd van bijna 14 uur. Nederlandse Top 40 1965 – Radio Veronica zendt de eerste Top 40 uit, nadat Willem van Kooten in de Verenigde Staten op het idee is gekomen. De single I Feel Fine van The Beatles staat op nummer één.
3 januari *Decet Romanum Pontificem* 1521 – Maarten Luther en zijn volgelingen worden door paus Leo X geëxcommuniceerd. Schouwburg van Van Campen 1637 – De eerste stadsschouwburg Amsterdam wordt voltooid. Apple 1977 – Amerikaans electronicabedrijf Apple wordt geregistreerd als bedrijf. Het door Steve Jobs, Steve Wozniak en Ronald Wayne opgerichte bedrijf komt met doorbraken als de Macintosh, de iPod en de iPhone.	4 januari Slag bij Ruspina 46 v.Chr. – In een veldslag bij de Fenicische stad Ruspina wordt het leger van Julius Caesar verslagen door dat van Titus Labienus. *Sesamstraat* 1976 – Eerste uitzending van de Nederlandstalige versie van het educatieve kinderprogramma Sesamstraat. 15e Elfstedentocht 1997 – De tot nu toe laatste Elfstedentocht wordt in Friesland verreden. De tocht is met 199,6 kilometer de langste ooit en wordt gewonnen door Henk Angenent in zes uur en 49 minuten.
5 januari Bourgondische Oorlogen 1477 – De Bourgondische hertog Karel de Stoute sneuvelt tijdens de slag bij Nancy. Televisiejournaal 1956 – Uitzending van het eerste Journaal op de Nederlandse televisie. Precies 25 jaar later (1981) volgt het Jeugdjournaal. Computertomografie 2005 – De doodsoorzaak van Toetanchamon wordt vastgesteld als zijn mummie door een CT-scanner gehaald wordt.	6 januari Unie van Atrecht 1579 – Samenwerking van verschillende Zuid-Nederlandse gebieden vóór de Spanjaarden en tegen de Nederlandse Opstand. Telegraaf 1838 – De Amerikanen Alfred Vail en Samuel Morse geven de eerste demonstratie van hun telegraaf. Voorafgaand daaraan had Morse in 1835 de morsecode ontworpen voor het toestel. Four Freedoms 1941 – In de jaarlijkse State of the Union noemt Amerikaans president Franklin Delano Roosevelt dit concept. Het zou in de geallieerde propaganda een belangrijke rol gaan spelen.
7 januari Unie van Brussel 1577 – De eerste Unie van Brussel wordt gesloten, met als bedoeling de aanvaarding van de Pacificatie van Gent af te dwingen. Monarchie in Nederland 1937 – De Nederlandse kroonprinses Juliana trouwt met prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld. Kernwapen 1953 – President Harry Truman kondigt aan dat de Verenigde Staten een waterstofbom ontwikkeld hebben.	8 januari Monaco 1297 – François Grimaldi, grondlegger van het huis Grimaldi, weet met een list het fort op de rots van Monaco op de republiek Genua te veroveren. Koninklijke Akademie te Delft 1842 – Met steun van koning Willem II wordt in Delft een onderwijsinstelling gesticht die later zal uitgroeien tot de Technische Universiteit. Treinramp bij Harmelen 1962 – In de Nederlandse plaats Harmelen rijden twee passagierstreinen tegen elkaar.
9 januari Bourgondische Nederlanden 1464 – In Brugge worden de eerste Staten-Generaal van de Nederlanden bijeengeroepen. Rooms-Katholieke Kerk 1522 – De in Utrecht geboren Adriaan Florensz. Boeyens wordt verkozen tot paus Adrianus VI. iPhone 2007 – Steve Jobs maakt officieel bekend dat Apple een smartphone heeft ontwikkeld.	10 januari Openbaar vervoer 1863 – De metro van Londen (de oudste ter wereld) maakt zijn eerste rit. Volkenbond 1920 – De op basis van het Verdrag van Versailles opgerichte Volkenbond, een supranationale organisatie met als doel 'een einde aan alle oorlogen' te maken, komt voor de eerste keer in algemene vergadering bijeen. De avonturen van Kuifje 1929 – Publicatie van de eerste strip van Kuifje.
11 januari Verenigde Nederlandse Staten 1790 – In de Zuidelijke Nederlanden wordt de "Republiek van de Verenigde Nederlandse Staten" (of de "République des Etats Belgiques Unis") uitgeroepen. Luchtvaart 1935 – De Amerikaanse Amelia Earhart vliegt als eerste solo over de Grote Oceaan. Darten 1998 – De Nederlander Raymond van Barneveld behaalt zijn eerste wereldtitel darten.	12 januari Geschiedenis van Zweden 1528 – Gustaaf I wordt gekroond tot koning van Zweden. Leidse buskruitramp 1807 – In Leiden ontploft een schip geladen met buskruit. Deep Impact 2005 – De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA lanceert een ruimtesonde richting de komeet Tempel 1.
13 januari Dreyfusaffaire 1898 – Émile Zola publiceert J'accuse...!, waarmee de Dreyfusaffaire aan het licht komt. Speelgoed 1957 – Het speelgoedbedrijf Wham-O produceert de eerste frisbee. Moord op het Terra College 2004 – Op het Terra College in Den Haag schiet een leerling een conrector dood.	14 januari Stormvloed van 1916 1916 – Een watersnood treft de provincies aan de Zuiderzee en de Waddenzee. Rantsoenering 1952 – Koffie is in het naoorlogse Nederland het laatste artikel dat weer zonder distributiebonnen verkrijgbaar is. De Leien 2008 – In Antwerpen worden drie tunnels onder De Leien geopend: de Blauwtorentunnel, de Gasthuistunnel en de Van Eycktunnel.
15 januari Spartacusopstand 1919 – De Duitse communistenleiders Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht worden in Berlijn vermoord. Slag bij Vlakke Hoek 1962 – Tijdens deze zeeslag brengt de Nederlandse marine voor het laatst een schip tot zinken. Engelstalige Wikipedia 2001 – De eerste versie van de internetencyclopedie Wikipedia gaat van start.	16 januari Geschiedenis van Rusland 1547 – Ivan IV (de Verschrikkelijke) wordt tot eerste tsaar aller Russen gekroond. Jan Palach 1969 – Uit protest tegen de teruggedraaide hervormingen van de Praagse Lente steekt een student zichzelf op het Wenceslausplein in Praag in brand. Spaceshuttle Columbia 2003 – Bij de lancering van de spaceshuttle Columbia raakt het hitteschild beschadigd, waardoor het ruimteveer op 1 februari 2003 bij terugkeer in de dampkring verongelukt.
17 januari Romeinse Rijk 395 – Met de dood van Theodosius I valt het Romeinse Rijk definitief uiteen in een Oostelijk en een Westelijk Rijk. Ontdekkingsreizen 1773 – James Cook overschrijdt als eerste de Zuidpoolcirkel. Kernreactor 1955 – De eerste kernonderzeeër, de Nautilus, vaart uit.	18 januari Geschiedenis van Duitsland 1871 – Wilhelm I wordt de eerste keizer van het Duitse Keizerrijk. Telecommunicatie 1903 – De Italiaan Marconi verzendt het eerste trans-Atlantische telegram. Taida Pasić 2006 – Een Servisch-Kosovaarse scholiere wordt door de Nederlandse Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) uit de les gehaald en overgebracht naar een uitzetcentrum.
19 januari Opera 1853 – In Rome gaat de opera Il trovatore van Giuseppe Verdi in première. Geschiedenis van India 1966 – Indira Gandhi treedt aan als premier van India. Oorlogsmisdaden 1983 – De al ruim tien jaar eerder opgespoorde Duitse oorlogsmisdadiger Klaus Barbie wordt in Bolivia gearresteerd.	20 januari Koninkrijk Engeland 1265 – Eerste zitting van het Engelse parlement in het Palace of Westminster. Jodenvervolging 1942 – De nazi's beslissen op de Wannseeconferentie over de Endlösung der Judenfrage (definitieve oplossing van het Jodenprobleem). Zwarte Januari 1990 – Het Rode Leger richt in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe een bloedbad aan tijdens een poging een opstand tegen de Sovjet-Unie te beëindigen.
21 januari Franse Revolutie 1793 – De afgezette koning Lodewijk XVI van Frankrijk wordt met behulp van de guillotine onthoofd. Poolse Delingen 1793 – Pruisen en Rusland verdelen het Pools-Litouwse Gemenebest. Vaccin 1799 – Edward Jenner introduceert het pokkenvaccin.	22 januari Koningin Victoria 1901 – Na een regeringsperiode van 63 jaar, zeven maanden en twee dagen overlijdt Victoria, koningin van het Verenigd Koninkrijk, keizerin van India. Zeezender 1965 – Ondertekening van het Verdrag van Straatsburg, waardoor medewerking aan radio-uitzendingen vanuit internationale wateren wordt verboden. Andrej Sacharov 1980 – De Russische Nobelprijswinnaar Andrej Sacharov wordt gearresteerd en uiteindelijk verbannen naar de aan de Wolga gelegen stad Gorki.
23 januari Aardbeving Shaanxi 1556 – In Shaanxi (China) verwoest de dodelijkste aardbeving ooit geregistreerd (ca. 830.000 slachtoffers) een gebied van meer dan 800 kilometer breed. Tachtigjarige Oorlog 1579 – De Unie van Utrecht legt de grondslag voor het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. *Trieste* 1960 – De bathyscaaf Trieste bereikt op 10.911 meter diepte de bodem van de Marianentrog.	24 januari Geschiedenis van Roemenië 1862 – Walachije en Moldavië vormen onder Alexander Jan Cuza samen een zelfstandig Roemenië. Peter de Grote 1924 – De Russische stad Petrograd (het vroegere Sint-Petersburg) wordt omgedoopt tot Leningrad. Cor van Hout 2003 – De Nederlandse crimineel Cor van Hout, een van de daders van de Heinekenontvoering, wordt geliquideerd.
25 januari Geschiedenis van Brazilië 1554 – Stichting van de stad São Paulo in Brazilië. Olympische Winterspelen 1924 – De eerste Olympische Winterspelen gaan van start in Chamonix-Mont-Blanc in de Franse Alpen. Storm 1990 – Een zeer zware storm (windkracht 11 met uitschieters naar orkaankracht) trekt over West-Europa.	26 januari Ontdekkingsreizen 1616 – De Nederlandse ontdekkingsreizigers Schouten en Le Maire zijn de eersten die Kaap Hoorn ronden. Spaanse Burgeroorlog 1939 – Troepen van Francisco Franco bezetten de stad Barcelona. Lewinsky-affaire 1998 – De Amerikaanse president Bill Clinton ontkent een seksuele relatie te hebben gehad met Monica Lewinsky, een stagiaire in het Witte Huis.
27 januari Inquisitie 1593 – Begin van de ruim zes jaar durende rechtszaak tegen de van ketterij beschuldigde Giordano Bruno. Tweede Wereldoorlog 1943 – De stad Wilhelmshaven is het doelwit van het eerste Amerikaanse bombardement op Duitsland. Bemande ruimtevaart 1967 – Bij een oefening tijdens de opleiding van de bemanning brandt Apollo 1 uit. De driekoppige bemanning komt hierbij om het leven.	28 januari Eiffeltoren 1887 – Op het terrein van de Wereldtentoonstelling in Parijs begint Gustave Eiffel aan de constructie van een 300 meter hoge, gietijzeren toren. Geschiedenis van LEGO 1958 – De Deense speelgoedfabrikant LEGO verkrijgt het octrooi op zijn plastic bouwsteentjes. Spaceshuttleprogramma 1986 – 73 seconden na de lancering explodeert de spaceshuttle Challenger.
29 januari Geuzen 1574 – Tijdens de slag bij Reimerswaal wordt de Spaanse vloot door de geuzen onder Louis de Boisot en Joost de Moor verslagen. Geschiedenis van Hawaï 1891 – Koningin Liliuokalani bestijgt als laatste monarch de troon van het koninkrijk Hawaï. Internationaal ruimtestation (ISS) 1998 – Zestien landen, waaronder de Verenigde Staten, Rusland, België en Nederland, komen overeen gezamenlijk een ruimtestation te zullen bouwen en onderhouden.	30 januari Derde Rijk 1933 – Met het aantreden van Adolf Hitler als rijkskanselier komt een eind aan de Weimarrepubliek. The Beatles 1969 – Op het dak van de Apple-studio geven The Beatles een onaangekondigd publiek concert. Het zal het laatste concert van de fab four blijken te zijn. Bloody Sunday 1972 – Na een vreedzame demonstratie in Londonderry schiet het Britse leger 13 ongewapende burgers dood. Een man die al een kwartier eerder neergeschoten werd, overlijdt 4+¹⁄₂ maand later eveneens.
31 januari Meteorologie 1854 – Oprichting van het Koninklijk Meteorologisch Observatorium. Leon Trotski 1929 – Leon Trotski, eerder een van de grondleggers van en kopstukken in de Sovjet-Unie, wordt uit de Sovjet-Unie verbannen. Evacuatie van het Rivierenland 1995 – Een kwart miljoen Nederlanders wordt geëvacueerd omdat de Maas, de Waal en de IJssel buiten hun oevers dreigen te treden.