Klimato
Klimato envolvas statistiki pri temperaturi, atmosferala preso, venti, pluvi ed altra meteorogiala elementi de ula specifika regiono kolektata dum longa periodi di tempo, ordinare plu kam 30 yari.[1][2] On povas kontrastar la klimato kun vetero, qua esas la prezenta stando de la sama elementi dum kurta periodo, ordinare dum un o du semani.
La vorto "klimato" originis de Greka vorto klima, qua signifikas "tendenco". Ordinare, klimato esas definita kom la "mezavalora vetero" dum longa periodo di tempo. La nomizita "paleoklimatologio" studias la klimati de la tero dum pasinta epoki, uzanta evidentaji de glacio-strati, kresko-ringi en arbori, sedimenti, koralii e roki, por determinar quale esis la klimato di ula regiono dum pasinta epoki. Klimatala modeli esas matematikala modeli kreata por reprezentar pasinta, nuna o futura klimati.
La klimato en ula regiono afektesas da latitudo, altitudo, tereno, glaciala o nivala kovro, e/o per la proximeso o la disto de granda fluvii e riveri, lagi, mari od oceani. Klimati povas klasifikesar segun mezvalora o tipala serii di diferanta varianti; maxim ordinare uzata esas la temperaturo e la pluvo-quanto. L'ordinara metodo por klasifikar klimati kreesis da Rusa meteorologiisto Wladimir Köppen, ed uzesas pos 1948.
Latitudo
redaktar
La latitudo determinas l'incidala angulo di sun-radii en la surfaco di Tero e la difero di durado inter jorno e nokto. Plu granda esas l'incido di sun-radii, plusa kaloro recevas la tereno.
Varii en l'latitudo eventas pro l'inklineso de la rotac-axo di la Tero. L'incidala angulo di sun-radii dum la somero e dum la vintro ne esas la sama, e to esas l'origino di la diferi inter la sezoni. Kande l'inklino di sun-radii esas granda, li varmigas poke l'atmosfero. To esas l'origino di la kolda klimati an l'extrema nordo (Arktiko) e l'extrema sudo (Antarktika) del planeto.
Referi
redaktar- ↑ Annex III. Glossary: IPCC – Intergovernmental Panel on Climate Change - Publikigita da IPCC Fifth Assessment Report. Dato di publikigo: 2013. Pag.: 1450 URL vidita ye 25ma di julio 2016.
- ↑ What's the Difference Between Weather and Climate? - Publikigita da NASA. Dato di publikigo: 1ma di februaro 2005. URL vidita ye 13ma di novembro 2015.