gaaf

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gaaf    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣaf / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /χaːf/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ɣaːf/

Woordafbreking

• gaaf

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘ongeschonden’ voor het eerst aangetroffen in 1281
• [2] [3] ook in de figuurlijke betekenis, en in de jaren '70 tevens in de zin van “erg goed, prachtig”.

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	gaaf	gaver	gaafst
verbogen	gave	gavere	gaafste
partitief	gaafs	gavers	-

Bijvoeglijk naamwoord

gaaf

1. zonder beschadiging

   • Deze appel heeft een gaaf oppervlak. 

   ▸ Die strijd wordt voor Antoinette: er bestaat iemand die zeer ver is en die het lichamelijke tekort zal aanvullen, een vreemde schoonheid: de lichamelijke gave man (altijd op hetzelfde ideëele plan),

2. (figuurlijk) geestelijk onbeschadigd, keurig, correct (in gedrag, voorkomen)

   ▸ Van der Harst was voor zijn doen een gave vent. Maar je moest niet aan zijn rechten komen. De vrachtauto was zijn slaapplaats.

3. (informeel), (spreektaal) in de populaire smaak vallend, gunstig of aantrekkelijk

   • Hij heeft zo'n gave nieuwe laptop gekregen. 

Hyponiemen

• [1] (intensivering) klokgaaf, puntgaaf
• [3] (intensivering) keigaaf, retegaaf, supergaaf

Afgeleide begrippen

• gaafheid

Uitdrukkingen en gezegden

• Een rotte appel in de mand, maakt al het gave fruit te schand.

als iemand uit een groep een fout maakt benadeelt hij de hele groep; door slechts één persoon kan iedereen van die groep een slechte naam krijgen

Vertalingen

    1. zonder beschadiging   

Duits: intakt (de), makellos (de), unbeschädigt (de), vollständig (de) Engels: whole (en), intact (en), in one piece (en) Frans: intact (fr), en un seul morceau (fr)

Portugees: intacto (pt), inteiro (pt) Spaans: intacto (es)

    2. in de populaire smaak vallend   

Duits: geil (de), modern (de) Engels: cool (en), awesome (en) Frans: génial (fr), super (fr)

Portugees: fixe (pt), (Brazilië) legal (pt) Spaans: (Spanje) guay (es), genial (es), (Latijns-Amerika) chévere (es), (Mexico) chido (es)

Gangbaarheid

• Het woord gaaf staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gaaf" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Afrikaans

stellend	attributief	vergrotend	overtreffend
gaaf	gawe	gawer	gaafste

Bijvoeglijk naamwoord

gaaf

1. gaaf