speciaal

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  speciaal    (hulp, bestand)
• IPA: / speˈʃal / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /spe.ˈʃaːl/
  • (Vlaanderen, Brabant): /spe.ˈsjaːl/
  • (Limburg): /spe.si.ˈjal/

Woordafbreking

• spe·ci·aal

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘bijzonder’ voor het eerst aangetroffen in 1265
• afgeleid van het Latijnse 'speciēs' soort met het achtervoegsel -aal

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	speciaal	specialer	speciaalst
verbogen	speciale	specialere	speciaalste
partitief	speciaals	specialers	-

Bijvoeglijk naamwoord

speciaal

1. op een positieve manier anders dan het andere

   ▸ Zelfs met speciaal chafing-poeder (‘Anti Monkey Butt Powder’) bleef de pijn de hele dag doorzeuren.

2. uitzonderlijk, zich onderscheidend

   • Zijn speciale kleding is ongewoon 

3. ongewoon
4. opvallend
5. in het bijzonder

   • Hij deed speciaal zijn best op dat schilderij 

6. gerelateerd aan of hebbende een geestelijke of soms lichamelijke beperking

   ▸ De ervaring binnen het speciaal onderwijs heeft geleerd dat speciale kinderen tot heel speciale volwassenen kunnen uitgroeien. Hun moeizame schooltijd kan sterke jongeren van hen maken, en wanneer hun speciale gaven aan bod mogen komen – ook later binnen hun beroep – dan kunnen zij uitgroeien tot volwassenen van wie we nog wat kunnen leren.

   ▸ Ze wilden liever professionele hulp. Het gaat immers om speciale scholen met speciale kinderen.

   ▸ De term speciaal kind wordt in de praktijk gebruikt voor kinderen met een afwijkende lichamelijke of geestelijke ontwikkeling. Vroeger sprak men van een gehandicapt of abnormaal kind. Tegenwoordig doen we dit liever niet, omdat deze termen zo negatief klinken.

   ▸ 'Wat wij willen,' zei hij vol vuur, 'is meer begrip en aandacht voor kinderen met het syndroom van Down. Deze kinderen zijn speciaal, uniek!'

Synoniemen

• bijzonder, enig

Antoniemen

• ordinair
• gewoon

Afgeleide begrippen

• speciaalzaak, specialisme, specialist, specialiteit, speciaaldrank, speciaal onderwijs

Vertalingen

    1. op een positieve manier anders dan het andere   

Duits: speziell (de) Engels: special (en), particular (en) Frans: spécial (fr)

Italiaans: speciale (it) Papiaments: speshal Spaans: especial (es), particular (es)

Gangbaarheid

• Het woord speciaal staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "speciaal" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.