staart

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  staart    (hulp, bestand)
• IPA: / start / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• staart

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘achterste gedeelte’ voor het eerst aangetroffen in 1197

erfwoord afkomstig van: Middelnederlands: stert (1240), staert (1285), start (1287) Oudnederlands: stert (in toponiemen) Germaans: *sterta Indo-Europees: -

Verwant in Germaans: West: Engels: start in redstart ‘roodstaart, Phoenicurus ’ (Angelsaksisch: steort), Duits: (verouderd) Sterz, (Oudhoogduits: sterz), Fries: sturt (Oudfries: stert) Noord: Zweeds: stjärt, (Oudnoords: stertr ‘vogelstaart’)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	staart	staarten
verkleinwoord	staartje	staartjes

Zelfstandig naamwoord

de staart m

1. (zoötomie) een verlengstuk van de ruggengraat bij sommige dieren

   • De meeste zoogdieren hebben een staart. 

2. (techniek) het achterste stuk van een vliegtuig of een auto

   ▸ Een vliegtuig van TUI is na vertrek van Schiphol weer teruggekeerd naar de luchthaven. Dat gebeurde omdat het toestel een zogenoemde tailstrike had: tijdens het opstijgen raakte de staart van het vliegtuig de grond.

3. (figuurlijk), (anatomie) een bundel lang haar

   • Zij draagt haar haar in een staart. 

4. (figuurlijk), (informeel) ietwat schampere bijnaam voor een jongen die zijn haar in een staart [3] draagt

   • Kunnen die staarten van hiernaast de muziek niet wat zachter zetten. 

Hyponiemen

   

Cockerells waaierstaart Filipijnse bonte waaierstaart Griekse wimpelstaart Indische waaierstaart Maleise bonte waaierstaart Mindanaose blauwe waaierstaart Peruaanse eksterstaart Salvadori's waaierstaart Sclaters waaierstaart Van Dedems waaierstaart Visayaanse blauwe waaierstaart apenstaart beverstaart blauwstaart bleke eenstaart borstelstaart bruine eenstaart bruine waaierstaart bruinstaart dimorfe waaierstaart distelstaart donkere waaierstaart druipstaart dunstaart eenstaart eksterstaart ezelsstaart franjestaart geelstaart gele eenstaart gevlekte vorkstaart gevlekte waaierstaart goudstaart grauwstaart grijpstaart grijsstaart grijze distelstaart grijze waaierstaart hanenstaart hazenstaart kalverstaart katoenstaart kattenstaart klapstaart kleine vorkstaart koeienstaart kortstaart kreeftenstaart kromstaart krulstaart kudelstaart kwikstaart lammerstaart langstaart leeuwenstaart muizenstaart ossenstaart paardenstaart pauwenstaart pauwstaart pijlstaart plaagstaart platstaart ploegstaart pluimstaart rattenstaart roggenstaart roggestaart roodstaart rosse waaierstaart sluierstaart springstaart stekelstaart tweestaart varkensstaart vetstaart vissenstaart visstaart vorkstaart vossenstaart vraagstaart waaierstaart walvisstaart wigstaart wimpelstaart wipstaart witstaart witte eenstaart zijdestaart zwaluwstaart zwarte waaierstaart zwartstaart zweepstaart

Afgeleide begrippen

   

achtstaartig driestaartig eenstaartig gewone staartspin kop-staartaanrijding kop-staartbotsing kop-staartvonnis langstaartig negenstaartig ruigstaartig staartachtig staartbalk staartbeen staartbijten staartblauwtje staartblok staartboom staartcactus staartdelen staartdeling staartdraad staarteinde staarteloos staartgeboorte staartgeld staartgras staartgroef staartgroep staarthamer staarthengsel staarthouder staartkikker staartkikkers staartklok staartlastig staartlengte staartletter staartlicht staartligger staartlijn staartloos staartmees staartmens staartmezen staartmolen staartnoot staartnummer staartparachute staartpen staartpeper staartploeg staartpruik staartriem staartrotor staartschroef staartschutter staartsonnet staartspoor staartster staartsteun staartstof staartstrekspin staartstudent staartstuk staarttalie staarttouw staarttrogon staartveer staartvin staartvlak staartvoeter staartwervel staartwind staartworm staartwortel staartzitter staartzode tienstaartig twaalfstaartig tweestaartig veelstaartig vierstaartig vijfstaartig zesstaartig zevenstaartig

Anagrammen

• straat

Uitdrukkingen en gezegden

• Het venijn zit hem in de staart.

Het meest erge komt op het einde

• Ik krijg er een staart van

Ik ben het zat, ik heb er genoeg van

• Komt men over de hond, dan komt men over de staart

Als het moeilijkste deel van iets is gelukt, gaat de rest vanzelf en veel makkelijker

• Met de staart tussen de benen/poten [afdruipen/weggaan, ...]

Ergens ontredderd, terneergeslagen, teleurgesteld etc. vandaan gaan

• Van kop tot staart

Van het begin tot het einde

•  Ze heeft haar thuisland Zweden drie keer van kop tot staart doorkruist: te voet, in een kayak en op ski’s.  

• Als men over de duivel spreekt, dan trapt men hem op zijn staart

het over iemand hebben en die dan plots tegen het lijf lopen, of iets gebeurt terwijl je het er net over had

• Een aal ( of een paling) bij de staart hebben

Stoett-7

• Hij is te vangen als een aal bij de staart

Stoett-6

• Kop noch staart

Stoett-1242

• Maart roert zijn staart

in maart kan het erg koud zijn met winterse buien

Vertalingen

    1. een verlengstuk van de ruggengraat bij sommige dieren   

Albanees: bisht (sq) Duits: Schwanz (de) m Engels: tail (en) Frans: queue (fr) v

Italiaans: coda (it) Portugees: cauda (pt) v, rabo (pt) m Russisch: хвост (ru) m Spaans: rabo (es) m, cola (es) v Swahili: mkia Zweeds: svans (sv) g, stjärt (sv) g

    2. het achterste stuk van een vliegtuig of een auto   

Duits: Schwanz (de) m Engels: tail (en) Frans: queue (fr) v

Russisch: хвост (ru) m Spaans: calo (es) Tsjechisch: ocasní plochy letadla (cs) Zweeds: stjärt (sv) g

    3. een bundel lang haar   

Russisch: хвост (ru) m

Werkwoord

vervoeging van
staren

staart

1. tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van staren
   

   • Jij staart. 

2. derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van staren
   

   • Hij staart. 

3. (verouderd) gebiedende wijs meervoud van staren
   

   • Staart! 

Gangbaarheid

• Het woord staart staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "staart" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.