uitgaan

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  uitgaan    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈœytxan / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• uit·gaan

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  uit bw  en  gaan ww 

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
uitgaan	ging uit	uitgegaan
klasse 7	volledig

Werkwoord

uitgaan

1. ergatief ophouden met branden

   • De vlam van de kaars ging uit door een sterke bries. 

2. ergatief klaar zijn met school en weg mogen

   • Toen de school uitging, moesten we gelijk de stad in omdat de winkels anders dicht waren. 

3. ergatief naar de bar, disco of restaurant gaan

   • We gaan met z'n drieën uit in plaats van met z'n allen. 

4. ergatief naar buiten gaan

   • We moesten eerst het gebouw uitgaan voordat we mochten roken. 

5. ergatief ~ van: als vertrekpunt van een redenering nemen

   • Hij ging uit van hun goede bedoelingen. 

   ▸ Het concept tabula rasa, dat ervan uitgaat dat de mens als een onbeschreven blad wordt geboren en verantwoordelijk is voor zijn eigen geluk en verlies fascineert me.

6. ergatief ~ van: zijn oorsprong vinden

   • Die actie gaat uit van een andere organisatie. 

7. ergatief ~ naar als focus van de gedachten dienen

   • Ons medeleven gaat uit naar de nabestaanden. 

8. ergatief ervan ~ dat: veronderstellen dat iets waar is

   • Ik weet niet of je ervan uit kunt gaan dat hij komt.. 

9. uitgaan met: het beëindigen van een liefdes relatie

   ▸ Misschien nog ingewikkelder was het toen het uitging met mijn oudste dochter en haar vriendje.

Opmerkingen

• [8] Omdat "uit" deel van het werkwoord is, blijft er altijd minstens een spatie tussen "ervan" en "uit" staan. Vormen van het werkwoord "gaan" horen nooit met "ervanuit" gecombineerd te worden. Het komt wel voor dat "er" en "van" gescheiden worden, ook dan worden "van" en "uit" niet aan elkaar geschreven.
  • Ik ben er altijd van uitgegaan dan het zo goed was. 

Synoniemen

• [1] doven

Antoniemen

• [1] aangaan

Afgeleide begrippen

   

uitgaansavond uitgaanscentrum uitgaanscircuit uitgaansdrug uitgaansgelegenheid uitgaansgeweld uitgaanskleding uitgaansladder uitgaansleven uitgaanspubliek uitgaansverbod uitgaanswereld

Uitdrukkingen en gezegden

• Als een nachtkaars uitgaan

In een gestaag tempo minder worden en eindigen

• De laan uitgaan

ontslagen worden

Vertalingen

    1. ophouden met branden   

Duits: ausgehen (de) Engels: go out (en)

Papiaments: paga Spaans: apagarse (es)

    3. naar de bar, disco of restaurant gaan   

Engels: go out (en) Papiaments: sali, bai keiro/bai keiru

Spaans: salir (es)

    4. naar buiten gaan   

Engels: leave (en) Frans: sortir (fr)

Papiaments: sali, bai keiro/bai keiru Spaans: salir (es)

Gangbaarheid

• Het woord uitgaan staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "uitgaan" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.