zand

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zand    (hulp, bestand)
• IPA: / zɑnt / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• zand

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands sant van Oudnederlands sant, Protogermaans *sanda-/*samdaz,, Indo-Europees *sámh₂dʰos. In de betekenis van ‘steenstof’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 893

Verwant in Germaans: West: Engels: sand, Duits: Sand, Oudfries: sond/sand, Fries: sân Noord: Oudnoors: sandr

Verwant in Romaans: Latijn: sentina

Verwant in andere Indo-Europese talen: Grieks: ἀμάω, ἄμη Litouws: sémti

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zand	zanden
verkleinwoord	zandje	zandjes

Zelfstandig naamwoord

het zand o

1. (geologie) losse massa die bestaat uit miljoenen stukjes steen, schelpen [1], kwarts en glimmer [1]

   • Ze lag lekker in het zand te zonnen. 

   ▸ Blijkbaar werkte mijn actie wel, dus ik schopte nogmaals wat zand waardoor de ratelslang sierlijk de struiken ingleed. Ik wachtte een paar minuten tot de kust echt veilig was.

• 
  1. Enkele korrels zand op een vinger.
• 
  2. Zand stroomt uit een gesloten vuist.
• 
  3. Een afdruk in het zand op de planeet Mars.
• 
  4. Een vlakte van zand bij de zee.
• 
  5. Er zit zand in een zandloper die in het zand zit.

Hyponiemen

   

Balgzand Breezand Cadzand Heinkenszand Hoogezand Hoogzand Kornwerderzand Saharazand Stuivezand Witzand baanzand dekzand drijfzand duinzand gehoorzand goudzand graveelzand grindzand groenzand grofzand gruiszand gulzand keizand kiezelzand kleefzand klinkzand kuivezand kwartszand loopzand maanzand metselzand monazietzand opvulzand rijnzand rivierzand savannezand schelpenzand schelpzand scherpzand schierzand schuurzand sculptuurzand slakkenzand slijpzand spuitzand strandzand strooizand stuifzand teerzand voetzand welzand woestijnzand zeefzand zeezand zilverzand

Afgeleide begrippen

   

Amerikaanse zandspinnendoder Chios bruin zandoogje Cypriotisch bruin zandoogje Duitse zandloopkever Egeïsch bruin zandoogje Gelderse zandbij Grote Zandwoestijn Indisch zandhoen Indische zandleeuwerik Italiaans zandkroeskopje Kleine Zandwoestijn Levant bruin zandoogje Lichtensteins zandhoen Sardijns bruin zandoogje Spaans oranje zandoogje Texelse zandbij Tibetaanse zandvos Turks bruin zandoogje Wesmael's zandspinnendoder Zandenburg Zandeweer Zandveld Zandvliet Zandvoort Zandwerf Zandwijk behaarde zandspinnendoder blauwe zandbij bont zandhoen bont zandoogje bos-zandspinnendoder bruin zandoogje elegante zandroofvlieg gekorfde zandspinnendoder geriemde zandbij gewone zandspinnendoder glanzende zandspinnendoder glimmende zandbij grauw zandoogje grijs zandvleugeltje grijze zandbij groene zandbij groene zandloopkever kleine zandbij kleine zandzakdrager koolzwarte zandbij lichte zandvedermot oostelijke zandvos oranje zandbij oranje zandoogje rode zandbij tweekleurige zandbij variabel zandvleugeltje variabele zandbij verzanden vroege zandbij vroege zandroofvlieg zandaal zandaardappel zandachtig zandadder zandafgraving zandauto zandbaan zandbaars zandbad zandbak zandbank zandbed zandberg zandbij zandbijen zandblad zandblauwtje zandbloem zandbodem zandboer zandcrêpe zanddeeg zanddeeltje zanddepot zanddijk zanddoddegras zanddollar zanddoorntje zandduin zanden zanderig zandfilter zandgaasvlieg zandgat zandgebak zandgebakje zandgebied zandgeel zandglas zandgoed zandgolf zandgraver zandgraverij zandgravertje zandgroeve zandgrond zandgrootoogkever zandhaarmos zandhaas zandhagedis zandhaver zandheuvel zandhoen zandhoenders zandhommel zandhonger zandhoop zandhoornbloem zandhoos zandhoudend zandig zandkasteel zandkever zandkleur zandkleurig zandkoek zandkoekje zandkool zandkop zandkorrel zandkrab zandkreek zandkroeskopje zandkruiper zandkuil zandkunstenaar zandkunstgrasveld zandlaag zandland zandlandschap zandlanglijf zandleeuwerik zandlichaam zandloopkever zandloopkevers zandloper zandman zandmannetje zandmotor zandmuizen zandmuur zandneger zandoog zandoogje zandoorworm zandopspuiting zandpad zandpakket zandpeer zandplaat zandplevier zandpol zandpolder zandproof zandput zandraap zandraket zandrat zandregen zandrits zandrog zandroofkever zandroofvlieg zandroos zandrug zandruiter zandschar zandschelp zandschilderen zandschildwants zandschip zandschuit zandschulp zandsculptuur zandspiering zandspinnendoder zandsteekmier zandsteen zandstenen zandstofuil zandstorm zandstralen zandstrand zandstreek zandstrooier zandstrook zandsuppletie zandsurfen zandsurfer zandtaart zandtandklauw zandtapijt zandtijgerhaai zandtong zandtransport zandtrechter zandtrein zandtruck zandvaart zandvanger zandvarkensgras zandvedermot zandverstuiving zandviltvlieg zandvlakte zandvleugeltje zandvlieg zandvliegen zandvlo zandvorm zandvormpje zandvos zandwal zandwallaby zandweegbree zandweg zandwerper zandwesp zandwespen zandwinlocatie zandwinner zandwinning zandwinplas zandwinput zandwoestijn zandwolfsmelk zandworm zandzak zandzakdrager zandzakje zandzee zandzegge zandzuiger zilveren zandbij zilveren zandspinnendoder zilvergrijze zandrat zuidelijk grauw zandoogje zuidelijk oranje zandoogje zwart-rosse zandbij zwartbronzen zandbij

Uitdrukkingen en gezegden

• Zand er over

Stoett-2135

• Als los zand aan elkaar hangen

zaken die niets met elkaar te maken hebben die samengebracht worden

• Iemand zand in de ogen strooien ( of werpen)

iemand bedriegen, misleiden

• In het zand bijten

tegenstand verduren

• Op zand ( of op een zandgrond) bouwen

Stoett-2627

Vertalingen

    1. losse massa die bestaat uit miljoenen stukjes steen en schelpen   

Afrikaans: sand (af) Albanees: rërë (sq) v Arabisch: رمل (ar) m Atayal: bnaqii Baskisch: hondar (eu) Bulgaars: пясък (bg) Catalaans: sorra (ca) v Chinees: 沙 (zh) Deens: sand (da) o Duits: Sand (de) m Engels: sand (en) Esperanto: sablo (eo) Estisch: liiv (et) Fins: hiekka (fi) Frans: sable (fr) m Fries: sân (fy) o Hongaars: homok (hu) Ido: sablo (io) IJslands: sandur (is) m Indonesisch: pasir (id) Italiaans: sabbia (it) v Japans: 砂 (ja)

Koreaans: 모래 (ko) Kroatisch: pijesak (hr) m Latijn: arena (la) v, harena (la) v Lets: smiltis (lv) v Maori: one (mi) Nahuatl: xālli (nah) Noors: sand (no) m Nynorsk: sand (nn) m Papiaments: santu Pools: piasek (pl) m Portugees: areia (pt) v Roemeens: nisip (ro) m/v Russisch: песок (ru) m Sardisch: arena (sc) v Schots-Gaelisch: gainmheach (gd) Spaans: arena (es) v Telugu: ఇసుక (te) Tsjechisch: písek (cs) m Turks: kum (tr) Tzotzil: yi' Welsh: tywod (cy) Zweeds: sand (sv) g

Werkwoord

vervoeging van
zanden

zand

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van zanden
   

   • Ik zand. 

2. gebiedende wijs van zanden
   

   • Zand! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van zanden
   

   • Zand je? 

Gangbaarheid

• Het woord zand staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zand" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

zand

1. zand; een losse massa die bestaat uit miljoenen stukjes steen, schelpen, kwarts en glimmer

Veluws

Zelfstandig naamwoord

zand

1. zand; een losse massa die bestaat uit miljoenen stukjes steen, schelpen, kwarts en glimmer