Gustav VI Adolf av Sverige

Gustav VI Adolf av Sverige (11. november 1882–15. september 1973) var konge av Sverige frå 1950 til 1973. Han var eldste son av kong Gustav V og dronning Victoria. Han høyrde til fyrstehuset Bernadotte. Før Gustav Adolf vart konge, hadde han tittelen hertug av Skåne.

Gustav VI Adolf av Sverige
Fil:Gustaf VI Adolf of Sweden Color Portrait.jpg
Konge av Sverige
Regjeringstid	29. oktober 1950–15. september 1973
Fullt namn	Oskar Fredrik Wilhelm Olaf Gustav Adolf
Fødd	11. november 1882
Fødestad	Stockholms slott
Død	15. september 1973
Dødsstad	Helsingborgs lasarett
Gravstad	Kungliga begravningsplatsen
Føregangar	Gustav V av Sverige
Etterfølgjar	Carl XVI Gustaf av Sverige
Gift med	Margaret av Storbritannia (1905–1920) Louise Mountbatten (1923–1965)
Gift med	Margaret av Connaught, Louise Mountbatten
Dynasti	Bernadotte
Motto	Plikten framför allt
Far	Gustav V av Sverige
Mor	Victoria av Baden
Born	Med Margaret av Connaught: Prins Gustaf Adolf, Hertug av Västerbotten (1906–1947) Prins Sigvard, Bernadotte (1907–2002) Prinsesse Ingrid, seinare dronning av Danmark (1910–2000). Gift med kong Fredrik IX av Danmark Prins Bertil, hertug av Halland (1912–1997) gift med Lilian Craig Prins Carl Johan Bernadotte (1916–)

Oppvekst

Arveprinsen blei døypt i Stockholms slott den 25. november, i vatn henta frå Jordan-elva i Palestina. I barndommen var han mange somrar på slottet Mainau i Bodensjøen, der morforeldrene hans heldt til. Farmora, dronning Sofia, inviterte òg gjerne han og brørne til Ulriksdals slott i Stockholms län.

Utdanning

For vårterminen 1902 blei Gustav Adolf innskriven ved Uppsala universitet, der han studerte statsvitskap, økonomi, historie og arkeologi. Det sistnemnde faget hadde han ei livslang interesse for. Han var med på si første utgraving som sekstenåring, ved Tullgarn slott i Södermanland, og drog seinare på fleire utgravingsekspedisjonar til Italia. Ei anna interesse var kinesisk kunst.

I tillegg til svensk snakka Gustav Adolf engelsk, fransk og tysk flytande, og kunne dessutan lesa italiensk og noko latin.

Kronrins Gustav Adolf med familien sin.

Ekteskap

Gustav Adolf trefte den engelske prinsessa Margaret av Storbritannia, sonedotter til dronning Victoria av Storbritannia, under ein bankett i Kairo i januar 1905. Han skulle eigentleg hatt den yngre søstera hennar Patricia til bords, men etter at han møtte Margaret veik han ikkje frå hennar side. Dei to trulova seg etter fire veker saman i Kairo og gifta seg den 15. juni same året. Av Oscar II fekk dei Sofiero slott i bryllaupsgåve. Dei fekk fem barn saman. Kronprinsesse Margaret døydde den 1. mai 1920 etter å ha sjukna til ei tid.

Under ei reise til England i 1923 trefte kronprinsen Louise Mountbatten, som skulle bli den andre kona hans. Dette var i tråd med ønsket og spådommen til far hennar, markien av Milford Haven, som var gått bort i 1921, men før det hadde sagt at «det finst berre eit menneske i heile verda som kunne passa Louise, og det er Gustaf Adolf av Sverige. Og den einaste som kan passa Gustaf Adolf er Louise!» Trulovinga mellom dei to blei erklært den 1. juli, og 3. november 1923 gifta dei seg med kvarandre. Dette ekteskapet gav ingen barn.

Regjeringstid

Den 29. oktober 1950 etterfylgde Gustav VI Adolf faren som konge av Sverige. Han var den første svenske monarken etter fridomstida som ikkje hadde noko politisk makt. Som konge hadde han likevel ei sterk stilling, og trass sterke krav frå venstresida ved byrjinga av 1970-talet om å avskaffa monarkiet gjekk ikkje gjennom Riksdagen.

I august 1973 blei kongen sjuk med blødande magesår, og ein operasjon mot dette var ikkje vellukka. Han sovna stille inn den 15. september på Helsingborg lasarett. Omverda var mindre stille; fire dagar tidlegare hadde det vore militærkupp i Chile, og dagen etter føregjekk det svenske riksdagsvalet.

Sonesonen Karl XVI Gustav av Sverige etterfylgde Gustav VI Adolf som konge. Sonen, arveprins Gustaf Adolf, hadde omkome i ei flyulukke i 1947.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Gustav VI Adolf av Sverige