Høgt blodtrykk
Høgt blodtrykk eller hypertensjon er ein kronisk medisinsk tilstand der blodtrykket i pulsårene er uvanleg høgt.[1] Blodtrykket er høgst (overtrykk) når hjartemuskelen trekk seg saman (systole) og minst (undertrykk) når han kvilar (diastole).[1] Det finst ulike definisjonar på normalt blodtrykk, men trykket skal typisk ligge kring 100-140 mmHg systolisk og 60-90 mmHg diastolisk. Ein plar å kalle det høgt blodtrykk når desse verdiane ligg kring 140/90 mmHg over lengre tid.
Høgt blodtrykk er ei påkjenning for hjarta og kan stundom føra til hypertensiv og koronar hjartesjukdom. Det kan også føra til hjerneslag, aneurismar i blodårene (t.d. aortaaneurisme), perifer karsjukdom og kronisk nyresvikt.[1]
Hypertensjon kan klassifiserast som essensiell (eller primær) og sekundær. Kring 90-95 % av tilfella er essensielle, som tydar at det ikkje finst noko tydeleg forklaring. Resten (5-10 %) av tilfella er sekundære, som tydar at blodtrykket skuldast ein annan tilstand i nyrene, pulsårene, hjarta eller det endokrine systemet.[2]
Diett- og livsstilsendringar kan betre blodtrykket og minske komplikasjonar, men lækjemiddel er påkravd for dei som er alvorleg ramma. Behandling av moderat hypertensjon (>160/100 mmHg) med lækjemiddel kan auka forventa levealder, medan behandling av mildare hypertensjon ikkje kan det.[3][4] Fordelane ved behandling av blodtrykk mellom 140/90 mmHg og 160/100 mmHg er uklåre.[5][6] Nokre studiar finn ingen fordelar, medan andre gjer det.[7]
Sjukdomsteikn og symptom
endreHøgt blodtrykk er nesten alltid symptomlaust og blir oftast oppdaga ved screening eller ved oppsøking av helsehjelp for eit urelatert problem. Nokre pasientar med høgt blodtrykk klagar på hovudverk (særleg i bakhovudet om morgonen), samt omtåke, ørske, tinnitus, synsforstyrringar og uvete.[8] Desse symptoma treng ikkje skuldast høgt blodtrykk, men kan også kome av angst.[9]
Ved undersøking kan legen mistenkje hypertensjon på grunnlag av hypertensiv retinopati, som kan sjåast ved augespegling av fundus.[10] Alvorlegheitsgrada av hypertensiv retinopati blir oftast gradert frå I-IV, men dei minste gradane kan vere vanskelege å skilje frå einannan.[10] Oftalmoskopiske funn kan også gje ein indikasjon på kor lenge personen har vore hypertensiv.[8]
Sjå òg
endreKjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Hypertension» frå Wikipedia på engelsk, den 26. november 2014.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Årsaker til høyt blodtrykk». nhi.no (Norsk Helseinformatikk). 21. desember 2012. Arkivert frå originalen 10. mai 2015. Henta 26. november 2014.
- ↑ «Hypertensjon». lvh.no (Legevakthåndboken). Henta 26. november 2014.
- ↑ Diao, D; Wright, JM; Cundiff, DK; Gueyffier, F (15. august 2012). «Pharmacotherapy for mild hypertension.». The Cochrane database of systematic reviews 8.
- ↑ Arguedas, JA; Leiva, V; Wright, JM (30. oktober 2013). «Blood pressure _targets for hypertension in people with diabetes mellitus.». The Cochrane database of systematic reviews 10.
- ↑ Diao, D; Wright, JM; Cundiff, DK; Gueyffier, F (15. august 2012). «Pharmacotherapy for mild hypertension.». The Cochrane database of systematic reviews 8: CD006742.
- ↑ Arguedas, JA; Leiva, V; Wright, JM (30. oktober 2013). «Blood pressure _targets for hypertension in people with diabetes mellitus.». The Cochrane database of systematic reviews 10: CD008277.
- ↑ Sundström, Johan; Arima, Hisatomi; Jackson, Rod; Turnbull, Fiona; Rahimi, Kazem; Chalmers, John; Woodward, Mark; Neal, Bruce (23. desember 2014). «Effects of Blood Pressure Reduction in Mild Hypertension». Annals of Internal Medicine.
- ↑ 8,0 8,1 Fisher ND, Williams GH (2005). «Hypertensive vascular disease». I Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS; et al. Harrison's Principles of Internal Medicine (16th utg.). New York, NY: McGraw-Hill. s. 1463–81. ISBN 0-07-139140-1.
- ↑ Marshall, IJ; Wolfe, CD; McKevitt, C (9. juli 2012). «Lay perspectives on hypertension and drug adherence: systematic review of qualitative research». BMJ (Clinical research ed.) 345: e3953.
- ↑ 10,0 10,1 Wong T, Mitchell P; Mitchell (February 2007). «The eye in hypertension». Lancet 369 (9559): 425–35.