Steinalderen

Steinalderen er den epoken i menneskeslekta si historie da ein hovudsakleg bruka reiskapar av stein og andre naturmateriale, men ikkje metall. Han er den lengste perioden i menneskehistoria, rundt 2,6 millionar år, med ei byrjing i den geologiske epoken pleistocen. Steinalderen har vart i ulik tid innan ulike menneskesamfunn — nokre samfunn har klart seg utan metall fram til våre dagar.

Perioden er den første i menneskehistoria der ein ser utstrekt bruk av teknologi, og ei spreiing av menneske til tidlegare ubebudde område. Han endar med utviklinga av jordbruket, domestisering av dyr og smelting av kopar. Han blir kalla ein førhistorisk periode, i den betydninga at han var forut for den nedskrivne historia.

Inndeling

Steinalderen er den første perioden i treperiodesystemet frå 1800-talet, der bronsealderen og jernalderen utgjer dei to andre. Han vart vidare delt inn i dei tre underperiodane nemnde ovanfor av John Lubbock i det klassiske historieverket Pre-historic Times frå 1865. Dei tre underperiodane er så inndelte i enda mindre underperiodar.

Dei tre hovudperiodane av steinalderen er:

• Eldre steinalder (Paleolitikum), frå rundt 2,6 millionar år sidan, der menneske utvikla seg og tok til å laga grove reiskapar.
• Mellomsteinalder (Mesolitikum), frå rundt 11 660, mot slutten av siste istid, då fleire samfunn tok til å utvikla jordbruk
• Yngre steinalder (Neolitikum), ei tid då mange dreiv jordbruk og dyrehald, laga keramikk og gjerne bygde langhus. Byrja rundt 9500 f.Kr. i Midt-Austen, rundt 4000 f.Kr. i Noreg.

Levesett

Dei tok i bruk ei rekkje materialar. Nokre steinsortar, som f.eks. flint, vart forma eller knakka for å laga skjerereiskapar og våpen, mens andre steinsortar som basalt og sandstein vart bruka til å laga kverner og andre reiskapar. Tre, bein, skjel og horn vart òg mykje bruka. Når det er steinen som har gitt perioden namn skuldast dette at det er det materialet som blir best bevart, og som dermed har sett mest spor etter seg. Mot slutten av perioden tok dei også i bruk keramikk.

Bakgrunnsstoff

• Nettstaden Arkeologen med mellom anna tidstavler, opplysningar om metodar og mykje meir, Bergen Museum, Universitetet i Bergen. Arkivert 2008-12-14 ved Wayback Machine.

Sjå òg

• Steinalderen i Noreg

Kjelder

• «Steinalderen» i Store norske leksikon, snl.no.
• Encyclopaedia Britannica (2009), «Stone Age», Encyclopædia Britannica Online