Stempelmotorar med innvendig forbrenning
Stempelmotorar med innvendig forbrenning er forbrenningsmotorar der forbrenningskammeret har direkte kontakt med eit stempel som overfører energien som vert frigjort under forbrenninga til mekanisk arbeid. I dei fleste forbrenningsmotorar med intern forbrenning har stemplet ei lineær rørsle, men nokre, som wankelmotorar, har roterande stempel. Forbrenninga skjer i diskontinuerlege tidsbolkar, kalla «takter».
Klassifisering etter termodynamisk prinsipp
endreKlassifisering etter talet på takter
endreKlassifisering etter stempelrørsle
endre- Lineær stempelrørsle
- Motorar med roterande stempel|Roterande stempel
- Oscillerande stempel
- Fristempelmotor
Klassifisering etter drivstofftype
endre- Motorar som nyttar drivstoff i fast form
- Motorar som nyttar drivstoff i gassform
- Motorar som nyttar flytande drivstoff
Klassifisering etter drivstofftilførsel
endreKlassifisering etter tenningsmåte
endreSoge
endre- 1206: Al-Jazari fann opp ei dobbeltverkande stempelpumpe med veivaksel og råde.
- 1551: Leonardo da Vinci foreslo ein forbrenningsmotor (utan kompresjon).
- 1673: Abbé Hautefeuille foreslo ein forbrenningsmotor som nytta krut som drivstoff, for å pumpa vatn. Prinsippet var å nytta atmosfæretrykket til å lyfta vatnet ved at det oppstod undertrykk i sylinderen når gassen vart avkjølt etter eksplosjonen.[1]
- 1600-talet: Samuel Morland eksperimenterte med å nytta krut for å generera undertrykk for å lyfta vatn.
- 1678: Christiaan Huygens eksperimenterte med ein krutdriven undertrykkstempelmotor. Huygens skal ha fått motoren til å fungera og demonstrerte han i 1680.[1]
- 1780: Alessandro Volta nytta ein elektrisk gneiste til å tenna ei luft-hydrogen-blanding.[2]
- 1794: Robert Street fekk patent på ein forbrenningsmotor (utan kompresjon) som nytta terpentin- eller oljedamp.
- 1801: Philippe Lebon fekk patent på ein dobbeltverkande gassmotor (utan kompresjon).
- 1806; François Isaac de Rivaz konstruerte ein stempelmotor som gjekk på ei blanding av hydrogen og oksygen.
- 1820: W. Cecil publiserte eit framlegg til ein stempelmotor som nytta hydrogen som drivstoff. Det var atmosfæretrykket som utførte arbeid når gassen i sylinderen vart avkjølt etter forbrenninga.[1]
- 1823: Samuel Brown bygde og fekk patent på ein atmosfæremotor som nytta gass som brennstoff.
- 1823: Whright fekk patent på ein dobbeltverkande gassmotor med sentrifugalregulator.[1]
- 1826: Samuel Morey fekk patent på og bygde ein motor som nytta terpentin son drivstoff.
- 1838: William Barnett fekk patent på ein gassmotor som i tillegg til arbeidssylinderen hadde to andre sylindrar som komprimerte lufta og gassen før dei vart blanda. Motoren hadde ikkje kompresjon, men gassen som strøyma inn i sylinderen hadde overtrykktrykk.[1]
- 1843: Drake bygde ein gassmotor som gjekk på lampegass. Turtalet var på 160 o/min og effekten på rundt 20 hk.[1]
- 1856: Eugenio Barsanti og Felice Matteucci bygde ein gassmotor som vart installert på Maria Antonia jarnbanestasjon i Firenze.
- 1860: Jean-Joseph Étienne Lenoir tok patent på ein totakts gassmotor med innvendig forbrenning, men utan kompresjon. Lenoir testa motoren i ein primitiv bil.[3] Motorane til Lenoir er rekna som dei fyrste som var brukbare i praksis, sjølv om dei hadde svært dårleg verkingsgrad.
- 1860: Christian Reithmann fekk patent på firetaktsmotoren.
- 1862: Alphonse Beau de Rochas fekk patent på ein firetaktsmotor med sjølvtenning.
- 1863: Jean-Joseph Étienne Lenoir utvikla ein forgassar og prøvekøyrer ein bil med forbrenningsmotor for flytande drivstoff [3].
- 1870: Siegfried Marcus bygde ein totaktsmotor utan kompresjon, etter same mønster som Lenoir. Han monterte motoren i ei vogn.
- 1877: Nikolaus August Otto tok patent på ein firetaktsmotor med innvendig forbrenning, med kompresjon (patentet vart seinare oppheva, etter ei rettssak).
- 1882: George Brayton bygde ein motor som gjekk på parafin, med ein separat sylinder for kompresjon. Motoren hadde låg verkingsgrad.
- 1885: Herbert Akroyd Stuart tok patent på glødehovudmotoren.[4]
- 1892: Rudolf Diesel tok patent på dieselmotoren.
- 1929: Felix Wankel tok patent på wankelmotoren.
- 1970-talet: Ein fekk elektronisk kontrollert tenning i bilmotorar.
- 1980-talet: Det elektroniske tenningssystemet vart forbetra for å minske forureining.
- 1980-talet: Ein fekk elektronisk drivstoffinnsprøyting på bensinmotorar til bil.
- 1990-talet: Ein fekk hybridkøyretøy som nyttar både ein forbrenningsmotor og ein elektrisk motor.
Referansar
endre- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 The Early History of Combustion Engines', University of Cambridge, Department of Engineering. (vitja 19. april 2008)
- ↑ Electric pistol, Volta's instruments. (vitja 19. april 2008)
- ↑ 3,0 3,1 Hütten, H., Motoren - Technik - Praxis - Geschichte, 10. utg., Motorbuch Verlag, 1997.
- ↑ Hooley, R., The Akroyd Oil Engine Arkivert 2011-05-24 ved Wayback Machine., Ray Hooley's - Ruston-Hornsby - Engine Pages. (Ref. dato: 22. september 2007)