Kvensk
Kvensk (på kvensk kvääni[2], tidlegare kainun kieli eller kveenin kieli), tidlegare òg kvænsk, er eit finsk-ugrisk språk som òg kan klassifiserast som ein dialekt av finsk. Kvensk er språket til kvenene — ei folkegruppe som er etterkommarar av finnar som innvandra til Troms og Finnmark frå 1600-talet av frå grensedalen mellom Sverige og Finland, Tornedalen, og frå Nord-Finland. Kvensk språk har ein viss status som språk i Porsanger kommune.[3]
| Kvensk kvääni | ||
| Klassifisering | Uralsk austersjøfinske språk | |
| Talarar | kvener | |
| Bruk | ||
| Tala i |  Noreg
| |
| Kvensktalande i alt | 5 000 - 8 000[1] | |
| Rangering | 106 | |
| Skriftsystem | Latinsk | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-3 | fkv | |
| Glottolog | kven1236
| |
I kvenske/finskætta miljø er det mykje diskusjon om ein ynskjer eit eige kvensk skriftspråk eller å halde på det riksfinske som blir lært i skulane i dag.
På eit møte i 2008 vart det vedtatt at skriftspråksnormalen som er under utarbeiding, skal basere seg på eit kompromiss mellom alle dei kvenske dialektane, og samstundes vere ei tilnærming mot meänkieli.[4]
I januar 2006 vart det starta eit studium i kvensk ved universitetet i Tromsø. Studiet går over tre semester, og ein kan studere enkeltemne som kvensk språk og kvensk kultur og litteratur.
Historie
endrePå 1800-talet vart kvenene av norske myndigheiter sett på som viktige i arbeidet med å dyrke opp Finnmark. Frå og med starten av 1900-talet slo Noreg over til ein politikk som gjekk ut på å hindre bruken av kvensk og samisk. Jordsalsloven, Lov av 22. mai 1902 om avhendelse av og bortforpaktning av Statens jord i Finnmark, § 1c sa at «Avhendelse må kun skje til norske statsborgere – som kan tale, læse og skrive det norske sprog og benytte dette til daglig bruk». NRK vart oppretta i 1933. Allereie året etter vart den første NRK-bygde radiosendaren utanfor Oslo opna — og det i Vadsø. Etter oppfordring frå Forsvaret delte NRK ut 50 radioapparat gratis til samar og kvenar i grensestroka mot Finland, så det er ikkje tvil om kva motiva bak denne radiosatsinga var.[treng kjelde]
I starten av 1990-åra vart det mogleg å ha finsk/kvensk som andrespråk i skolen i dei tre nordlegaste fylka.
Den norske regjeringa erklærte 26. april 2005 at dei såg på kvensk som eit eige språk.
Kjelder
endre- ↑ ethnologue.com
- ↑ «Det kvenske navnet på språket er kvääni». 19. juni 2009. Arkivert frå originalen 22. mars 2011.
- ↑ «Trekulturelle og trespråklige Porsanger». Porsanger kommune. 4. oktober 2016.
- ↑ «Referat fellesmøte språkting og språkråd». Arkivert frå originalen 24. juni 2016.
Bakgrunnsstoff
endre
Wikimedia Incubator - Wikipedia på kvensk
- E-læringsprogram for kvensk
- E-ordbok for kvensk
- Norske Kveners Forbund - Ruijan kveeniliitto si heimeside
- Kvensk bibliografi
- Kvensk institutt
- Kvenske nyheiter frå NRK på norsk og kvensk
