Rotterdam

Rotterdam er den nest største byen i Nederland etter hovudstaden Amsterdam, og den største byen i provinsen Zuid-Holland (Sør-Holland). Byen har den største hamna i Europa, og var mellom 1962 og 2004 den travlaste hamna i verda, før Shanghai tok over den rolla. Han ligg ved breidda til elva Nieuwe Maas (Nye Maas), ein av elvane i elvedeltaet danna av Rhinen og Maas. Namnet Rotterdam har sitt opphav i at byen vart grunnlagd ved ein demning (dam) i ei av sideelvane, Rotte. Rotterdam har om lag 665 000 innbyggjarar.

Rotterdam
by
Erasmusbrua med sentrum av Rotterdam i bakgrunnen. Foto: Ruud Zwart
Flagg Våpenskjold
Motto: Sterker door strijd – «Sterkare gjennom strid»
Kallenamn: «Roffa» eller «Rotjeknor»
Land	Nederland
Provins	Zuid-Holland
Del av	Nederland
Areal	319,35 km²
Folketal	664 311 (1. januar 2023)
Rotterdam 51.92°N 4.48°E / 51.92; 4.48
Kart som viser Rotterdam. Kart som viser Rotterdam.
Wikimedia Commons: Rotterdam

Den 14. mai 1940 vart byen bomba til ruinar av det tyske Luftwaffe.

Historie

Rotterdam (1856), av Johan Jongkind.

Rotterdam har ei soge som går tilbake til minst år 900 ved elva Rotte (eller Rotta som ho heitte den gongen). Rundt 1150 førte store flaumar til at utviklinga av området stoppa opp og at store dike og demningar vart bygd, inkludert Schielands Hoge Zeedijk langs nordsida av dagens Nieuwe Maas. Ein demning ved Rotte, kalla «Rotterdam» vart bygd i 1260-åra og ligg der Hoogstraat (Hovudgata) ligg i dag.

Den 7. juni 1340 gav grev Willem IV av Holland Rotterdam byrettar, som då hadde om lag 2000 innbyggjarar. Rund 1350 vart ein skipskanal, Rotterdamse Schie, bygd ferdig og han gav Rotterdam sjøveg til dei større byane i nord og vart eit lokalt omlastingssenter mellom Holland, England og Tyskland. Han vart på denne tida gradvis urbanisert.

Hamna i Rotterdam voks sakte, men gradvis og vart etter kvart ei viktig hamn og sete for ein av dei seks kammera til Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC), eller Det nederlandske austindiakompaniet.

Den største veksten, både for hamna og i folketalt, kom då Nieuwe Waterweg stod ferdig i 1872. Byen og hamna byrja å utvide seg på sørsida av elva. Witte Huis eller «Det kvite huset» var ein skyskrapar bygd i 1898 inspirert av dei amerikanske skyskraparane og er eit symbol på Rotterdam sin vekst og suksess. Då bygget stod ferdig var det den høgaste kontorbygningen i Europa med ei høgd på 45 meter.

Tyskland invaderte Nederland 10. mai 1940. Tyskland hadde planlagt å erobre land på ein dag, men møtte hard motstand og den nederlandske hæren kapitulerte først 14. mai etter at tyskarane bomba Rotterdam og truga med å bombe andre byar. Hjarte av byen vart nesten totalt øydelagd av tyske Luftwaffe og 800 menneske mista livet medan om la 80 000 vart heimlause. Ossip Zadkine fanga seinare hendinga med statuen Stad zonder hart («Byen utan hjarte»). Rådhuset overlevde bombinga. Tyskarane prøvde å unngå og treffe rådhuset sidan det skulle nyttast som hovudkvarter deira i Nederland under krigen. Statuen ligg no nær Leuvehaven, ikkje langt frå brua Erasmusbrug i sentrum av byen, på nordsida av elva Nieuwe Maas. Frå 1950-åra og gjennom 1970-åra vart byen bygd om. Byen var verande forholdsvis vindfull og open fram til byråda i 1980-åra utvikla ei ny utforming av byen.

Folk frå Rotterdam

• Willem de Kooning (1904—1997), sentral kunstnar innan abstrakt ekspresjonisme
• Rem Koolhaas, arkitektur-teoretikar, urbanist, arkitekt

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Rotterdam

Reiseguide for Rotterdam frå Wikivoyage

• Offisiell nettstad