Bellerofont

Bellerofont
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Bellerofont tuant la Quimèra, epinetron atic, v.;425-420, Musèa nacional arqueologic d'Atenas.
Genre	mascle
Espècia	Mortal
Activitat(s)	rei de Corint
Familha	Glaucos (paire) Eurinomèa (maire) Filonoèa (femna) Isandros e Ipolòc (filh) Laodamia (filha) Poseidon (paire que se li atribuís) Sisif (felen)
Entoratge	Pegàs (que n’es lo dombaire)
Enemic(s)	Proetos e sa femna Stenebèa Quimèra Amozonas

Bellerofont (en grèc ancian: Βελλεροφῶν Bellerophỗn) es un eròi de la mitologia grèga, qu'es lo felen de Sisif, filh de Glaucos o de Poseidon, segon las versions, sa maire es Eurinomèa. Es rei de Corint.

Recits mitologics

Bellerofont e Pagàs

Medalhon central restaurat d'un mosaïc roman descobèrt a Autun en 1830 (musèu Rolin).

Bellerofont per Omèr

Son istòria es contada dins l’Iliada per Glaucos, filh d’Ipolòc, a que Diomedes demandèt sa linhada.

“ Glaucos engendrèt l’impecable Bellerofont, a qui los Dieus donèron la beutat e la vigor agradiva. Mas Proetos, qu’èra lo mai poderós dels Argians, que Zèus los aviá somés a son sceptre, aguèt contra el de malas pensadas e lo cacèt de son pòble. Que la femna de Proetos, la divina Anteia, desirèt afogada s'unir al filh de Glaucos per un amor secret; mas persuadiguèt pas lo savi e prudent Bellerofont e, plena de mesorga, parlèt atal al rei Proetos:

Morís, Proetos, o tua Bellerofont que, per violéncia, volguèt s'unir d'amor amb ièu.

”

Atal parla tanben, e, a aquestas paraulas, la colèra prenguèt lo Rei. E tuèt pas Bellerofont, de paur piosa qu’aqueste murtre dins sa ment; mas l’enviá en Lícia amb de tauletas ont aviá gravat de signes de mòrt, que los donèt a son sògre e qu’aqueste le tue. E Bellerofont anèt en Lícia jols bons auspicis dels Dieus. Sul camin domptèt lo Pegàs, rei dels cavals. E quand i arribèt, sus la broa del rapid Xanthos, lo rei de la granda Lícia lo recebèt amb onor, li foguèt espitalièr pendent nòu jorns e sacrifiquèt nòu buòus. Mas quand Eòs de dets rosats tornèt paréisser per segong còp, alara l’interroguèt e demandèt a veire los signes enviats per son gendre Proetos. E, a los veire, li ordonèt d’en primièr d’anar tuar l’indomptabla Quimèra. Aquesta èra nascuda dels Dieus e non pas dels òmes, leon per davant, dragon enrè, e cabra a la mitat del còrs. Bufava de flamas violentas. Mas la tuèt, s'essent fisat als prodigis dels Dieus. Puèi, combatèt los Solims illustres, e disiá aver realizat alà lo mai rufe combat dels garrièrs. Enfin tuèt las Amazòlas virilas. A tornar, lo Rei li faguèt una tenda biaisuda, avent causit e emboscat los garrièrs mai valents de la granda Lícia. Mas pas un d'entre eles tornèt a son ostal, que l’impecable Bellerofont los tuèt totes. E lo Rei coneguèt alara qu’aqueste òme èra de la raça illustra d’un Dieu, e lo gardèt e li donèt sa filha e la mitat de sa dominacion reiala. E los Licians li causiguèron un domèni, le melhor de totes, plen d'arbres e de camps, per que lo cultive. Amb sa femna aguèron tres enfants: Isandros, Ipolocos e Laodamia. E lo savi Zèus s’uniguèt a Laodamia, e enfantè lo divin Sarpedon cobèrt d'aram. Mas quand Bellerofont venguèt a l’òdi dels Dieus, vaguèt sol dins lo desèrt d’Aleios : « Objècte d’òdi pels dieus, vagava sol dins la plana d’Alcion, Lo còr devorat de lanha, evitant las traças dels òmes » .

Las Òdas de Pindar

Las Olimpicas de Pindare, compausadas dins l’encastre dels jòcs olimpics, contan la captura de Pegàs per Bellerofont:

“ Bellerofont brutlava del desir d’amasir Pegàs que deviá lo jorn a una de las Gorgonas, dels pèls eirissats de sèrps; mas sos esfòrces foguèron inutils fins a que la casta Pallas li porte una brida enriquida de rètnas d’aur. Desrevelhat subte d’un somelh prigond, la vei paréisser als sieus uèlhs e l'entend prononciar aquestas paraulas: «Dormís, rei, descendent d’Eòl! Pren aqueste filtre, sol capable de far los corsièrs docils; après l’aver ofèrt a Poseidon, ton paire, sacrifica un supèrbe taure a aqueste dieu tan biaisut a dombar los corsièrs». La divesa de la negra egida li ne dich pas mai a mièg del silenci de la nuèch. Bellerofont se lèva subran, e, sasissant la brida meravelhosa, la pòrta al filh de Coeramus, li devinaire d’aquestas contradas. Li raconta la vision qu'aguèt, cossí, docil a sos oracles, s’èra endormit pendent la nuèch sus l'altar de la divesa, e cossí aquesta filha del dieu, a qui lo fòlze servís de lança li donèt d’esperela aquesta brida d'aur sota que deu pligar Pegàs. Lo devinaire li ordona d'obesir sens retard a aqueste sòmi e d'auçar un altar a Minèrva Equèstra après aver sacrificat un taure al dieu, que de sas ondas enrodant la tèrra. Es atal que la poténcia dels dieus fa aisit çò que los mortals jutjarián èsser impossible e desesperarián quitament de realizar jamai. Trefolissent d’alegria, l’intrepid Bellerofont sasiguèt lo caval alat: coma una bevenda calmanta, la brida que passa a sa boca modèra sa fòga impetuosa; alara, se ronçant sus son espatla, Bellerofont, vestit de sas armas, l’amasís al combat en se jogant. Lèu, transportat amb el dins lo vuèg dels aires sota un cèl glaçat, aclapa de sos trachs las Amazònas, abilas e tirar amb l’arc, tua la Quimèra que vomissiá de flamas e defaguèt los Solims. Parlarai pas de la mòrt de Bellerofont: diriai sonque que Pegàs foguèt recebut dins las establas de l’imortal rei de l’Olimp. ” — Pindar,

Òdas, Olimpicas

Legendas

Bellerofont nasquèt a Efir jol nom d’Iponoòs. Èra oficialament lo filh de Glaucos e lo felen de Sisif, mas una rumor fasiá d’el lo filh del dieu de la mar Poseidon.

Prenguèt lo nom de « Bellerofont » après aver tuat de biais involontar son fraire Deliades dins un lançat de disc, o, alara per una flècha dins l’esquina (que visava una cèrvia), aver tuat de biais involontar un nòble de corint tiran de son estat, nomenat Belleros. Deguèt s’expatriar e fuigir a Tirint per que lo rei Proetos, li fasent l’espitalitat, lo purifique de son crime. Mas la femna d’aqueste, Stenebèa, s’enamorèt del jovent. Bellerofont èra fòrça timid amb las femnas e la remandèt. Ela l’accusèt de fals devant lo rei d'aver assajat de la seduire. Proetos decidís de tuar lo jovent. Podent pas donar la mòrt a un òste de paur de provocar lo corroç dels Erinis, l’envièt a la cort de son sògre Iobates, lo rei de Lícia e paire d’Stenebèa, amb una tauleta sagelada que figurava un messatge ordonant de tuar lo portaire.

Iobates figuèt grand acuèlh a Bellerofont e lo daissa manjar e beure a sa taula una setmana abanç de legir lo messatge. Li demandè alara d'eliminar la Quimèra, un monstre que causava fòrça damatges dins son país, segur que lo joven i tapariá la mòrt.

Desemparat, Bellerofont consulta un devinaire, Poliidos, que li conselha de sacrificar un taure a Poseidon en lo negant e de passar una nuèch dins lo temple d’Atena, çò que faguèt. La divesa apareguèt en sòmi per li parlar de Pegàs, sola creatura mai rapida per li permetre d'escapar a las flamas de la Quimèra. Li donèt una brida d'aur e li diguèt ont encontrar lo corsièr alat. A son desrevelh, Bellerofont trobèt l’objècte plan real près d’el. Capitèt a amasir Pegàs près de la font de Pirena ont lo caval alat amava beure.

Bellerofont venquèt de la Quimèra: segon una version del mite en volant al dessús d’ela, la crivela de flechas; segon una autra version utiliza une lança adobada de plomb, que lo buf ardent de la creatura faguèt fondre e que li brutla de l’interior.

Iobates, puslèu que de lo premiar, l’envièt combatre los bellicoses Solims, pòble dels monts de Lícia. Quand lo garrièr e sa montura torna, lo rei los remanda per afrontar las Amazònas, aliadas dels Solims. Quand Bellerofont torna pel tresen còp a la cort de Lícia, Iobates pòsta secretament de combatents en emboscada e demandèt a Bellerofont de contactar un cèrt Acrisios, de nuèch e sens armas. Bellerofont trionfèt un còp de mai. Coma Iobates aviá enviat sa garda reiala contra el, Bellerofont davala del caval e demandèt a Poseidon d’aigar la plana al sieu avançar. Los òmes avent pas capitat a l'arrestar, las femnas de la region levèron lor tunica al dessús de la tèsta e caminèron cap a el. Bellerofont èra tan pudic que se’n tornèt, menant las èrsas amb el.

Iobates, impressionat après de tals explechs, foguèt convencur de l’inocéncia de son convitat e renoncièt a lo far morir. Li donèt sa filha Filonoèa en maridatge amb la mitat de son reialme en succession. Bellerofont aguèt d’enfants: Isandros, Ipolòc e Laodamia, la maire de l’eròi Sarpedon. Pauc a pauc, Bellerofont ven victima de son ufan. Per se venjar de la reina Stenebèa (o Anteia), Torna a Argos e faguèt mina de sucombar a son gaubi. Li prepausa un viatjòt aerian amb lo Pegàs e un còp plan naut, la precipita dins l’onda. Al trescòl de sa glòria, se’n va volant cap a l’Olimp amb lo Pegàs, s'estimant digne de demorar amb los dieus. Mas Zèus, furiós, envia un tavan que fisa lo Pegaàs sota la coa. Bellerofont cai dins una mata espinosas, ven cèc e vaga sus la tèrra fins a sa mòrt après aver vist son filh Isandros tuat pels Solims, e sa filha Laodamia, que morís per la volontat d’Artèmis, de malautiá subrana e desconeguda.

Segon le quatren Libre de l’Istòria d'Eraclèa per l’istorian Ninfis, Bellerofont tuèt dins los camps de Xanthos un singlar que damatjava las culturas e elevatges de la region. Sens pas cap de mercejada dels abitants, Bellerofont los maldich, e oben de Poseidon que sortisca del sen de la tèrra des exalacions saladas qie l'amarum gastava totes los fruchs. Lo flagèl acabèt aps que quand las femnas venguèron li demandar gràcia.

Culte

Los abitants de Corint li fasián un culte eroíc.

Interpretacion

Segon las Istòria incresiblas de Palaifatos, Bellerofont èra un exilit, nòble e coratjós que damatjava los vilatges costièrs dins una nau rapida, e Pegàs èra lo nom de la nau. Amisodaros, un rei vesin del flume Xanthos e del bosc, abitava entre de penjals dins un mont del nom de Quimèra, lo long d'un camin e una ciutat lo long d'un autre camin. D'un costat se tropa un vast vabre, ont de la tèrra sordissián de flamas. Un leon viviá près de l'accès principal, e una sèrp près d’aquí, devorant los boscassièrs e los pastres. Bellerofont incendièt lo bosc de Telmissa, que brutla las doas bèstias fèras.

Mite lunar

Jean Haudry vei dins lo recit de Bellerofont e de son castig un ancian mite lunar conegut dins lo domèni indoeuropèu, ont Luna, espós volatge e parjuraire, abandona son espoda Solelh. Luna (Bellerofont) refusa de s'unir a Solelh (Antèa o Stenebèa). Antèa se planh a Proetos, mas lo castig capitat pas. Coma Iama, Bellerofont es castigat un segond còp, e « es reduch a vagar solitari coma Luna dins la daina », coma Iima privat de son poder e de sos tres carismes ».

Fonts

Pegàs e Bellerofont (1840-1850), bas-relèu de Julius Troschel Munic.

• Apollodore, Bibliothèque [détail des éditions] [lire en ligne] (II, 3, 2).
• Euripide, Sthénébée et Bellérophon (passim).
• Hésiode, Théogonie [détail des éditions] [lire en ligne] (319-325).
• Homère, Iliade [détail des éditions] [lire en ligne] (VI, 150, 205).
• Hygin, Fables [détail des éditions] [(la) lire en ligne] (57).
• Pindare, Odes [détail des éditions] (lire en ligne) (Olympiques, XIII ; Isthmiques, VII).
• Sophocle, Iobatès.
• Histoire d’Héraclée de Nymphis d’Héraclée
• Inscription de Cyzique no 15 dans L’Anthologie palatine (livre III).

Vejatz tanben

• Pegàs