Emiliano Zapata
Emiliano Zapata Salazar (8 d'aost de 1879 - 10 d'abriu de 1919) foguèt un òme politic e un cap militar major de la Revolucion Mexicana (1910-1920).
Originari d'una familha de païsans proprietaris, intrèt au sen de l'armada mexicana en 1908. En 1910, acomencèt son activitat politica e revolucionària e prenguèt la defensa de païsans que vòlon reprendre lo contraròtle de tèrras ocupadas illegalament per de grands proprietaris. La lucha venguèt rapidament violenta. En 1911, jonhèt lo movement de Francisco Madero qu'èra en favor dei classas mejanas e d'una reforma de la proprietat agricòla. Zapata participèt a la presa dau poder mai s'alunchèt finalament dau venceire en causa de la lentor dei reformas.
Après lo còp d'estat menat per Victoriano Huerta còntra lo govèrn Madero, Zapata s'alièt ambé Pancho Villa e ai constitucionalistas dau nòrd dirigits per Venustiano Carranza e Álvaro Obregón. Aquela coalicion capitèt de conquistar la capitala mai sei caps se devesiguèron rapidament entre elei. En 1914, Carranza assaièt d'arrestar Zapata per traison mai lo còp mau capitèt. En octòbre de 1914, Pancho Villa reüniguèt una convencion que permetèt a Zapata d'obtenir l'aprovacion de son programa. Lo mes seguent, Carranza e Álvaro Obregón s'alièron per formar un govèrn provisòri installat en Veracruz. Lei combats contunièron alora entre lei constitucionalistas e lei tropas de Villa e de Zapata que tenián la capitala. En abriu de 1915, Obregón capitèt de desfaire Villa e Zapata perdiguèt definitivament lo contraròtle de Mexico. Se retirèt en direccion dau sud onte contunièt de combatre lo govèrn centrau fins a son assassinat per de partisans de Carranza