Medecina

La medecina es l'ensemble dei conoissenças scientificas e tecnicas e dei mejans destinats a conservar e restablir la santat. Se preocupa donc principalament dei causas dei malautiás, de sei mòdes d'aparicion e de transmission, de son diagnostic, de son evolucion, de sa prevencion e de son tractament. Apareguda tre la Preïstòria, foguèt lòngtemps considerada coma un art avans de venir una sciéncia amb l'aparicion dau metòde scientific. Dempuei la fin dau sègle XVIII, es un domeni en evolucion constanta gràcias a l'acceleracion dei descubèrtas sus lo vivent e l'aparicion d'especialitats fòrça diversificadas.

Examen d'un enfant per un mètge amb l'estetoscòpi.

Istòria

De la Preïstòria a l'Edat Mejana

La medecina durant la Preïstòria e l'Antiquitat Auta

Fac-simile d'una pagina dau papirús Ebers, un tractat medicau egipcian datat de la premiera mitat dau milleni II avC.

Segon lei descubèrtas dei paleontològs, lei societats preïstoricas avián lo mestritge de tecnicas medicalas simplas. Permetián de sonhar de malautiás gràcias a de plantas ò de tractar de fracturas (reduccion, immobilizacion...). Quauquei cas d'amputacion de membres tocats per de fracturas multiplas son tanben coneguts. Dins aquò, lei conoissenças dau periòde èran probablament fòrça limitadas e, probablament, liadas a la magia car lei prèires foguèron lòngtemps de concurrents seriós per lei mètges.

Lei premierei medecinas vertadieras son ansin consideradas coma originàrias de Mesopotamia e d'Egipte. D'efiech, apareguèron dins aquelei regions lei premiers grops atestats de professionaus dau suenh e lei premierei reflexions sus lo diagnostic e lo tractament de patologias. En particular, lo còdi promulgat per lo rèi babilonian Hammurabi (1793-1750 avC) precisèt lei responsabilitats e leis onoraris dei mètges tre lo sègle XVIII avC. En parallèl, en Egipte, plusors tractats foguèron redigits per facilitar lo diagnostic, presentar la farmacopèa ò explicar d'operacions cirurgicalas. De mai, se la magia ò la religion i gardavan una importància fòrta, certaneis efiechs èran explicats per d'observacions e d'experiéncias.

La medecina grècoaraba

Fac-simile d'una version bizantina dau jurament d'Ipocrates datant dau sègle XII.

Lei basas de la medecina modèrna son aparegudas en Grècia. Son origina es desconeguda e sa formalizacion comencèt vèrs lo sègle VI avC. Sa figura principala es Ipocrates (vèrs 460 avC - 377 avC). Se sa vida es mau coneguda, son escòla de medecina aguèt un succès considerable. D'efiech, foguèt basada sus un metòde empiric que compreniá un interrogatòri dei pacients, una observacion dei signes clinics e una descripcion dei malautiás. Un còdi etic foguèt tanben adoptat per enquadrar la relacion entre lo pacient e lo mètge. Fòrça populars, aquelei principis son totjorn utilizats a l'ora d'ara e Ipocrates es considerat coma lo fondator de la medecina modèrna.

Au nivèu teoric, Ipocrates desvolopèt la teoria dei quatre umors per explicar l'aparicion dei malautiás que foguèt completada per Platon (427-348 avC) e Aristòtel (384-322 avC). Pasmens, aquò empediguèt pas la perseguida de progrès amb l'identificacion dau ròtle dau còr per Aristòtel, lei descubèrtas anatomicas d'Erofil de Calcedònia (335-280 avC) e de l'escòla d'Alexàndria. Puei, a partir dau sègle II avC, Roma venguèt lo centre principau de la medecina occidentala amb de figuras coma Plini l'Ancian (23-79 apC), Soranos d'Efèsa (sègle II apC) e, mai que mai, Galen (vèrs 129-201). Assaint de reünir lei conoissenças medicalas de son periòde, Galen gardèt lei principis teorics d'Ipocrates mai tornèt afiermar l'importància de l'observacion e de l'experiéncia. Realizèt plusors descubèrtas importantas e prepausèt de modèls per lei sistèmas cardiovascular, respiratòri, digestiu e nerviós que demorèron la nòrma durant plusors sègles.

Après la mòrt de Galen, la medecina romana conoguèt un periòde de declin maugrat l'organizacion d'infiermariás militaras dins l'armada e l'aparicion dei premiereis espitaus publics. Pasmens, sei conoissenças foguèron traduchas per leis Arabs après lei conquistas dau sègle VII. Portada per d'institucions scientificas coma l'Ostau de la Sapiéncia de Bagdad, lei mètges arabopèrses de l'Edat Mejana realizèron de progrès importants. Al-Razi (865-925), Avicena (980-1037) ò Maimonides (1137-1204) foguèron lei personalitats majoras d'aqueu movement.

Lei medecinas indiana e chinesa

En Asia, de medecinas estructuradas apareguèron en Índia e en China. La medecina indiana se desvolopèt a partir dei tèxtes vedics mai foguèt egalament influenciada per la medecina grèga. Inicialament basada sus la preguiera, l'utilizacion de plantas e la dietetica, conoguèt de progrès importants amb l'aparicion d'una teoria deis umors e de descubèrtas en matèria d'observacions clinicas, de patologia, de terapeutica e de cirurgia (compres plastica) e d'igièna. Dins certanei regions, aquò permetèt la creacion d'espitaus plusors sègles avans l'èra nòstra.

De son caire, la medecina chinesa desvolopèt de concepcions construchas a l'entorn de l'equilibri entre lei principis opausats dau ying e dau yang. Ansin, foguèt a l'origina de practicas coma l'acupunctura qu'es destinada a facilitar la circulacion de l'alen. Dins aquò, lei mètges chinés adoptèron tanben de metòdes empirics per descriure de malautiás e establir de tractaments. En particular, descurbiguèron un nombre relativament important de plantas medicinalas.

L'emergéncia de la medecina occidentala medievala

En Occident, après la disparicion de l'Empèri Roman, la medecina foguèt dominada per leis ensenhaments de la Glèisa. Aquò permetèt de progrès au nivèu organizacionau amb la creacion d'espitaus. En revènge, la conoissença scientifica dei malautiás avancèt gaire fins au sègle X e la redescubèrta progressiva dei trabalhs grècs gràcias ai cambis amb leis Arabs installats. Ansin, entre lei sègles X e XIII, l'escòla siciliana de Salèrn conoguèt un important desvolopament amb de mètges coma Warbod Gariopontus ò Constantin l'African (vèrs 1015-1087). Foguèron leis autors d'un important còrpus (Passionarius, Flos medicinae vel regimen sanitatis salernitanum...) que mòstra un accès a de sabers antics.

L'escòla de Salèrn menèt a la fondacion d'autreis escòlas de medecina en Occitània (Montpelhièr), en Itàlia (Pàdoa, Bolonha...), en Anglatèrra (Oxford) e en França (París). Favorizèron la difusion de la medecina grècoaraba e l'aparicion de mètges laïcs. Pasmens, lo catolicisme contunièt d'influenciar la pensada e de limitar lei possibilitats de recèrca. Lei descubèrtas novèlas foguèron pauc nombrosas mai se pòdon mencionar un melhorament de la comprenença deis epidèmias au sègle XIV amb l'emergéncia dei concèptes de contagion e de quarantena.

De la Renaissença au desvolopament dei sciéncias modèrnas

La redescubèrta dei medecins grècs

Representacion d'una disseccion au sègle XVI.

La Renaissença foguèt una epòca importanta per lo desvolopament de la medecina modèrna. Dos fenomèns ne'n foguèron a l'origina. Lo premier foguèt la redescubèrta generala de mai d'un autor grèc de l'Antiquitat, çò que permetèt una difusion dei sabers grècoarabs au sen de l'elèit medicau dau periòde. Lo segond foguèt lo desvolopament de la critica d'aquelei tèxtes e de certaneis oligacions impausadas per leis autoritats religiosas. En particular, aquò permetèt la multiplicacion dei disseccions e dei descripcions novèlas de malautiás.

Ansin, la Renaissença veguèt l'exploracion dau còrs uman permetent de progrès importants en anatomia coma o mòstran lei trabalhs publicats per Leonardo da Vinci (1452-1519) ò Albrecht Dürer (1471-1528). Una etapa decisiva foguèt franquida en 1543 quand Andreas Vesalius (1514-1564), fondator de l'anatomia modèrna, ausèt refutar lei teorias de Galen dins De corporis humani fabrica. Lo mètge alemand Paracelse (1492-1541) foguèt encara pus radicau en considerant l'eiratge antic coma erronèu. De son caire, Vesalius inicièt ansin un important movement marcat per lei trabalhs de Gabriele Falloppio (1523-1562) ò Bartolomeo Eustachi (1520-1574). Puei, lei descubèrtas se multipliquèron au nivèu dau còr, dei paumons ò dau fetge. En particular, foguèron establits una partida dau foncionament dau còr e dei mecanismes de la respiracion.

D'avançadas importantas aguèron tanben luòc dins d'autrei brancas. Se leis epidèmias demoravan frequentas, Girolamo Fracastoro (1483-1553) definiguèt un modèl de contagion basat sus l'existéncia de gèrmes. Prepausèt de trobar de mejans per lei destrurre e de règlas d'igiènas per empedir son aparicion ò limitar sa difusion. Aquò marquèt la creacion de l'epidemiologia. En cirurgia, Ambroise Paré (vèrs 1510 - 1590) melhorèt fòrça lei tecnicas de tractament dei bleçaduras causadas per d'armas de fuòc gràcias a l'invencion d'otís novèus. De mai, abandonèt lo latin per escriure sei tractats medicaus en francés, çò que ne'n facilitèt la circulacion.

Lo desvolopament dau racionalisme

Retrach de René Descartes (1596-1650), figura majora de la difusion dau racionalisme en Euròpa au sègle XVII.

A partir dau sègle XVIII, lo racionalisme se generalizèt dins totei lei domenis de la medecina en causa de la difusion dei metòdes scientifics modèrnes. Ansin, plusors disciplinas medicalas apareguèron ò conoguèron de revolucions majoras. Per exemple, en fisiologia, Santorio Santorio (1561-1631) s'interessèt a la regulacion termica de l'organisme, William Harvey (1578-1657) expliquèt lei principis generaus de la circulacion sanguina e Giovanni Alfonso Borelli (1608-1679) estudièt lo foncionament de l'aparelh locomotor. Puei, Marcello Malpighi (1628-1694) confiermèt leis ipotèsis d'Harvey amb la descubèrta dei capillars. De mai, comencèt d'explorar lo mond cellular. Se fau egalament nòtar lei contribucions de Niels Steensen (1638-1686) e de Thomas Wharton (1614-1673) que depintèron una partida dei glandas dau sistèma digestiu.

En patologia, Jan Baptist Van Helmont (1577-1644) identifiquèt la preséncia de dioxid de carbòni dins lo sang e Thomas Willis (1621-1675) prepausèt una teoria dei ferments per explicar lei malautiás. Suggeriguèt de lei combatre amb de mejans quimics. En parallèl, la descripcion dei malautiás foguèt melhorada per de mètges coma Thomas Sydenham (1624-1689) que depintèt la variòla, lo tifús e l'escarlatina. D'assais de transfusion sanguina foguèron menats per Jean Baptiste Denis (1643-1704) dins lo corrent deis ans 1660 mai rapidament abandonats. Au sègle XVIII, la classificacion dei malautiás se desvolopèt fòrça gràcias a l'idèa de Giambattista Morgagni (1682-1771) de cercar de liames entre lei simptòmas e lei lesions.

Totjorn au sègle XVIII, un progrès important foguèron lei trabalhs de Lavoisier (1743-1794) sus la combustion e la respiracion. Mostrèron la possibilitat d'aplicar lei conoissenças de la quimia a la medecina. Puei, foguèron identificats leis efiechs de l'electricitat sus lei muscles. Pasmens, lo periòde veguèt tanben la publicacion de mai d'una teoria erronèa per explicar lo foncionament generau de l'organisme (irritabilitat d'Albrecht von Haller, vitalisme de Teofil de Bordèu, solidisme de Friedrich Hoffman, animisme de Georg Ernst Stahl... etc.).

Dins leis autrei domenis, Philippe Pinel (1745-1826) fondèt la psiquiatria modèrna a partir d'una vision novèla assaiant de definir e de classificar lei malautiás mentalas. Aboliguèt tanben lo sistèma carcerau que permetiá de gerir lei malauts mentaus. Dins lo rèsta de la societat, Johann Peter Frank (1745-1821) promouguèt una difusion larga dei règlas d'igièna. Conjugadas amb lo vaccin còntra la variòla descubèrt per Edward Jenner (1749-1823) en 1796, permetèron de començar l'eradicion de la variòla, procès lòng que s'acabèt a la fin deis ans 1970. En cirurgia, en fòra dau perfeccionnament dei tecnicas, se fau nòtar l'idèa de Jean-Louis Petit (1674-1750) de seguir l'estat e l'evolucion dau pacient après l'intervencion. L'ensenhament foguèt egalament melhorat amb la fondacion d'acadèmias ò de societats sabentas dedicadas.

La medecina modèrna

L'aparicion de la medecina modèrna

Fotografia de Louis Pasteur.

L'aparicion de la medecina dins sa forma actuala se debanèt au sègle XIX. Aquò foguèt la consequéncia de progrès en fisiologia e de l'aparicion de la microbiologia. D'efiech, lei trabalhs de René Laennec (1781-1826) permetèron de tornar afiermar l'importància de l'observacion clinica e de se concentrar sus lo liame sus l'estudi dei lesions. Sei resultats li permetèron d'invalidar definitivament leis idèas ancianas, defendudas per François Joseph Broussais (1772-1838), de generalizar de metòdes coma l'auscultacion e de reformar l'ensenhament amb la creacion d'acadèmias de medecina.

La question deis infeccions prenguèt pauc a pauc una plaça pus importanta, especialament en cirurgia. D'una maniera generala, la prudéncia venguèt pus frequenta car l'abséncia d'asepcia entraïnava de riscs seriós de complicacions grèvas. Aquò favorizèt l'aparicion d'especialitats cirurgicalas. Dins lo corrent deis ans 1840, la disciplina foguèt revolucionada per l'invencion de l'anestesia que permet de suprimir la dolor dei pacients. Lo trabalh cirurgicau poguèt ansin venir pus lent e pus meticulós. Rapidament, de tecnicas novèlas apareguèron e permetèron de redurre lo risc d'infeccion. A partir de la fin deis ans 1860, foguèron completadas per l'arribada dei règles d'asepsia, principalament desvolopada per Ignác Fülöp Semmelweiss (1818-1865) e Joseph Lister (1827-1912).

En parallèl, la cèrca de l'origina dei malautiás se precisèt a partir de la segonda mitat dau sègle XIX. Lei trabalhs de Louis Pasteur (1822-1895, d'Émile Roux (1853-1933), d'Alexandre Yersin (1863-1943), de Robert Koch (1843-1910) e de Jean Antoine Villemin (1827-1897) permetèron de comprendre lei principis de basa (preséncia d'un gèrme patogèn) e lei mecanismes de la vaccinacion. La descubèrta dei microorganismes permetèt tanben de fondar la microbiologia e d'impausar definitivament, en despiech de divèrsei resisténcias, leis règles d'asepsia amb la concepcion dei premiers vèstits e instruments esterils per Louis Félix Terrier (1837-1908).

L'estructuracion dei disciplinas principalas

A partir de la fin dau sègle XIX, la descubèrta dei microorganismes, completada per la descubèrta dau parasit responsable dau paludisme per Alphonse Laveran (1845-1922), favorizèt l'estructuracion dei disciplinas principalas de la medecina actuala. D'efiech, lei trabalhs d'Elie Metchnikov (1845-1916), de Paul Portier (1866-1962), de Charles Richet (1850-1935) e de Clemens von Pirquet (1874-1929) permetèron de precisar lo foncionament dau sistèma immunitari (fagocitòsi...) e sei trèbols (allergia...). En parallèl, a partir de 1895, la cèrca dei gèrmes foguèt completada per l'aparicion de l'imatjariá medicala après la descubèrta dei rais X per Wilhelm Röntgen (1843-1925).

Aquò permetèt de fondar la medecina clinica modèrna e leis especialitats se multipliquèron amb l'aparicion de la neurologia, de la laringologia, l'oftamologia, de la dermatologia ò de la pediatria. L'igièna venguèt tanben una preocupacion generala e certanei vaccinacions venguèron obligatòrias. Dempuei leis ans 1920, lei progrès medicaus se son fòrça accelerats gràcias a la formacion de complèxs industriaus, d'organismes de recèrca e de rets espitaliers pus eficaç. En particular, lei conoissenças en immunologia son vengudas pus precisas amb la descubèrta dei virús ò l'aparicion de la cancerologia ò de la genetica.

L'organizacion de l'ensenhament de la medecina

Durant lo sègle XX, l'organizacion de l'ensenhament de la medecina ocupèt una plaça importanta. D'efiech, en causa de la complexificacion creissenta dei sabers medicaus més en òbra dins mai d'una especialitat, leis estudis de medecina an tendància de durar lòngtemps (10 ans en mejana). De mai, en causa de l'evolucion rapida dei conoissenças, lor mesa a jorn es una necessitat. Ansin, dins la màger part dei país son aparegudas d'institucions articuladas a l'entorn :

• d'acadèmias que son de societats sabents especializadas dins lei domenis medicaus coma, per exemple, l'Acadèmia Nacionala de Medecina de França.
• de centres de recèrca especializada coma, per exemple, lei centres per lo contraròtle e la prevencion dei malautiás (CDC) estatsunidencs.
• d'espitaus que permèton d'acuelhir d'estudiants e de mètges en formacion.
• de conseus d'òrdre de mètges que permèton de missions de formacion continua.
• d'universitats permetent d'assegurar la formacion iniciala.

La plaça sociala de la medecina modèrna

L'accès a la medecina èra ja un subjècte important durant l'Antiquitat coma o mòstra leis articles deis onoraris dei mètges presents dins lo còdi Hammurabi. La question dei suenhs ocupèt ansin una plaça importanta dins mai d'una societat. Dins aquò, venguèt pus importanta a partir dau sègle XVIII amb l'emergéncia dau concèpte de drech a la seguretat (fisica, intellectuala...) durant lo Sègle dei Lutz. Puei, au sègle XIX, lo movement revolucionari revendiquèt un accès egau per cada ciutadan au sistèma de santat publica. De reflexions foguèron donc menats e la question venguèt un tèma frequent de la vida politica modèrna. A la fin dau sègle, lei premiers sistèmas de santat publica foguèron creats en Euròpa. Conoguèron una extension pus importanta après 1945 amb l'aparicion d'estats independents novèus e la mesa en plaça de sistèmas fòrça protectors dins lei país desvolopats.

Dichs sistèma de « seguretat sociala », foguèron reconeguts coma un drech fondamentau deis èssers umans dins l'article 22 de la Declaracion Universala dei Drechs de l'˜Òme. Dos modèls principaus existisson e inspiran la màger part dei sistèmas modèrnes :

• lo modèl bismarckian, creat a la fin dau sègle XIX, es basat sus una cogestion per lei salariats e lo patronat, sus la proporcionalitat dei prestacions e dei cotisacions au salari e sus la mesa en plaça de prestacions socialas destinadas a compensar la pèrda de capacitat de gasanh.
• lo modèm beveridgian, imaginat per lo premier còp en 1942, es basat sus l'universalitat de la proteccion sociala, sus l'uniformitat dei prestacions, sus l'unicitat dau sistèma de gestion e sus lo finançament per l'impòst.

Aquelei sistèmas favorizèron una importanta aumentacion de l'esperança de vida dins lei país industrializats amb una generalizacion de l'accès ai suenhs, compres per tractar de patologias grèvas. Dins aquò, dempuei la fin dau sègle XX, conoís de reculaments importants dins mai d'un país en causa d'una demenicion regulara de l'universalitat de la seguretat sociala, sovent considerada coma tròp costosa. Ansin, de sistèmas de mutualas ò d'assegurança privada s'ocupan uei de prendre en carga una partida dei suenhs. L'importància d'aqueu fenomèn, criticat en causa deis inegalitats engendradas, varia fòrça segon leis endrechs. Per exemple, es fòrça important ais Estats Units mai encara relativament limitada en Euròpa.

Concèptes principaus

Procès medicau

Fotografia d'un examen radiologic realizat per establir un diagnostic.

Lo procès medicau es devesit en plusors etapas. Segon la complexitat dau cas, son mai ò mens lòngas. La premiera, dicha etiologia, es l'estudi dei causas e dei factors d'una malautiá. Necessita generalament de menar d'investigacion dins de camps variats (observacion dau pacient, discussion amb eu...). Aqueu trabalh permet d'establir la patogenia (identificacion dau mecanisme a l'origina de la malautiá) e la fisiopatologia (modificacions dei foncions de l'organisme durant la malautiá).

Aqueleis etapas permèton au mètge de pausar un diagnostic, es a dire una identificacion de la malautiá. Dins de cas complèxs, es necessari de realizar un diagnostic diferenciau. Aqueu metòde permet de diferenciar de malautiá presentant de simptòmas similars gràcias a un estudi dei signes permetent d'exclure una ipotèsi.

L'establiment dau diagnostic permet de definir la terapeutica que designa l'ensemble dei mejans de metre en plaça per tractar la malautiá. Es generalament acompanhat per un pronostic qu'es una anticipacion de l'evolucion de la malautiá.

Deontologia

Dins la màger part dei país, l'exercici de la medecina es reglementat per un ensemble de règlas juridicas que definisson un còdi de conducha de respectar per lei praticians. Inspirat per la filosofia d'Ipocrates, es generalament centrat sus tres principis fondamentaus :

• l'obligacion de sonhar lei malauts per lo mielhs de sei capacitats.
• l'enebiment de l'eutanasia.
• lo respècte dei pacients, compres aqueu dau secrèt medicau.

Disciplinas principalas

La medecina modèrna es basat sus lo trabalh d'un ensemble de professionaus especializats dins un domeni de la santat umana. Lei mètges an un ròtle centrau dins aquela organizacion mai son sostenguts per un nombre important d'autrei personaus coma leis infiermiers, lei tecnicians medicaus, lei farmacians, lei podològs, leis ambulancièrs, lei psicològs ò leis engenhaires medicaus. Ansin, uei, un pacient admés dins un espitau es generalament seguit per una còla principala, chausit segon sa patologia principala, que va interagir amb d'autrei servicis en foncion de sei besonhs. D'efiech, lei mètges modèrnes an d'especialitas variats que s'articulan a l'entorn de dos aisses principaus que son sciéncias medicalas fondamentalas e leis especialitas medicalas.

Sciéncias medicalas fondamentalas

Lei sciéncias medicalas fondamentalas son l'ensemble dei disciplinas estudiant un aspècte de la biologia generala :

• l'anatomia es l'estudi de la forma e de l'estructura fisica deis organismes e dei rapòrts deis organs e dei teissuts que lei constituïsson.
• la bioquimia es una branca de la quimia qu'estúdia lei mitans reaccionaus situats dins leis organismes. En particular, s'interessa a l'estructura e a la foncion dei moleculas implicadas dins aquelei mecanismes.
• la biologia moleculara trabalha sus lei mecanismes moleculars dei procès de replicacion, de transcripcion e de traduccion dau materiau genetic.
• la biomecanica permet de descriure l'estructura e lei movements mecanics dei sistèmas biologics.
• la biofisica es una displina larga qu'assaia d'aplicar lei metòdes de la fisica e de la quimia fisica a l'estudi dei sistèmas biologics.
• la bioestatistica es basada sus l'aplicacion deis estatisticas a la biologia. Es fòrça utilizada dins la planificacion, l'avaloracion e l'interpretacion de la recèrca medicala ò dins la modelizacion deis epidèmias.
• la citologia es l'estudi dei cellulas.
• l'embriologia es la disciplina que s'interessa au desvolopament deis organismes avans sa naissença.
• l'epidemiologia es l'estudi dei procès demografics dei malautiás. Au contrari d'una opinion frequenta, es donc pas limitada au camp deis epidèmias.
• la farmacologia es centrada sus l'estudi dei medicaments e de sei mecanismes d'accion.
• la fisiologia es la descripcion dau foncionament normau de l'organisme. Es devesida en plusors sosdisciplinas especializadas, generalament centradas sus un organ.
• la fisica medicala es una disciplina tecnica qu'estúdia l'aplicacion de tecnicas d'obbervacion fisica au domeni medicau.
• la genetica es la sciéncia que son objècte es de comprendre lo foncionament dei mecanismes genetics e son ròtle dins l'aparicion de certanei trachs en l'individú.
• l'istologia es una disciplina amb una dimension tecnica importanta car es l'estudi deis estructuras dei teissuts biologics gràcias a de microscòpis (optics, electronics...).
• l'immunologia es l'estudi dau sistèma immunitari.
• la microbiologia es l'estudi dei microorganismes en generau (bactèris, protozoaris, virús, prions...).
• la nutricion e la dietetica s'interessan au liame entre l'alimentacion, la santat e la malautiá. La premiera disciplina es teorica mentre que la segonda es aplicativa.
• la patologia es l'estudi dei malautiás (causas, evolucion, tractament...).
• la toxicologia es l'estudi deis efiechs nocius dei medicaments e dei poisons.

Especialitas medicalas

Leis especialitas medicalas son d'ensembles de competéncias dins un domeni donat (practicas medicalas, estudi d'un tipe de pacient, estudi d'un organ, estudi d'un tipe de patologia... etc.).

Practicas

Leis especialitats medicalas definidas percuta practica regardan d'ensembles tecnics complèxs. Necessitan sovent una experiéncia aquista per la repeticion dei gèsts durant un periòde de formacion que pòu durar plusors annadas. Lei pus frequentas son :

• l'anatomopatologia qu'es l'estudi microscopic dei teissuts patologics.
• l'anestesia-reanimacion que gropa dos domenis diferents. L'anestesia permet de realizar una operacion e la reanimacion es un ensemble de metòdes que s'utilizan per un pacient amb au mens dos organs defalhents.
• la biologia medicala es l'estudi dei liquids biologics per caracterizar una patologia.
• la cirurgia es un ensemble de tecnicas permetent una intervencion mecanica dins lei teissuts biologics. Es devesida en plusors especialitats, sovent centradas sus una partida precisa de l'organisme.
• l'educacion de la santat es destinada a la promoccion dei practicas permetent de melhorar la santat deis individús. Es pas unicament l'òbra dei mètges car pòu èsser realizada per d'autrei personaus.
• la farmacia es la mesa en òbra dei medicaments.
• l'imajariá medicala es un ensemble de tecnicas permetent d'observar lei teissuts intèrnes d'un pacient sensa intervencion cirurgicala.
• la medecina estetica es destinada a melhorar l'anar d'un pacient.
• la medecina generala es una disciplina que permet d'assegurar lo seguit globau e continú d'una populacion e, s'es necessari, de leis orientar vèrs un especialista.
• la medecina dau trabalh es destinada a la susvelhança de l'estat de santat dei trabalhaires e a la prevencion dei riscs professionaus.
• la medecina ď'urgéncia es una especialitat centrada sus lo tractament dei situacions d'urgéncia vitala.

Tipes de pacient

Certaneis especialitats son definidas per un tipe donat de pacient. Aquò permet ansin de melhorar lo seguiment d'una categoria de personas. Lei principaleis especialitats d'aquel ensemble son :

• l'andrologia qu'es especializada dins lei malautiás tocant leis òmes.
• la geriatria que s'ocupa dei patologias especificas ais ancians.
• la ginecologia qu'es especializada dins lei malautiás tocant lei femnas.
• la medecina fetala qu'es especializat dins lo seguit dau fètus gràcias a la mesa en òbra de tecnicas d'observacion complèxas.
• la medecina legala que son objectiu es la determinacion dei causas de la mòrt d'un individú. Trabalha generalament en relacion amb lei servicis judiciaris.
• la neonatologia qu'es especializada dins lei suenhs ai novèus nats e ai prematurats.
• l'obstetrica que s'ocupa dau seguit dei femnas prens.
• la pediatria qu'es especializada dins lo seguit deis enfants.

Organs

Coma seis apelacions l'indican, leis especialitats medicalas definidas per la conoissença d'un organ son centradas a l'entorn d'un organ ò d'un tipe donat de teissuts vivents. Lei pus frequentas son :

• l'angiologia qu'es especializada dins l'estudi dei vaissèus sanguins.
• la cardiologia qu'es l'estudi dau còr e dei malautiás cardiovasculara.
• la dermatologia qu'es especializada dins lo tractament dei malautiás dau pèu.
• l'endocrinologia qu'es la medecina dei malautiás dei glandas e dei trèbols dau metabolisme.
• l'ematologia qu'estúdia lei malautiás dau sang.
• la gastroenterologia qu'es especializada dins lo tractament dei patologias dau sistèma digestiu, compres aquelei de sei glandas annèxas (fetge, pancreàs...).
• l'immunologia qu'es l'estudi dei malautiás e dei trèbols dau sistèma immunitari.
• la nefrologia qu'es centrada a l'entorn dei rens.
• la neurologia qu'es especializada dins lei trèbols pertocant lo sistèma nerviós.
• l'odontologia qu'es especializada dins lo suenh dei dents.
• l'oftalmologia qu'es la medecina deis uelhs.
• l'ortopedia, de còps considerada coma un domeni de la cirurgia, es centrada sus lei trèbols dau sistèma locomotor.
• l'otorinolaringologia qu'es especializada dins lo tractament dei patologias deis aurelhas, dau nas e de la gola.
• la pneumologia qu'es l'estudi dei patologias dei paumons e dei teissuts vesins (pleura...).
• la rumatologia que tracta de certanei patologias dau sistèma locomotor.
• l'estomatologia qu'es especializada dins lei malautiás de la boca.
• l'urologia qu'es centrada sus lei patologias dau sistèma urinari.

Patologia

Leis especialitats medicalas definidas per una patologia son fòrça variabla en causa de l'aspècte divers dei malautiás e dei trèbols susceptibles d'atacar l'èsser uman. Pasmens, son objectiu es generalament lo suenh de patologias complèxas tocant plusors partidas de l'organisme. Lei pus frequentas son :

• l'addictologia qu'es especializada dins lo tractament deis addicions. Es de còps considerada coma una branca de la psiquiatria.
• l'alcoologia qu'es una disciplina centrada sus lei malautiás engendradas per l'alcòl.
• l'allergologia qu'es la medecina deis allergias.
• la cancerologia (ò oncologia) que s'ocupa dau tractament dei cancèrs.
• la diabetologia qu'es especializada dins lo seguit dei diabètas.
• l'infecciologia qu'es especializada dins l'estudi e lo tractament dei malautiás infecciosas.
• la psiquitria qu'es la medecina dei trèbols dau comportament.
• la toxicologia que s'interessa ai proprietats dei poisons mai egalament a son intrada dins l'organisme e ai tractaments possibles.
• la venerologia qu'es una disciplina centrada sus lei malautiás de transmission sexuala.

Autreis especialitas

Amb lo progrès tecnic ò l'aparicion de ròtles sociaus novèus fisats a la medecina, d'especialitats contunian regularament d'aparéisser :

• l'informatica medicala es basada sus l'aplicacion de l'informatica au domeni medicau. A per objectiu de facilitar lo tractament de l'informacion.
• la medecina intèrna es una especialitat particulara que son ròtle principau es de soutenir d'autrei mètges dins l'establiment d'un diagnostic de cas complèxs (patologias multiplas, malautiá generala...).
• la medecina iperbara s'interessa ai patologias engendradas per lei variacions de pression.
• la pedopsiquitria es especializada dins lei trèbols comportamentaus en l'enfant.
• la medecina nucleara es l'especialitat que s'ocupa de la mesa en òbra de produchs radioactius per d'autrei disciplinas.

Annèxs