Parlament
Lo parlament (tanben nomenat dièta, congrès o assemblada legislativa) es un organ collegial que pòt aver divèrsas foncions : una foncion de conselhièr pel primièr ministre, una foncion de legislator, e una foncion de representant de la nacion a l'estrangièr. Dins son sens pus corrent actualament, lo parlament es l'assemblada elegida qu'assegura la representacion del pòble, dins los Estats democratics e es per aquò «Destin de la democracia» coma escriguèt Hans Kelsen. I a doas foncions :
- far e desfar las leis, es atal lo detentor del poder legislatiu ;
- contrarotlar l'accion del govèrn del país.
En general
modificar
Lo parlament representa los ciutadans mas pòt tanben, per exemple dins un Estat federal, representar de territòris.
Existís doas formas de parlament :
- los parlaments monocamerals, que son constituits d'una sola cambra
- los parlaments bicamerals, que son constituits de doas cambras : la Cambra nauta e la Cambra baissa.
La cambra dicha « bassa » es designada al sufragi universal dirècte segon un mode d'escrutinh variable segon los Estats. L'eleccion dels membres de la cambra nauta pòt variar segon los païses, per d'unes son los ciutadans que los elegisson, per d'autres son de grands electors. La cambra nauta es sovent nomenada Senat.
En Euròpa, los parlaments de còps nasquèron contra lo rei, per consentir l'impòst. Votar e contrarotlar foguèron alara estreitament ligats. A l'ora d'ara, las doas foncions s'espandiguèron e se separèron segon lo principi de la separacion dels poders.
Lo parlament delibèra puèi vòta la lei; dins qualques país e jos de condicions aquelas leis devon èsser somesas als ciutadans abans de poder dintrar en vigor; dins d'autres païses lo cap de l'executiu deu signar la lei per qu'aquela dintre en vigor. Lo govèrn, que podèt participar a son elaboracion, l'executa.
Parallèlament, lo parlament pòt contrarotlar l'accion del govèrn :
- pòt aver la possibilitat de l'enversar,
- lo pòt questionar,
- pòt procedir a d'enquèstas
- vòta lo budgèt e pòt verificar son emplec.
Dins un regim presidencial, coma als Estats Units, lo parlament possedís de poders legislatius e de contraròtla fòrça importants, mas pòt pas enversar lo govèrn.
Dins un regim d'assemblada, marcat per la confusion dels poders, lo parlament concentra las foncions legislativas e executivas.
Dins un regim parlamentari, lo govèrn emana del parlament, es responsable davant aquel, e lo pòt dissòlvre.
En França, dempuèi l'aveniment de la Tresena Republica, lo President de la Republica dispausa del poders pro importants, qu'aquel de nomenar lo govèrn o de dissòlvre l'assemblada, mas la representacion nacionala es sobeirana e dispausa de grands poders de contraròtle.
Organizacion
modificarLa capacitat del parlament d'exercir efectivament sos poders es condicionada a son organizacion e a son foncionament intèrnes, definits par un règlament. Tres tipes d'organs jògan un ròtle major:
- lo burèu e la presidéncia del parlament
- los grops politics
- las comissions especializadas
Fins al sègle XVIII
modificar
Los parlaments apareguèron a l'Edat Mejana. Foguèron, en principi, eissits de la Curia Regis (conselh del rei) que son l'establiment dins una region dependent dirèctament de la corona.
Lo pus ancian parlament en Euròpa sembla d'èsser estat l'Althing, creat en 930 en Islàndia e se reüniguèron cada an. A subretot de foncions de cort de justícia.
Abans la Revolucion, lo tèrme de parlament designa en França una cort de justícia jutjant en apèl de las jurisdiccions d'una region, e que son poder legislatiu es purament jurisprudencial. Los arrèstes dels reglaments, pres collegialament totas cambras reünidas, permeton de codificar de questions de drech en fasent una sintèsi de la jurisprudéncia.
Fòrça matèrias son de la competéncia de jurisdiccions especialas jos apèl d'autras corts sobeiranas que los parlaments, per exemple pels diferents relatius als afars eclesiastics, al domeni del rei (Aigas e Forèsts, Amiralat, moneda), a unas professions (cambra de la Maçonariá), a las questions fiscalas.
Las cambras dels parlaments representèron pas de categorias socialas, mas las diferentas matèrias del contenciós. An pas lo poder de votar los impòstes, o de contrarotlar las decisions del govèrn, o de representar las classas socialas coma en Anglatèrra aprèp la Gloriosa Revolucion.
Pasmens, son encargats de registrar e de publicar los actes reials aprèp aver verificat lor coeréncia amb la rèsta del drech de lor ressòrt, i comprés los principis generals. Sens aquel registrament, los actes reials son pas aplicables.
En França, se comptèt tretze parlaments e conselhs sobeirans a la fin del Regim Ancian, lo pus important essent lo Parlament de París.
Lo jansenisme parlamentari designa, dins la segonda mitat del sègle XVIII, un movement de la borgesiá que comença amb la revòlta dels cabochiens e que tend a considerar que totes los parlaments forman amassa un còrs unic sobeiran, detentor d'un poder politic e font legitima del drech.
Vejatz tanben
modificarArticles connèxes
modificarLigams extèrnes
modificar- (fr) Union interparlementària : informacions sus totes los parlaments del monde
- (fr) Ligams vèrs sites oficials dels parlaments
Nòtas e referéncias
modificar<References>