Vasats

Vasats (Bazas en francés) es ua comuna gascona, capitala de Vasadés, administrada pr'eu departament de Gironda de la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Vasats
Bazas

La plaça de la catedrala.

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

44° 25′ 58″ N, 0° 12′ 38″ O

Superfícia

37,29 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

123 m
90 m
34 m

Geografia politica

Gasconha Vasadés

Vasadés (centrau)

França

Lengon

Lo Sud Gironda (caplòc deu Canton de Vasats avant 2015)

Intercom
243301272

CC deu Vasadés (residéncia)

Cònsol

Isabelle Dexpert
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2019)

4 801 ab.

Evolucion de la populacion

5 057 ab.

Densitat

126,87 ab./km²

Autras informacions

vasadés, vasadesa

33430

Geografia

Vasats se situa au bèth mitan deu Sud-Gironda, sus l'axe que religa Lengon a Pau d'una part (rota departamentala e auto-rota A65), Arcaishon a Nerac d'auta part. La region es dominada per la policultura e l'eslevatge au nòrd de Vasats ; au mijorn, lo Siron dessina la termièra damb lo pinhadar de las Lanas de Gasconha.

Comunas a l'entorn.

Perimètre deu territòri

Comunas confrontantas de **Vasats**
Lo Nisan Aubiac	Casats Broqueiran	Ladòs Guans
Linhan de Vasats		Gajac
Masrimbaud	Cudòs Sauviac	Sent Còrme

Etimologia

Vasats sòrt de Vasates, nom de la capitala de la civitas vasatica, la ciutat deus Vasates.

Istòria

Originas

Un pòple aquitan, los Vasates, es a l'origina de la ciutat. Quò's au IV° siègle que Cossio, patria deu pair d'Ausòni, prengut son aviada sus l'esperon rocós que n'a pas jamèi dishat dempús. Dinc au XI° siègle, la vila es lemitada a la punta orientala de l'esperon, apui s'agrandís damb los fauborgs Sent Martin e Nòsta Dama deu Mercadilh, envalompant atau l'actuala plaça de la Catedrala. Vasats subit nombrós conflits e invasions : Francs au VI° siègle, Vascons au VII°, Arabes e Austrasians au VIII°, Normands au IX°, dinc a l'ataca protestanta de la nuit de Nadau 1561, quòra l'illustre avesque Arnaud de Pontac reüssís a sauvar lo triple portau de la catedrala de la destruccion. Au ròtle militar de la ciutat s'ajotèt un ròtle religiós, Vasats estent lo shèite d'un diocèsi (véser Vasadés) s'estendent deu vath de Dordonha dincas a la Lana Gran. Los 65 avesques successius esturen tanben senhors de la vila, e lur castèth estut la ciutadèla de Vasats.

Ua comuna

La comuna de Vasats apareishut fòrt lèu, en 1243. Transformada en jurada, administrèt la vila concurrentament damb lo poder episcopau. En 1441, pendent la Guèrra de Cent Ans, Vasats, disputada entre França e Gasconha, torna a la França. En 1553, la senescauçada de Vasats estut jumelada damb un presidiau instaurat per Enric II e se trobèt dinc a la fin deu XVIII° siègle a la tèsta d'una vasta circonscripcion judiciària, a laquala s'ajotèt una subdelegacion de l'intendéncia de Guiana. La Revolucion suprimit l'avescat e lo presidiau, en ramenent Vasats au reng de caplòc de districte (1790-1795) apui d'arrondiment e de tribunau de prumèira instància. L'estatut de sos-prefectura estut transferit a Lengon en 1926.

Ua vila etapa

Vasats se tròba suu camin de Sent Jacme, sus la via de Verzelai, çò que'n hèi una importanta vila etapa encara de nòstes jorns. D'auta part, nombrós son los illustres vesitaires que s'an arrestat dens la ciutat millenària : Urban II,Richard Còr de Leon, Enric III d’Anglatèrra, François 1er e Carles Quint, Catarina de Medici e Carles IX de França, Loís XIV de França e son rehilh Felip V d'Espanha, Napoleon Bonaparte e Carles IV d'Espanha amèi son hilh Ferdinand.

Administracion

L'ostau de comuna

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
mai 2020	2026	Isabelle Dexpert	PS	anciana consolessa de Pompejac, vice-presidenta deu departament
març 2008	2020	Bernard Bosset	centre dreta	retirat de professor de matematicas
març 1989	2008	Paul Marquette	dreta	medecin
març 1977	1989	Henri Martin		medecin
març 1971	1977	Jean Gourgues
1944	1971	Marcel Martin
1929	1944	Jean Peyrie
1925	1929	Alfred Seguinard
1895	1925	Marcel Courrègelongue
	1895
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Avant la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra caplòc deu canton de Vasats; es adara deu canton deu Sud Gironda (burèu centralizator : Lengon).

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 4731, totala: 5036

4 540

4 215

4 244

4 019

4 255

4 446

4 515

4 593

4 627

4 628

4 471

4 766

5 023

5 073

5 114

5 034

4 948

4 806

4 695

4 684

4 704

4 372

4 410

4 356

4 450

4 290

4 239

4 453

4 567

4 748

4 704

4 379

4 357

4 585

4 596

4 607
4 875

2009

2010

4 660
4 925

4 715
4 978

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

Activitats

Foncion educativa e espitalèira

Au XII° siègle se trobèva a Vasats una escòla catedrala ; las Ursulinas arribèren en 1632, pui los Barnabitas en 1681. Un seminari s'installèt en 1696. Après la Revolucion, quò's dens los locaus de l'ancian seminari, collègi diocesan de 1828 a 1907, que s'installèt una escòla primària superiora de gojatas de 1910 a 1942 ; adara, a dishat la plaça au licèu generau e professionau. Ne fau pas oblidar tanpauc lo licèu agricòla reputat e lo collègi. Anuit n'i a pas mèi d'escòlas privadas a Vasats.

Lo ròtle espitalèir de la ciutat, fòrt ancian, es ligat damb lo caractèr "jaqués" de Vasats. Las sòrs de Sent Vincent de Pau s'èran establidas a l'espitau chic après la fondacion de lur òrde.

Agricultura

Coma dit pus haut, la campanha vasadesa es extremament divèrsa. Una activitat emblematica deu lòc es l'eslevatge de beus.

Hestivitats

Cultura populara

Lòcs e monuments

Lo patrimòni de la vielha vila

La Catedrala de Sent Jan Baptista

La purmèira construccion dont am coneishença divut estar un bastiment en bòi, cramat preus Romans au IX° siègle. L'edifici estut tornat bastit graça a Gombaud, a partir de 1070, e estut consacrat preu papa Urban II en 1096, a l'ocasion de sa vinguda a Vasats, on preishèt, elàs, la purmèira crotzada. La catedrala romanica èra mèi braca que non pas l'actuala, qu'estut bastida a partir de 1233 sus l'iniciativa de l'avesque Arnaud de Pins. Aquesta catedrala gotica, temonh - e fiertat - de la ciutat, subit evenements fòrt esprovents au hiu de son istòria. En 1568, l'avesque Arnaud de Pontac la sauvèt de la destruccion totala, aqueste mèsme avesque que dishut los mots occitans vinguts celèbres Mòrt o viu, l'acab'rèi ! S'agissèva solide de la reconstruccion de la glèisa. Lo segond periòde de degradacion se situa pendent la Revolucion, quòra las estatudas esturen sistematicament desmolidas.

Los 65 avesques de Vasats, que reüssiren a preservar una certena independença de Vasats dinc a la Revolucion, èran hauts e baishs justicèirs, detenent lo poder temporau en pareatge damb los representents deus rèis de França e d'Anglatèrra qu'èran presents en la persona deus senescaus e pervòsts, la cort presidiala desempui lo XVI° siègle, amèi las relacions damb la jurada de la vila.

La catedrala es classada au Patrimòni Mondiau de l'UNESCO, dens lo cadre deu classament deus Camins de Sent Jacme, desempui 1998.

La Plaça de la Catedrala

L'origina de la plaça remonta au XII° siègle, quand los marshands sortiren de l'oppidum vingut tròp estret per installar un mercat dens lo sector obèrt situat au cochant. La plaça mesura 130 x 80 m ; i son bastits ostaus particulièrs de rishes borgés, dont d'uns accedèren a titres de noblessa ; pòdem citar las familhas d'Andrault, de Servières, de Mauvesin, de Laboyrie, au mièi deus quaus i avè conselhèirs a la Cort presidiala, lòctenents deu senescau o membres de la Jurada. La plaça es totjorn estut un lòc centrau per la via de la ciutat.

Los ostaus particulièrs

Los remparts, las pòrtas e potèrnas

Las autas glèisas

Nòsta Dama deu Mercadilh
Sent Martin
Possinhac
Sent Miquèu de la Prada

Monuments deu XIX° siègle

Lo tribunau

Lo tribunau de districte, apui tribunau de purmèira instància, estut creat a la Revolucion. S'installèt d'abòrd dens l'ancian palais deu presidiau. Divèrs progèits de desplaçament esturen establits entre 1830 e 1847 ; quò's finalament sus las alèias Sent Sauvur, progèit presentat per l'arquitècte Courau, que lo tribunau estut bastit entre 1854 e 1857, sus un terrenh cedit per la comuna de Vasats.

Molins e industrias

Son dètz molins qu'encamèvan d'autscòps los rius vasadés. Suu Buve, èran los molins de Hortin, Mièi, la Glòria, Talhada, Truc, Seuga e Carbonèu. Suu Sent Vincent, los molins de Sent Vincent, l'Espitau e Matalin.