Cometa Shoemaker-Levy 9
Shoemaker-Levy 9, oficialament designada D/1993 F2 e de còps que i a abreujada en SL9, es una cometa que se disloquèt quora se sarrèt de la planeta Jupitèr puèi que dintrèt encollision amb ela al mes de julh de 1994. Foguèt la primièra observacion directa d'una collision, fòra de la Tèrra, entre dos objèctes del Sistèma Solar. Aquesta generèt una granda cobertura mediatica e la comteta es estada observada de près per los astronòms del mond entièr. La collision portèt d'informacions novelas a prepaus de Jupitèr e soslinhèt son ròtle dins la reduccion dels brigalhs espacials dins lo sistèma solar.
La cometa es la novena descoberta pels astronòms americans Carolyn e Eugene Shoemaker, lo quebequés David Levy e lo francés Philippe Bendjoya. Pauc abans sa captura per l'orbita de Jupitèr, la cometa foguèt reperada dins la nuèit del 24 de març de 1993, sus una fotografia presa amb lo telescòpi Schmidt de 40 cm de l'Observatòri del Mont Palomar en Califòrnia. Foguèt la primièra cometa observada en orbita a l'entorn d'una planeta e aviá probablament ja estat capturada per la planeta entre 20 e 30 ans pus lèu.
Los calculs mostrèron que la forma fragmentada inabituala de la cometa èra ligada a un passatge precedent a proximitat de Jupitèr en julh de 1992. A aqueste periòde, l'orbita de la cometa Shoemaker-Levy 9 crosava lo limit de Roche de Jupitèr e las fòrças de marèa de Jupitèr la separèron en mantun tròces. Foguèt puèi observada coma una seria de fragments anant fins a 2 km de diamètre. Aqueles fragments dintrèron en collision amb l'emisfèri sud de Jupiter entre lo 16 e lo 22 de julh de 1994 a una velocitat d'aperaquí 60 km/s. Durant aqueste eveniment, las importantas « cretas » que daissèron los impactes dels fragments èran pus vesedoiras que la famosa granda taca roja e demorèron plusors meses.