Eamon de Valera

Éamon de Valera
Foncions
President d'Irlanda
25 de junh de 1959 – 24 de junh de 1973
Predecessor	Séan Thomas O'Kelly
Successor	Erskine Hamilton Childers
Taoiseach d'Irlanda
29 de decembre de 1937 – 18 de febrièr de 1948
Biografia
Data de naissença	14 d'octobre de 1882
Luòc de naissença	Manhattan, Nòva York, Estats Units

Éamon de Valera (en irlandés Éamonn de Valera), nascut Edward George de Valera (Nòva York 1882 - Dublin 1975) foguèt un dels politicians irlandeses mai importants de l'istòria d'Irlanda. Èra lo filh de Juan Vivion de Valera, un basco que demorava a Cuba, e Katherine Coll, una irlandesa del comtat de Limerick. Pasmens, son biograf Tim Pat Coogan, afirma que i a pas de constància dins lo certificat de naissença e que benlèu èra filh de maire celibatària. Segon afirmèt el meteis, en 1884 moriguèt son paire e sa maire tornèt en Irlanda. Estudièt a Cork e Limerick e se diplomèt en matematicas a l'Universitat de Dublin en 1904. Ailà dintrèt en contacte amb Douglas Hyde e la Liga Gaelica, que ne foguèt un dels caps en 1908. Se maridèt amb una professora d'irlandés, Sinéad Flanagan, en 1910.

En 1913 se jonhèt als Irish Volunteers, e pendent la Rebellion de Pascas de 1916 foguèt comandant del III Batalhon de Dublin, ocupèt lo molin de farinas Boland e contrarotlèt la rota de Dublin a Dun Laoghaire, en causar 234 mòrts demest los soldats britanics. Foguèt, per aquesta rason condamnat a la pena de mòrt, que foguèt mermada puèi pel fach d'èsser ciutadan dels Estats-Units. En 1917 foguèt causit coma candidat pel Sinn Féin, e ganhèt las eleccions al comtat d’East Clare. En març de 1918 foguèt nomenat president del Sinn Féin e de l'IRA en seguida de la proposicion de Michael Collins, que montèt son escapada de la preson. Alhora, s'opausèt al ròtle preponderant de l'IRB dins lo movement republican, vist que De Valera, que pas jamai n'èra vengut membre, i èra opausat del tot e se mesfisava de son secretisme.

Lo mes de decembre de 1918 De Valera foguèt causit deputat al Dáil Éireann, e en març de 1919 foguèt nomenat cap del govèrn provisòri del temps del conflicte conegut jol nom de Cogadh an Neamhspleachais (Guèrra d’Independéncia) que durèt de 1919 fins a la trèva de 1921.

Rebutèt l'acòrd que creava l'Estat Liure d'Irlanda en 1921 e, elegit comandant dels elements mai radicals del Sinn Féin, exigiguèt l'independéncia completa per tota l'isla e boicotegèt lo parlament irlandés. Foguèt lo cap de l'IRA pendent la Guèrra Civila Irlandesa de 1921-1922, que passèt gaireben tota als EUA per tal de cercar de supòrt a sa causa. Li permetèron pas nimai d'ocupar lo sèti de deputat pr'amor que se neguèt de jurar leialtat a la corona britanica. En 1926 abandonèt aquesta actitud e organizèt un partit novèl, lo Fianna Fáil, que ne foguèt president (1926-59). Aital trionfèt a las eleccions de 1932. Foguèt primièr ministre en 1932-48, 1951-54 e 1957-59, e copèt los ligams qu'unissián Irlanda e Grand Bretanha e a l'encòp reprimissiá sens pietat las accions de l'IRA. Mai tard venguèt president de la Republica d'Irlanda de 1959 a 1973.

Precedit per Seán T. O'Kelly

President d'Irlanda 1959 - 1973

Seguit per Erskine Hamilton Childers