Ermafrodisme

L'ermafrodisme es un fenomèn biologic ont l'individú es morfologicament mascle e femèla, que siá simultanèament o alternativament (ermafrodisme successiu). S'opausa al gonocorisme que correspond al sèxe separat.

Lo simbòl de l'ermafrodisme.

Origina del mot

Ermafrodita endormit, Lovre.

Dins la mitologia grèga, Ermafrodita es eissida de l'union entre Ermès e Afrodita, nascut sul mont Ida de Troade. Alara que se banhava dins una font d'Alicarnas en Caria, la naïada de la font, Salmacis, d'el s'enamora. Foguèt rebutada, faguèt enseguida lo vòt que los dieus uniscan lors dos còrs per ne far mai qu'un e foguèt exauçada. Aquò fa nàicer un èsser uman a l'encòp mascle e femel, que foguèt representat dins l'estatuari coma dotat d'un penis e de popas. La legenda es per exemple contada dins las Metamorfòsis d'Ovidi.

Ermafrodisme en botanica

Flor ermafrodita de pomièr

Fòrça espècias de plantas presentan d'organs de reproduccion femes e mascles sus un mèsme organisme. Mas lo tèrme ermafrodisme s'aplica sonque al cas de las plantas a flors (lo pomièr per exemple) que pòrtan, dins la mèsma flor, los organs sexuals mascles e femes (estamina e pistil). I a donc pas qu'un sol tipe de flor. Dins l'escasença, diferents sistèmas pòdon empachar l'autofecondacion:

• una arribada al madur a de moments diferents de las estaminas e del pistil:

- los organs femes son maduras abans los organs mascles (ex: l'aristolòquia);

- los organs mascles son madurs abans los organs femes;

• una autoincompatibilitat pollinica (veire allogamia).

De plantas pòrtant de flors de tipes mascles o femes separadas son pas dichas ermafroditas mas dichas « monoïc »; es lo cas per exemple del milh, que pòrta los espigs mascles en nautor e lo femes mai bas.

L'androdioecia es la coexisténcia dins una mèsma populacion de masclas e d'ermafroditas, çò qu'es plan mai rare que lo contrari (ginodioeci o coexisténcia de femes e d'ermafroditas). De rares angiospèrmes son androdioïcs, coma l'arbust Phillyrea angustifolia (anemofil), que faguèt l'objècte d'una tèsi per ensejar d'explicar lo taus naut de mascles presents en zona mediterranèa, alara que se podava pensar qu'un tal taus a pas d'interés selectiu. L'ipotèsi pausada per la tèsi èra pas qu'una seleccion « frequéncia - dependenta » inducha per un ligam genetic entre locus d'esterilitat feme e locus d'incompatibilitat poiriá favorizar los mascles. S'i a esterilitat feme dominanta « amb pauc d'allèls d'incompatibilitat, las frequéncias de mâscles a l'equilibri pòdon aténher de valors nautas sens necessitar de fòrts avantatges mascles en fertilitat ».

Ermafrodisme en zoologia

Se parla d'ermafrodisme per un animal quand l’organisme es capable de se reproduire coma mascle e feme.

Ermafrodisme natural

Se destria tres tipes normals d'ermafrodisme.

Ermafrodisme simultanèu

Existís a l'estat natural per unes animals coma de cochenilhas, de Pelegrinas, la cagaraula e lo lombric. Se pòt assistir alara a una autofecondacion: la fecondacion dels uòus se fa pels espermatozoïdes del mèsme organisme. Mas aqueste fenomèn demora puslèu rare qu'aquò favoriza pas la mescla genetica. Gaireben totas las fecondacions per aqueste tipe d'ermafrodita son donc de fecondacions croisadas: demandan l'acoblament entre individús, çò que pòt èsser facilitat per la separacion plan neta dins l'espaci dels organs d'ambedos sèxes.

Ermafrodisme successiu o sequencial

Unas espècias animalas (mai sovent marinas) son pendent lor vida d'en primièr mascles puèi venon femes. Es lo cas, per exemple, dels crepiduls (molluscas marins), d'amphiprioninae, d'unes batracians e reptils... Se parla de proterandria quand las gametas masclas son produchs abans las gametas femes (ustra...) e, mai rarament, de proteroginia dins lo cas contrari (mèro...).

Mai, l'ermafrodisme simultanèu es pas necessàriament constant tot lo long de la vida d'un mèsme individú. Pòt èsser precedit per una fasa d'ermafrodisme successiu. Dins aqueste cas, cada individú passa atal successivament per tres estadis.

Ermafrodisme juvenil precòç

Concernís las espècias gonocoricas adultas qu'an una fasa ermafrodita mas que produson pas de gametas pendent lor desvelopament.

Ermafrodisme accidental

Desvolopament embrionari atipic

Pendent lo desvelopament embrionari, de mutacions geneticas pòdon provesir e far naícer a d'individús portant los atributs dels dos sèxes: fusion de dos ovuls qu'aurián degut donar un mascle e una feme (Quimèra (genetica)), o alara un ovul fecondat per dos espermatozoïdes portant respectivament un gèn mascle e un gèn feme.

Influéncia de la pollucion

A partir de 2003, de cercaires daneses puèi plan d'autres mostrèron qu'una contaminacion per de matèrias polluentas circulant dins lo ret trofic, subretot:

• los Policlorobifenil (PCB) semban responsables o coresponsables d'un aument notable dels cas d'ermafrodisme pels ors polars;
• als EUA en Florida, lo Pr Lou Guillette (zoologista) constata el, que los aligators naisson amb d'atributs mascles plan redusits, dins un lac autrescòp contaminat per de pesticidas;
• una biologista americana, la Pa Shanna Swan, mandatada per l'Acadèmia de las Sciéncias dels EUA confirma d'estudis sus la reproduccion anant dins aqueste sens;
• un desvelopament de penis per de buccins sus las còstas de França foguèt constat, benlèu a causa de las concentracions nautas en produchs de netejatge per las còcas de naus;
• los ftalats e d'autres estromimetics feminisants son fortament sopçonats d'èsser a l'origina d'una multiplicacion del nombre e de la gravetat de las malformacions genitalas dels mainats. Pel mascle se dich sindròma de disgenesia testiculària per descriure l'ensemble dels simptòmas associats, que s'acompanhan tanben d'un aument del risc de càncer dels testiculs.

L'ermafrodisme dins l'espècia umana

Representacion de cera d'un sèxe uman ermafrodita al Panoptikum, musèu de cera d'Amborg.

Dins l'espècia umana lo tèrme « ermafrodisme » (verai o pseudo) es utlizat dins lo lengatge corrent per designar l'intersexuacion. Lo tèrme d'ermafrodisme aplicat als umans comencèt a èsser utilizat per la medecina vèrs la fin del sègle XIX e al començament del XX. Una partida dels mètges consideravan l'ermafrodisme coma una patologia.

Una persona tocada dins aqueste estat es mai sovent infertil, quitament s'existís d'escasenças d'ovulacions o d'espermatogenèsi. Los taus de testosteron e d'estrogèns tendon a s'enebir l'un e l'autre.

A la naissença, se practica mai sovent l'ablacion de l'atribut mens desvelopat, operacion doblada d'un ormonoterapia. Aquesta operacion es plan contestada e considerada coma una mutilacion genitala traumatisanta e non pas necessària.

Se destria diferents tipes d'ermafrodisme, l'ermafrodisme verai, lo pseudoermafrodisme feminin e lo pseudoermafrodisme masculin:

• l'ermafrodisme verai designa un cas rare d'intersexuacion: la persona es dotada de cromosòms sexuals variables (XX, XY), mas nais mai sovent amb una ambiguïtat sexuala e la preséncia simultanèa de teissuts testiculars e ovarians, condusent al desvelopament d'estructuras masculinas (verai penis erectil e prostata) e femininas (vagina e utèr);
• lo pseudoermafrodita femenin a d'ovaris e un cariotipe (46, XX) amb d'organs genitals extèrnes ambigús. es degut a una exposicion precòça alsux androgèns, çò que pòt s'encontrar se lo subjècte a una iperplasia congenitala de las suprarenalas, se sa maire a una tumor de las suprarenalas o an estat expausada prensa a un tractament ormonal inapropriat. Los organs genitals extèrnes (OGE) son virilizats de biais variable, lo clitòris pòt aver la forma d'un pènis amb ipospadias, lo scròtum es sempre vuèj, i a a vegada una obliteracion vaginala. Los organs genitals intèrnes (vagin, utèr, ovaris e trompas) son normals. La grossessa es possibla;
• lo pseudoermafrodita masculin a de gonadas e un cariotipe (46, XY) masculins associats e de vias genitalas e d'organs génitals extèrnes (OGE) ambigús. Es degut a una manca de diidrotestosterona per deficit per mutacion de la 5 alfareductasa. Pòt èsser degut en testosterona, dins aqueste cas los canals de Wolff e de Müller, dependents dels androgèns per lor diferenciacion son tanben tocats. Dins las deficiéncias isoladas en 5 alfareductasi, los OGE pòdon evoluir cap a una diferenciacion masculina a la pubertat, jos l'efièch de la produccion pubertària de testosterona, lo subjècte pòt aver d'enfants normalament.
• Existís tanben una patologia genetica nomenada: insensibilitat als androgèns (o vulgarament "testicul feminizant") ont es lo gèn que codifica lo receptor àa la testosterona qu'es mudat e dona un receptor non foncional, dins aqueste cas l'individú possedís de testiculs, produch de testosterona, mas aquò es totalament ineficaç. Aquestas personas an donc un cariotipe (46, XY), mas d'organs genitals extèrnes femenins, al moment de la pubertat pas cap de modificacion de natura masculina apareisserà, al contrari s'observarà un desvolopament mammar normal e una abséncia de pilositats pubiana e axillara. Es conselhat d'operar aquestas personas e lor levar los testiculs que pòdon pas davalar dins las borsas (absentas) que demoran en plaça en posicion intraabdominala, pòdon degenerar en tumors cancerosas. Aquestas personas exteriorament complètament femeninas (e tanben interiorament: an una vagina) an pas d'utér e alara pas cap de cicle ovarian, donc pas de règlas e son esterils.

Ermafrodisme e societats

Cal pas confondre l'ermafrodite verai, qu'a de teissut testicular e ovarian, amb l'androgin, que l'aparéncia sola fa confusion mas que lo caractèrs sexuals son exprimits normalament, ni amb de personas transsexualisme que demandan una ortosexuacion.

Dins las societats oceanianas, Rae raes, Mahus, Fa'fafines e autres transidentitat avián lo ròtle d'ensenhairas e de gardianas de las coneissenças e de tradicions. Abans l'arribada dels colons occidentals, èra de costuma que cada familha eleva al mens un dels sieus enfants mascles coma una filha per contunhar la comunautat en cas de disparicion dels òmes pendent de conflictes entre familhas o de capricis de l'ocean.

Ermafrodisme e politica

Los militants intersèxes sensibilizan las populacions sus la diferéncia qu'existís entre eles e las personas transsexualas, los travestits, los transformistas, lo mitan transgenre o lo tresen sèxe que reconeisson unas societats.

Unas societats dins lo mond coneisson un tresen sèxe:

• se parla de new half al Japon,
• muxe o muché pels Zapotecs del Tehuantepec (vila de Juchitán de Zaragoza),
• rae rae en Polinesia,
• fa'fafine aux Samoa,
• woubi en Còsta d'Evòri,
• femminielli en Itàlia,
• ladyboys o katoeys en Tailàndia,
• natkadaw en Birmania,
• hijra en Índia e Paquistan

Unes ermafroditas coneguts o supausats

• Marie-Madeleine Lefort, 1799-1864, femna am barba al començament del sègle XIX.
• Herculine Barbin, 1838-1868, es coneguda per aver escrich una autobiografia que presenta la dificultat d'èsser intersèxe.
• Erika Schinegger, nascuda en 1948, campiona del mond d'esqui alpin en 1966, fuguèt detectada coma essent de sèxe masculin pendent un tèst urinari.
• Hida Viloria, nascuda en 1968, actritz contemporanèa.
• Sarah Gronert, nascuda en 1986, jogaire de tennis alemanda
• Noor, nascuda en 1989, dançaira marocana
• Caster Semenya, nascuda en 1991, atlèta sudafricana.

Bibliografia

• Tamet Jean-Yves, Différenciation sexuelle et identités, Éditions In Press, Paris, 2012.

Vejatz tanben

• Androginia
• Ginandromorfisme
• Intersexuacion