Lahar
Un lahar es una colada de fanga compausada de material piroclastic e aiga que s'escorrís sul pendís d'un volcan, puèi generalament lo long de la rega d'una val fluviala.
Lo tèrme de lahar ven d'Indonesia e en javanés significa lava.
Los lahars an la consisténcia del beton: se compòrtan coma un fluid quand se mòvon, e coma un solid quand s'arrèstan[1]. Los Lahars pòdon èsser enòrmes: lo lahar Osceola produit fa 5600 ans pel Mont Rainier dins l'Estat de Washington produguèt una paret de fanga de 140 m de prigondor dins las gòrjas de la White River e cobriguèt un airal de 330 km² correspondent a 2,3 km³ de material. Un lahar pòt èsser extremament perilhós, amor de son energia e velocitat: un lahar grand se pòt mòure a mantun desenats de mètres per segonda subre fòrça quilomètres, causant destruccions e catastròfas. Lo lahar de l'erupcion del Nevado del Ruiz en Colómbia en 1985 provoquèt la Tragedia d'Armero, que tuèt 23 000 personas quand la vila d'Armero foguèt rebonduda jos 5 m de fanga[2].
Causas
modificar
Los lahars son deguts a divèrsas causas[1]:
- La nèu e los glacièrs se pòdon desglaçar per la calor de la lava o d'un flux piroclastic durant una erupcion volcanica
- Un aigat provocat per un glacièr, la rompedura d'un lac, o de precipitacions fòrtas pòdon formar un lahar, o un jökulhlaup.
- L'aiga d'un lac de cratèr, combinat amb de material volcanic pendent una erupcion.
E mai que los lahars sián associats mai que mai als efièches d'activitat volcanica, aquestes se pòdon produire pasmens sens cap d'activitat volcanica actuala, se las condicions son reünidas per provocar un esfondrament e un resquilhatge de fanga qu'a per origina los depaus de cendres volcanicas.