Premiera Guèrra d'Afganistan
 | |
| Informacions generalas | |
| Data | 24 de decembre de 1979 - 15 de febrier de 1989 |
| Luòc | Afganistan |
| Casus belli | Invasion sovietica d'Afganistan |
| Eissida | Revirada e retirada de l'armada sovietica Mantenement dau regime comunista afgan fins a 1992 |
| Belligerants | |
 Union Sovietica |
 Guerilhas islamistas antisovieticas |
| Pèrdas | |
| 14 000 tuats
|
75 000-90 000 tuats |
| Nòtas | |
| Entre 850 000 e 1 500 000 civius tuats Aperaquí 5 000 000 de refugiats | |
| Batalhas | |
| Invasion sovietica — Khost — Panjshir I - Panjshir II — Panjshir III — Panjshir IV — Panjshir V — Panjshir VI — Urgon — Panjshir VII — Panjshir VIII — Panjshir IX — Zhawar (1a) — Zhawar (2a) — Arghandab — Operacion Magistrau (Còla 3234) — Retirament sovietic | |
La Premiera Guèrra d'Afganistan se debanèt de decembre de 1979 a febrier de 1989. Dins l'encastre de la Guèrra Freja, opausèt l'Union Sovietica e la Republica Democratica d'Afganistan a divèrsei movements de guerilhas islamistas anticomunistas, sostenguts per Paquistan e leis Estats Units d'America. S'acabèt per una revirada de l'armada sovietica que mau capitèt d'esquichar la guerilha e deguèt se retirar en 1989. Après aqueu retirament, la guerilha se devesiguèt entre senhors de guèrra rivaus que contunièron de luchar còntra lo govèrn installat per lei Sovietics mai comencèron tanben de se batre entre elei per lo poder. Aquò permetèt au regime comunista de se mantenir fins a 1992 e entraïnèt lo començament de la Guèrra Civila d'Afganistan fins a 2001.
Foguèt entraïnada per lei dificultats dau govèrn revolucionari afgan au poder dempuei 1978. D'efècte, devesits entre una tendància revolucionària e una tendància reformatritz, lei comunistas afgans mau capitèron d'impausar son regime. Au contrari, una tièra de decisions — coma la nacionalizacion de la màger part dei tenements — causa la desagregacion de la societat feodala afgana creant una oposicion larga que menacèt lo govèrn. Puei, aquela agitacion, basada sus de principis religiós islamics e anticomunistas, acomencèt tanben de menaçar lo flanc sud de l'URSS. En 1979, lei Sovietics decidiguèron donc d'intervenir militarament en Afganistan per assegurar l'estabilitat dau país e dei regions sud de l'Union.
Aquela intervencion acomencèt aisament e l'Armada Roja ocupèt sensa dificultat lei centres urbans principaus d'Afganistan. Reversèt lo regime en plaça e lo remplacèt per un regime comunista novèu dirigit per Babrak Karmal jutjat pus fidèu ais interès de Moscòu. Pasmens, l'ocupacion entraïnèt rapidament l'emergéncia de guerilhas islamistas anticomunistas. Incapables de reprimir aqueleis insureccions en causa de la superficia imensa dau país e de son geografia traversuda, lei Sovietics decidiguèron de contraròtlar lei vilas principalas e leis axes de comunicacion majors dau país. Menèron tanben d'ofensivas periodicas còntra lei centres importants dei guerilhas. Dins aquò, lo sostèn paquistanés e estatsunidenc permetèt a la resisténcia de s'avitalhar e d'agarrir l'Armada Roja. La contuniacion de la guèrra causèt pauc a pauc de gròssei dificultats au sen de l'URSS que son economia deviá faciar de dificultats importantas. Ansin, entre 1988 e 1989, Mikhaïl Gorbachov decidèt de retirar sei tropas dau país e de se limitar a un sostèn logistic e aerian au regime comunista afgana.
Aqueu retirament permetèt ai guerilhas de menaçar lo regime. Pasmens, dos elements favorizèron son mantenement. Lo premier foguèt la division dei movements de resisténcia que sei caps èran venguts de senhors de guèrra que se bateguèron entre elei per protegir son territòri. Lo segond foguèt l'absència de desagregacion de l'armada governamentala que capitèt de resistir, ajudada a l'ocasion per d'ofensivas aerianas sovieticas. Aquela situacion contunièt fins a la fin de la Guèrra Freja e a la disparicion de l'URSS. Après 1991, la manca d'avitalhament dau govèrn de Kabol entraïnèt l'afondrament de son armada e lo reversament de son cap en 1992 marcant lo començament de la Guèrra Civila d'Afganistan entre lei venceires.