Toxicologia
La toxicologia (del grèc toxicon, poison que cobrissiá las sagetas, e logos, estudi, sciéncia) es la sciéncia qu'estúdia las substàncias toxicas (o poisons), lor etiologia (origina), las circonstàncias de lor contacte amb l'organisme, los efièches sus aquel darrièr (organs ciblas) e sus l'environament (ecotoxicoloca), los mejans d'o descobrir e combatre (vias d'eliminacion, antidòts).
Tracta dels efièches de l'exposicion a de toxics, quina que siá la via d'intrada dins l'organisme (inalacion, contacte, ingestion...), e qu'aicesta siá sonque potenciala e asimptomatica (se parla alara de toxinas), o responsabla de signes clinics associats (sindròm) que desvelan una intoxicacion vertadièra.
L'intoxicacion es un processus dinamic e la toxicologia espitalièra es sovent una procedura d'urgéncia, dins una tòca a l'encòp de diagnostic (etiologia toxica o autre), d'analisi (interpretacion dels resultats de la biologia) e terapeutica (tractament simptomatic, reanimacion).
L'etiologia de las intoxicacions e intoxinacions es fòrça cambiadissa : pollucion atmosferica, exposicion professionala, intoxicacion alimentària, intoxicacion medicamentosa, enverinacion o empoisonament. Las ciblas son tanben variablas : los neurotoxics afèctan lo cervèl o lo sistèma nerviós, d'autres produches afèctan puslèu unes organs (glandas, paumons, fetge, ren..)
Las toxinas pòdon èsser d'origina animala (veren d'enverimacion ofidiana per la vipèra aspic, per exemple), vegetala (empoisonament per la Belladona o Atropis belladonna), fongica (campairòls verenós, coma l'amanita falloïda, per exemple) o quimica (intoxicacion per los metals pesucs, per exemple). Dins sa partida experimentala e reglamentària, la toxicologia estúdia e analisa experimentalament la toxicitat dels produches (medicaments umans o veterinaris, produches fitosanitaris...) abans lor comercializacion.
L'intoxicacion depend sovent d'efièches de lindals, e la toxicologia fa doncas sovent referéncia a de nocions de dòsis :
- la " Dòsi Jornadièra Admissibla " (DJA) (pels residús de pesticidas)
- la " Dòsi Jornadièra Tolerabla " (DJT), o DSTP (dòsi setmanièra tolerabla provisòria) o (pels metals pesucs)
- la " Dòsi Limit Annala " (DLA) (pels radionucleïds).