Vent solar
Lo vent solar es un flus de plasma atmosferic constituit subretot d'ions e d'electrons que son largats de la nauta atmosfèra estellara del Solelh. Aqueste flus varia en velocitat e en temperatura dins lo temps segon l'activitat solara. Per las estelas autras que lo Solelh, se parla mai sovent de vent estellar. Una sonda (mission Genesis) assagèt de recampar de poscas eissidas del vent solar, mas lo recamp d’escandalhs venguèt malaisit après l’espotiment sus la Tèrra de la capsula los contenent.
Istòria
modificar- Los auratges magnetics son d’indicis que permeton de mostrar la preséncia del vent solar tot coma lo fan las observacions de Carrington en 1859.
- Una autra indicacion de son exist éncia es ligada a l'observacion de las coas de cometas que son sistematicament orientadas a l'opausat del solelh quand passan de près[1]. Pel mai tard al sègle VII (benlèu al VI), es a dire plan abans las òbras de Biermann (1950), los Chineses, abituats a marcar lo passatge de las cometas dempuèi lo sègle VIII AbC.[2], aviá ja notat lo fenomèn[3].
Teoria
modificar
Dins lo sistèma solar, la composicion del plasma solar es identic a aquesta de la corona solara: 73 % d'idrogèn e 25 % d'èli. Lo Solelh perd unes 1 × 109 kg (es a dire un million de tonas, o encara un teragrama, 1 Tg) de matèria per segonda, jos forma de vent solar. Dins la corona solara (que la temperatura atenh 1 million de kelvins) los atòms d'idrogèn son ionizats, çò qui li balha una carga electrica.
Aqueste plasma caud es enseguida largat a una velocitat que varia entre 400 e 800 km/s (1 440 000 e 2 880 000 km/h), la mejana essent de 450 km/s (1 620 000 km/h). Las sortidas de vent solar sont dichs rapidas dins los traucs coronals, mai sovent situats al nivèl dels pòls ont las linhas de camp magnetic son dobèrtas. A contrario, las sortidas de vent solar sont dichas lents al nivèl del plan equatorial.
Lo vent solar essent un plasma, subís l'influéncia del camp magnetic solar (pròche del Solelh, aquí ont lo camp magnetic es fòrt) mas, a causa de son movement, retroagís amb las linhas de camp, e las desforma (aquí ont lo camp magnetic es feble). A causa de la combinason del movement radial de las particulas e de la rotacion del Solelh, las linhas de camp magnetic solars forman una espirala: l’espirala de Parker.
La pression d’aqueste vent solar crea une « botiòla » dins lo mitan interstellar. La limita ont lo vent solar es pas pus capable de regetar lo mitan interstellar es nomenada eliopausa, sovent considerada coma la « frontièra » del sistèma solar. La distància de l'eliopausa es pas coneguda amb precision e benlèu varia fòrça amb la velocitat correnta del vent solar e la densitat locala del mitan interstellar, mas se sap que se situa plan mai luènh que l'orbita de Pluton.
Efièch
modificarLas particulas del vent solar presas dins lo camp magnetic terrèstre tendon a à s'amolonar dins la cencha de Van Allen e provòcan las auroras polaras quand penetran dins l'atmosfèra terrèstra près dels pòls. D'autras planètas tenent un camp magnetic an tanben las los auroras; Jupitèr, Saturne, Uranus, Neptun ne sont d’exemples. Lo vent solar es tanben responsable de la segonda coas de las comètas. Aquesta coas, constituida de plasma, es sempre dirigida al cap contrari del Solelh (coma una ombra).
Lo vent solar desvia una partida dels rais cosmics arribant dins l'atmosfèra terrèstra. Las variacions de l'activitat solara provòcan un modulacion del fluses dels rais cosmics venent de l'espaci. Aquestas modulacion a lor torn provòcan una variacion del taus mejan de carbòni 14 sus Tèrra.
Las ventadas solaras pro energeticas provocadas per d’erupcions solaras, d’ejeccions de massa coronala e autres fenomèns son nomenats tempèstas solaras. Pendent una erupcion solara, lo nombre de particulas atenhon l'atmosfèra terrèstra es de 10 000 (de compara a las 10 particulas en l'abséncia d'erupcion). Aquestas pòdon sometre a las sondas espacialas e los satellits a de grandas dòsis de radiacions çò que va perturbar fòrça la transmission dels senhals electromagnetics coma aquestes de la radioelectricitat e de la television.
Pòdon generar sus Tèrra de corrents de contunh sus las linhas de nauta tension de grandas longors, çò que provòca de subrecalfas dins los transformators dels pòstes electrics. Per exemple, en 1989 al Canadà, unes sièis millions de personas provesidas per Hydro-Québec se trapèron sens electricitat a causa d'un auratge magnetic. Tanben pòdon provocar de corrents induchs dins los oleoductes çò que fa mai aviada lor corrosion.
Proteccion naturala
modificarLa magnetosfèra terrèstra s'opausa al vent solar coma lo fa una culada de pont contra lo corrent del riu. Nos apara contra lo vent solar e agís coma una targa. La magnetosfèra, que deuriá semblar a un dipòl, es desformada pel vent solar. Es compressada del costat diurne alara que s’espandís a grandas del costat nocturn.
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ {{{títol}}}.
- ↑ page 191 de « The observations of Halley's comet in Chinese history », Wen Shion Tsu in Popular Astronomy, Vol. 42
- ↑ page 432 de "Science and civilisation in China – Volume III", Joseph Needham, Cambridge University Press, 1959 (Modèl:7e 1995) - ISBN: 0521058015
Vejatz tanben
modificarArticles connèxes
modificar- Ionosfèra
- Magnetosfèra
- Vent estellar
- Camp magnetic interplanetari
- Genesis (sonda espaciala)
- Vel solar