Wudi de Han
Wudi (武帝) (156 AbC - 29 de març de 87 AbC), del seu nom personal Liu Che (劉徹), es lo seten emperaire de la dinastia Han, del 9 de març de 141 AbC fins a la seuna mòrt. Es considerat, amb los emperaires Taizong (dinastia Tang) e Kangxi (dinastia Qing) coma l’un dels mai grands emperaires de l’istòria de China.
|
Wudi de Han
| |
|---|---|
 | |
| Retrach de Wudi | |
| Biografia | |
| Naissença | 156 AbC |
| Decès | 29 de març de 87 AbC |
| País: | Empèri Chinés |
| Epòca: | Antiquitat |
| Règne: | 9 de març de 141 AbC - 29 de març de 87 AbC |
| Dinastia: | Han |
| Davancièr: | Jingdi |
| Successor: | Zhaodi |
Grand conquerent, rebutét fòrça lunh los barbars fóra la frontèras, mas en agotant los cófres de l’Estat e subretaxar la populacion que de rics revusèro en mai de pagar.
Lo seu nom li ven de de wu (« guerrièr ») e de di (« emperaire »).
Règne
modificarPolitica militara
modificarComa cap militar, l’emperaire Wudi menèt China al seu expendiment territorial maximal:
- en 111, annexèt e divisèt en comandariás lo reialme de Nanyue, que compren lo sud de la China e lo nòrd del Vietnam d'ara;
- al nórd, rebutét amb succès las espedicions namadas dels Xiongnu sul nòrd de China.
- al nórd-èst, annexèt en 108 AbC lo principat de Luolang, al nòrd de la Corèa d'ara;
- a l’oèst, rebutèt las frontièras de l’empèri fins al bacin del Tarim, al Quirguizstan d'ara.
Diplomacia
modificar
En 139 AbC, envièt lo seu emissèri Zhang Qian negociar una alliança amb los Yuezhi de l’Ozbequistan d'ara. Aquela espedicion provquèt d’autras missions cap a l’Asia Centrala.
Aquelas ambassadas aurián començat afar d'escambis e que l’emperairi auriá recebut d'estatuas boddicas d’Asia centrala, coma aquò es pintat dins las caunas de Mogao.
Reformas
modificarL’emperaire Wudi es a l’origina de diferentas mesuras destinadas a renforçar lo poder centralizat a Chang'an, la seuna capitala, situada dins la província de Shaanxi. En 134, Wudi instituiguèt lo recrutament dels foncionaris per examèns. Tornèt amb los tèxtes classics enebits dels temps de Qin Shi Huangdi, lo fondator de la dinastia Qing.
Wudi adoptèt los principis del confucianisme coma filosofia d’Estat e fondèt una escòla destinada a ensenhar lo confucianisme als futurs administrators de l’empèri.
Aquelas reformas aguèron un efècte durable tot lo long de l’existéncia de la Chine imperiala e exercèron una influència considerabla sus las civilizacions a l'entorn.
Lo règne de Wudi durèt 54 ans, un recòrd que foguèt batut sonque per l'emperaire Kangxi, mai de 1800 ans mai tard.
Vejatz tanben
modificar
Bibliografia
modificar- (fr) Michèle Pirazzoli-t'Serstevens, en linha, Bibliografia sus l’emperaire Wudi sul site del Centre departamental de documentacion pedagogic dels Nauts de Sèina.
- (fr) Édouard Chavannes, 1895, Lo reialme de l'emperaire Ó, dins l'introduccion de la traduccion de las Memòrias istoricas de Sima Qian.
| Precedit per Jingdi |
Wudi de Han |
Seguit per Zhaodi |