Väri
Väri on päiväzespäi libo muus valgolähtehes tulijua ualdomuodoistu sähkömagniettistu sädeilyy libo valguo. Jogahistu värisävyy vastuau oma uallonpiduhus. Pitkin uallonpiduhus on ruskiel da lyhin fiolietal.
Ristikanzan väriaisti
kohendaRistikanzu aistiu värin, ku valgo kuvastuu mistah värillizes kohtehes silmän verkokalvole. Eri ristikanzoil värien nägökygy on erijyttyine. Ristikanzan silmän verkokalvos on nellänjyttymiä valgoenergiele herkiä soluluaduu, kudamas yhtet ollah sumeinägöh erikostunnuzii savakkosoluloi. Toizet kolme ollah enimyölleh tarkan nävön keskuksen alovehele sijoitunnuzii tappisoluloi.
Värilöin yhtistämine da piävärit
kohenda
Värilöin yhtistämisty on ližiäjiä (additiivistu) da vähendäjiä (subtraktiviistu). Ližiäjäs libo additiivizes värisevoitukses värivalgoloin piävärilöinny ollah ruskei, vihandu da sinine. Kaikkie nämmii kolmie yhtistäjen rodieu valgiedu valguo. Vähendäjäs libo subrtraktiivizes värisevoitukses väriainehii sevoittajes piävärilöinny ollah keldaine, magentu da sianu. Kaikkie nämmii kolmie yhtistäjen rodieu mustua.
Ristikanzan silmän verkokalviloil on kolmenjyttymiä tappisoluu. Youngan da Helmholtzan teorien mugah yhtet niilöis aistitah sinizen, toizet ruskien da kolmandet vihandan värin. Teoriedu tugietah monet faktat, da nämmä kolme ollahgi additiivizes libo valgiedu ližiäjäs värinmuvvostukses piävärit, kudamien värizii valgoloi eri suhtehis yhtistäjen suahah kaikkii toiziivärilöi, libo sežo valgiel ozuttajia valguo. Täh pohjuau RGB-värisistiemu, kudaman vuoh värit muvvostetah mm. väritelevizoras da tiedokonehen ekruanal.
Kuvataidehis on tavannu pidiä "piävärilöinny" ruskiedu, sinisty da keldastu, no tälle yhtelläh ei ole tiijollizii perustehii.
Kačo sežo
kohenda| väri | uallonpiduhusvärli | tuajuosväli |
|---|---|---|
| ruskei | ~ 625–740 nm | ~ 480–405 THz |
| kelduruspakko | ~ 590–625 nm | ~ 510–480 THz |
| keldaine | ~ 565–590 nm | ~ 530–510 THz |
| vihandu | ~ 500–565 nm | ~ 600–530 THz |
| sianu | ~ 485–500 nm | ~ 620–600 THz |
| sinine | ~ 440–485 nm | ~ 680–620 THz |
| fioliettu | ~ 380–440 nm | ~ 790–680 THz |