ਸੀਰੀਅਮ

{{#if:| }}

ਸੀਰੀਅਮ Ce ਇੱਕ ਨਰਮ ਕੁਟਣਯੋਗ ਧਾਤ ਹੈ ਜੋ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਿਰਿਆ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਖ਼ਾਰੀ ਭੌਂ ਧਾਤਾਂ ਹੈ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੇਪੜੀ ਵਿੱਚ 0.0046% ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੱਚੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੈਂਥਾਨਾਈਡ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।

ਸੀਰੀਅਮ
58Ce
– ↑ Ce ↓ Th ਮਿਆਦੀ ਪਹਾੜਾ ਲੈਂਥਨਮ ← ਸੀਰੀਅਮ → ਪ੍ਰਾਜ਼ੀਓਡੀਮੀਅਮ
ਦਿੱਖ
ਚਿੱਟਾ ਚਾਂਦੀ ਵਰਗਾ
ਆਮ ਲੱਛਣ
ਨਾਂ, ਨਿਸ਼ਾਨ, ਅੰਕ	ਸੀਰੀਅਮ, Ce, 58
ਧਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ	ਲੈਂਥਾਨਮ
ਸਮੂਹ, ਪੀਰੀਅਡ, ਬਲਾਕ	[[group {{{group}}} element|{{{group}}}]], 6, f
ਮਿਆਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਭਾਰ	140.116(1)
ਬਿਜਲਾਣੂ ਬਣਤਰ	[Xe] 4f1 5d1 6s2 2, 8, 18, 19, 9, 2
History
ਖੋਜ	ਮਾਰਟਿਨ ਹੈਨਰਿਚ ਕਲਾਪਰੋਥ, ਜੋਹਜ਼ ਜੈਕਬ ਬਰਜ਼ੀਲੀਅਮ (1803)
First isolation	ਕਾਰਲ ਗੁਸਟਾਫ ਮੋਸੰਦਰ (1839)
ਭੌਤਿਕੀ ਲੱਛਣ
ਅਵਸਥਾ	ਠੋਸ
ਘਣਤਾ (near r.t.)	6.770 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿ.ਦ. 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ	6.55 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
[[ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ|ਉਃ ਦਃ] 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ	{{{density gpcm3bp}}} ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ	1068 K, 795 °C, 1463 °F
ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ	3716 K, 3443 °C, 6229 °F
ਇਕਰੂਪਤਾ ਦੀ ਤਪਸ਼	5.46 kJ·mol−1
Heat of	398 kJ·mol−1
Molar heat capacity	26.94 J·mol−1·K−1
pressure
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1992 2194 2442 2754 3159 3705
ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਲੱਛਣ
ਆਕਸੀਕਰਨ ਅਵਸਥਾਵਾਂ	4, 3, 2, 1 (( ਇੱਕ ਨਰਮ ਮੁੱਢਲੀ ਆਕਸਾਈਡ))
ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨੈਗੇਟਿਵਟੀ	1.12 (ਪੋਲਿੰਗ ਸਕੇਲ)
energies (more)	1st: {{{ਪਹਿਲੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਉਰਜਾ}}} kJ·mol−1
	2nd: {{{ਦੂਜੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਉਰਜਾ}}} kJ·mol−1
	3rd: {{{ਤੀਜੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਉਰਜਾ}}} kJ·mol−1
ਪਰਮਾਣੂ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	181.8 pm
ਸਹਿ-ਸੰਯੋਜਕ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	204±9 pm
ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ
ਬਲੌਰੀ ਬਣਤਰ	ਡਬਲ ਹੈਕਸਾਗੋਨਲ ਕਲੋਜ ਪੈਕਡ β-Ce
Magnetic ordering	ਪੈਰਾਮੈਗਨਿਟ
ਬਿਜਲਈ ਰੁਕਾਵਟ	β, poly: 828Ω·m
ਤਾਪ ਚਾਲਕਤਾ	11.3 W·m−੧·K−੧
ਤਾਪ ਫੈਲਾਅ	γ, poly: 6.3 µm/(m·K)
ਅਵਾਜ਼ ਦੀ ਗਤੀ (ਪਤਲਾ ਡੰਡਾ)	(20 °C) 2100 m·s−੧
ਯੰਗ ਗੁਣਾਂਕ	γ form: 33.6 GPa
ਕਟਾਅ ਗੁਣਾਂਕ	γ form: 13.5 GPa
ਖੇਪ ਗੁਣਾਂਕ	γ form: 21.5 GPa
ਪੋਆਸੋਂ ਅਨੁਪਾਤ	γ form: 0.24
ਮੋਸ ਕਠੋਰਤਾ	2.5
ਵਿਕਰਸ ਕਠੋਰਤਾ	210–470 MPa
ਬ੍ਰਿਨਲ ਕਠੋਰਤਾ	186–412 MPa
CAS ਇੰਦਰਾਜ ਸੰਖਿਆ	7440-45-1
ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਿਰ ਆਈਸੋਟੋਪ
Main article: ਸੀਰੀਅਮ ਦੇ ਆਇਸੋਟੋਪ
iso NA ਅਰਥ ਆਯੂ ਸਾਲ DM DE (MeV) DP 134Ce syn 3.16 d ε 0.500 134La 136Ce 0.185% >3.8×1016 y (β+β+) 2.419 136Ba 138Ce 0.251% >1.5×1014 y (β+β+) 0.694 138Ba 139Ce syn 137.640 d ε 0.278 139La 140Ce 88.450% – ( ਇਕਸਾਰ SF) <43.633 141Ce syn 32.501 d β− 0.581 141Pr 142Ce 11.114% >5×1016 y (β−β−) 1.417 142Nd (α) 1.298 138Ba 144Ce syn 284.893 d β− 0.319 144Pr

ਗੁਣ

ਸੀਰੀਅਮ ਹਵਾ ਵਿੱਚ 150 °C ਤੇ ਕਿਰਿਆ ਕਰਕੇ ਸੀਰੀਅਮ ਆਕਸਾਈਡ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

Ce + O₂ → CeO₂

ਇਸ ਧਾਤ ਤੇ ਘਿਸਰਨ ਹੋਣ ਹੀ ਅੱਗ ਫੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ ਕਿਰਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।:

2 Ce (s) + 6 H₂O (l) → 2 Ce(OH)₃ (aq) + 3 H₂ (g)

ਸੀਰੀਅਮ ਹੈਲੋਜਨ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

2 Ce (s) + 3 F₂ (g) → 2 CeF₃ (s) [ਚਿੱਟ]

2 Ce (s) + 3 Cl₂ (g) → 2 CeCl₃ (s) [ਚਿੱਟ]

2 Ce (s) + 3 Br₂ (g) → 2 CeBr₃ (s) [ਚਿੱਟ]

2 Ce (s) + 3 I₂ (g) → 2 CeI₃ (s) [ਪੀਲਾ]

ਸੀਰੀਅਮ ਗੰਧਕ ਦਾ ਤਿਜ਼ਾਬ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [Ce(OH₂)₉]³⁺

2 Ce (s) + 3 H₂SO₄ (aq) → 2 Ce³⁺ (aq) + 3 SO²⁻
₄ (aq) + 3 H₂ (g)